Somali’daki Afrika Birliği misyonu, her şey planlandığı gibi giderse bundan bir yıl sonra ülkeden 1500 askerini geri çekecek. Bu gelişme, Somali’nin, güvenliği sağlama ve cihat yanlısı militan grup el Şebab’a karşı savaşmada, yabancı askerlere bağımlılığından sıyrılması yolunda ilk kritik adımı oluşturacak.
Ancak plan, Somali hükümetinin hem kendini, hem de sivilleri El Kaide bağlantılı militanlardan korumaya hazır duruma gelmesine bağlı. Somali’nin BM’deki elçisi Abukar Osman geçen ay BM Güvenlik Konseyi’ne yaptığı açıklamada, “Somali Ulusal Ordusu ülkenin güvenliğini devralmaya hazır değil” demişti. Osman, AMISOM’un erken çekilmesinin “felaketin reçetesi” olabileceği uyarısında bulunmuştu.
İşte bu nedenle Mogadişu’da yeni bir Türk askeri üssü açılması, bazı uzmanlarca, Somali’yi istikrara kavuşturmak için yıllardır verilen çabada olası bir dönüm noktası olarak görülüyor. Somali’deki federal hükümete destek veren Türkiye, Somali Ulusal Ordusu’ndan (SUO) binlerce askeri eğitmeyi planlıyor. Ordunun El Şebab tehdidiyle kendi başına mücadele edebilecek kabiliyet ve güce erişeceği ümit ediliyor.
SUO, Somali’de 1990’lardaki iç savaş sonrası ilk geçiş hükümetinin kurulduğu 2004’ten bu yana bir şekilde varlığını sürdürdü. Ancak yolsuzluk, kabile çekişmeleri, zayıf eğitim ve mali yetersizlik gibi bir dizi neden, SUO’yu daha büyük ve daha güçlü hale getirmeye yönelik tüm girişimlerin başarısız olmasına yol açtı.
Somali Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Dairesi’nin eski direktörü Ahmed Muallim Fiqi, Türk eğitim üssünün Somali’nin birleşik ve etkili bir orduya sahip olması için en iyi fırsat olduğunu söyledi.
Fiqi, “Bu, güvenlik güçlerini üreten, dengeli bir ordunun yeniden entegrasyonunu sağlayan ve operasyona çıkmadan önce onları teçhizatlandıran bir fabrika olmalı” dedi.
Türkiye de bunu yapmak istediğini belirtiyor. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar Cumartesi günü üssün açılışında yaptığı açıklamada, Türk hükümetinin, ülke “askeri olarak daha güçlü hale gelinceye kadar” Somali’ye yardımcı olmayı planladığını kaydetti.
Türkiye’nin Mogadişu Büyükelçisi Olgan Bekar da, Ankara’nın “Somalililer’e otoriteyi yeniden oluşturma ve ülkede düzeni yeniden sağlama konusunda yardım etmek” istediğini ifade etti.
AMISOM’dan çekilme tehdidi
Fiqi, Somali Cumhurbaşkanı Abdullahi Muhammed’in hükümetinin, ordusunu düzene koyma konusunda baskı hissettiğini söylüyor.
“Somali hükümeti, Afrika Birliği askerleri için zamanın tükendiğinin ve onların yerini alabilecek tek gücün Somali askerleri olduğunun sürekli hatırlatması altında.”
Afrika Birliği gücü AMISOM, 2007’den bu yana Somali’de görev yapıyor ve el Şebab’a karşı mücadele veriyor.
El Şebab’ın başkent Mogadişu ve diğer kentlerin birçoğundaki hakimiyetini sona erdiren AMISOM bünyesindeki 22 bin askerlik mevcut gücü Uganda, Burundi, Kenya, Etiyopya ve Cibuti sağlıyor. Ancak bu savaşta binlerce kayıp veren bu ülkeler, askerlerini artık geri çekmek istiyor.
Somali hükümeti bu yılın başlarında ülkenin güvenlik güçlerinin geleceğine dair bir plan açıklamıştı. Plan, Somali’nin en az 18 bin düzenli asker ve 4 bin özel harekat birliklerine sahip olmasını öngörüyor.
Askeri uzmanlara göre, hükümetin şu anda elindeki asker sayısı bunun muhtemelen yarısı, çünkü yetkililer maaşların düzenli ödenememesi nedeniyle askerleri görevde tutmakta zorlanıyor.
Askerlerin, Uganda, Etiyopya ve Cibuti dahil farklı ülkelerde farklı ordular tarafından eğitilmiş olması durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Daha önce savaş deneyimi yaşamış 500 civarında özel harekat askeri ABD tarafından eğitilmişti. Birleşik Arap Emirlikleri’nin yanı sıra AB de bazı eğitimlere katıldı.
Somalili komutanlar, yeni açılan Türk üssünün, SUO askerlerinin tamamının standart eğitimden geçmesini sağlayacağını belirtiyor.
Somali Savunma Bakanlığı’nda üst düzey askeri yetkili Abdullahi Muhammed Ahmed, “Ülke dışında eğitilen ordunun uyumlu bir eğitim için buraya getirilmesi çok önemli” dedi.
Mali kaynak bulma arayışı
Somali hükümeti geçen hafta mali yetersizlik sorununu azaltmaya yönelik adımlar attı. Farmajo lakaplı cumhurbaşkanı, Suudi Arabistan ve Katar arasındaki diplomatik ihtilaf yüzünden zarar gören ilişkileri düzeltmek için Suudi Arabistan’a gitti. Farmajo’nun ziyaretinden önce Somali kabinesi, Katar krizinde kesin biçimde tarafsız olduğunu yeniden vurgulamıştı.
Suudiler’in de duymak istediği muhtemelen buydu çünkü Farmajo’nun ülkesine dönmesinden sonra Mogadişu hükümeti, Suudi Arabistan’dan 50 milyon dolarlık mali yardım aldığını ve bu parayı maaşları ödemek ve ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için harcayacağını açıkladı.
Fiqi de, ordunun güvenliği kendi başına sağlayabilmesi halinde bundan Somali’nin tüm komşularından mutluluk duyması gerektiğini söylüyor.
