Amerika'da Uygurlar’ı Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası’nın yürürlüğe girmesi Türkiye’de yaşayan Doğu Türkistanlılar’ı memnun etti.
Uygurlar, ABD’nin almış olduğu kararın, Pekin’in Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nde uyguladığı baskıyı azaltabileceğine dikkat çekti.
“Sadece ekonomik yaptırımlar değil askeri unsurların da gündeme gelmesi gerekiyor”
VOA Türkçe’ye konuşan Doğu Türkistan Milli Meclisi Başkanı Seyit Tümtürk, ABD’nin kararını çok olumlu bulduklarını söyledi. Tümtürk, Doğu Türkistan'da bir soykırım olduğunu belirterek, “Bu soykırıma karşı yapılabilecek en hafif tedbirler bunlar diyebilirim. Biliyorsunuz bundan yıllar önce Bosna'da Sırplar bir katliam yapmış. NATO, Bosna'daki Sırp katliamına karşı askeri müdahalede bulunmuştu. Bugün Doğu Türkistan'da 5-6 milyon Doğu Türkistanlı kampta, cezaevinde esir. Onların hayatından endişe duyuyoruz. ABD’nin Çin'e karşı ekonomik bir boykot uygulamış olması, siyasi ve ekonomik olarak baskılanmasına, gelecekte Çin'in Doğu Türkistan'daki soykırımdan vazgeçmesine neden olabilir. Ayrıca sadece ekonomik yaptırımlar değil askeri unsurların da gündeme gelmesi gerekiyor. Biz açıkçası bunu bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
“Çin hükümetinin ekonomik gücünü zayıflatacaktır”
Türkiye’de özel bir üniversitede öğretim üyesi olan Uygur aktivist Doç. Dr. Burhan Uluyol da kararın anlamlı bulduğunu şu sözleriyle açıkladı: “Bu kararın Çin hükümetinin ekonomik gücünü zayıflatarak ekonomisi üzerinde büyük bir etkisi olacağını düşünüyoruz. Hindistan, AB ülkeleri, İngiltere ve diğerleri de ABD'nin bu adımını izlemeli. Çin hükümetinin gücünü zayıflatmak için Çin'den gelen ürünler yasaklanmalı. Aksi takdirde, Çin hükümeti sadece Uygur halkı için değil, tüm dünya için bir tehdittir. Dünyaya hatırlatmak istiyorum. Çin hükümeti yalnızca Uygur halkına karşı suç işlemekle kalmıyor aynı zamanda insanlığa karşı suç işliyor.”
“İnsanlarımız köle gibi 20 saatten fazla çalıştırılıyor”
2016 yılında Türkiye’ye sığınmacı olarak gelen Mükerrem Abdurresul, “Çin, Doğu Türkistan’da üretilen Uygur mallarını bizim insanlarımıza ürettiriyor. İnsanlarımızı bir köle gibi 20 saatten fazla çalıştırıyor. Çoğu bu çalışma temposuna dayanamıyor. Amerika bu insanları böyle çalıştırılmasını doru bulmadığını ve malları almayacağını belirtti. Aslında Amerika Çin’e malı üreten Uygur Türkleri, hammadde Uygur Türklerinin. O zaman yöneticiler de Uygur Türkü olmalı demeliydi. İnsanları 20 saat yerine 3 vardiya şeklinde çalıştırılmalarını söylemeliydi. Ancak bu şekilde mallarını satın alırım. Yöneticilerini değiştireceksin. Doğu Türkistan’da Uygurlar'ı sömürge yapıp ürettirmeyeceksin de diyebilirdi. Böylelikle bizim bölgemize, insanlarımıza para akışının bir yolu olabilirdi" ifadelerini kullandı.
“ABD tek başına etkili olamaz, tüm ülkeler bir araya gelmeli”
Aliye Tevekkül ise ABD’nin tek başına aldığı kararla Çin üzerinde çok etkili olamayacağını düşünüyor. Tevekkül, “Yıllardır süren işkence tek bir ülkenin ithalatı durdurmasıyla hemen son bulmayabilir. Ama başka ülkeler de yardım ederlerse o zaman daha etkili bir sonuç alınabilir” diye konuştu.
Çin Hükümeti Ne Diyor?
Çin, yasanın uygulanması durumunda bunun Amerika'ya olumsuz etkileri olacağı konusunda üst üste uyarılarda bulundu. Çin Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, VOA'e gönderilen bir elektronik posta iletişiminde de bu konuyu yineledi.
“Şincan'da zorla çalıştırılma suçlamaları, Çin karşıtı güçlerin uydurduğu yalanlardan başka bir şey değildir" diyen Liu, Amerika'yı, Çin'in ekonomik kalkınmasına sekte vurmaya çalışmakla suçladı.
