Temsilciler Meclisi Çarşamba günü yaptığı oylamada, geçen hafta ABD Kongresi'ni işgal eden destekçilerini cesaretlendirdiği gerekçesiyle Başkan Trump hakkında ikinci kez azil kararı aldı. Trump, hakkında ikinci kez azil soruşturması açılan ilk ABD başkanı oldu.
Daha önce Andrew Jackson, Bill Clinton ve Donald Trump hakkında başlatılan azil soruşturmaları, nihai oylama öncesinde incelemeler ve Kongre'de düzenlenen oturumlar nedeniyle aylarca sürmüştü. Ancak bu sefer Trump hakkındaki azil sürecinin Temsilciler Meclisi aşaması, tasarının sunulmasıyla aynı hafta içinde tamamlandı. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Kongre baskınından sonra yaptığı açıklamada, "Harekete geçmeliyiz" mesajı verdi. Bu mesaja Demokrat Partililer'in yanısıra beş Cumhuriyetçi Partili Temsilciler Meclisi üyesi de destek vereceklerini açıkladı. Bugünkü oylamada da 10 Cumhuriyetçi üye azil tasarısına destek verdi.
Cumhuriyetçi Parti kontrolundaki Senato'nun şimdilik azil duruşmalarına başlaması ve 3 Kasım seçimlerinin galibi Joe Biden 20 Ocak'ta yemin ederek görevine başlamadan önce Trump'ın suçlu bulunup-bulunmadığına ilişkin Senato'da oylama yapılması beklenmiyor. Ancak Demokrat Partililer yine de Temsilciler Meclisi'nde atılan bu adımın ülkeye önemli bir mesaj vereceğini düşünüyor.
Peki, Temsilciler Meclisi'nin görev başında bir haftası kalan Trump aleyhine azil sürecini başlatmasıyla birlikte süreç nasıl işleyecek?
Azil sürecinin temelleri
Azil süreci, normalde, azil soruşturmasının yapılmasıyla başlıyor ve soruşturma sonucunda elde edilen kanıtların Temsilciler Meclisi Adalet Komisyonu'na gönderilmesiyle devam ediyor. Oturumlar düzenleyen ve azil suçlamalarını tasarı haline getiren komisyon, bunları tüm Temsilciler Meclisi üyelerine iletiyor. Temsilciler Meclisi'nin 2019 yılında Trump hakkında Ukrayna Cumhurbaşkanı'yla ilişkilerini gerekçe göstererek başlattığı ve üç ay süren azil süreci, bu şekilde işlemişti.
Bu sefer ise Temsilciler Meclisi'nin harekete geçmesi için önünde sadece birkaç gün vardı. Demokrat Partililer, Kongre üyelerinin büyük çoğunluğunun Trump'ın destekçilerine hitaben yaptığı konuşmayı dinlediği ve saldırgan kalabalık Kongre binasının etrafındaki emniyet kordonunu aşarak binaya girdiği sırada Kongre'de oldukları için olanlar hakkında soruşturma yapmaya gerek olmadığını düşünüyor. Bu nedenle Trump'ın görevden azledilmesi için hakkında dava açılmasına yönelik tasarı, Çarşamba günü doğrudan Temsilciler Meclisi'nde oylamaya sunuldu.
Temsilciler Meclisi, Trump'ın görevden azledilmesine yönelik tasarıyı oyladıktan sonra azil gerekçeleri ve kanıtlar, Senato'ya gönderilecek. Senato'da azil duruşması görülecek ve Başkan'ın suçlu bulunması ya da beraat etmesi yönünde nihai oylama yapılacak. Süreç, 2020 yılı Şubat ayı başında, Trump'ın ilk azil sürecinde Senato'da bu şekilde işlemişti.
Azil gerekçeleri
Demokrat Partililer, bugünkü oturumda Trump hakkında sadece tek bir azil gerekçesini ele alıyor. Bu gerekçe, "ayaklanmayı kışkırtma" olarak belirlendi.
Demokrat Parti'den Rhode Island temsilcisi David Cicilline, California temsilcisi Ted Lieu ve Maryland temsilcisi Jamie Raskin tarafından hazırlanan azil gerekçesini içeren dört sayfalık metinde "Başkan Trump, ABD'nin ve hükümet kurumlarının güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye attı. Görevde kalmasına izin verildiği sürece ulusal güvenlik, demokrasi ve Anayasa'ya karşı bir tehdit unsuru olmaya devam edecek" ifadeleri yer aldı.
Azil gerekçesinde ayrıca bu davranışların Trump'ın daha önce seçim sonucunu "değiştirme ve engelleme" yönündeki çabalarıyla örtüştüğü belirtildi. Metinde ayrıca Trump'ın Georgia Eyalet Genel Sekreteri'ne, Georgia'yı Biden'a kaybettikten sonra seçim sonucunu değiştirmek için kendisine gerekli sayıda oy bulması konusunda baskı yaptığı telefon görüşmesine de atıfta bulunuldu.
Trump'ın seçimlerin çalındığı ve geniş kapsamlı hile yapıldığı şeklindeki temelsiz iddiaları, Kongre'deki bazı Cumhuriyetçi Partililer ve Kongre'ye baskın düzenleyen destekçileri tarafından kabul görüyordu. Trump, Kongre baskınından hemen önce Beyaz Saray yakınında toplanan destekçilerine hitaben yaptığı konuşmada, "sonuna kadar mücadele edin" mesajı vermişti.
Trump destekçilerinin saldırısı sırasında Kongre'nin iki kanadı, 3 Kasım seçimlerinin sonuçlarını onaylama oturumu yapıyordu. Baskın anında Cumhuriyetçi Partili bir grup üyenin Joe Biden'ın Arizona eyaletinde aldığı Seçiciler Kurulu oylarına yaptıkları itirazlar görüşülüyordu.
Azil sürecine Cumhuriyetçi Parti desteği
Salı günü Cumhuriyetçi Partili beş Temsilciler Meclisi üyesi, azil oylamasında Demokratlar'ın yanında yer alacaklarını açıkladı. Trump'ın 2019'daki azil sürecinde hiçbir Cumhuriyetçi, karara destek vermemişti.
Cumhuriyetçi Parti'nin Temsilciler Meclisi'ndeki üç numaralı ismi, eski Başkan George W. Bush'un yardımcısı Dick Cheney'nin kızı Wyoming eyaleti temsilcisi Liz Cheney de azil sürecine destek vereceğini açıkladı ve "Bir Amerikan başkanı şimdiye kadar bundan daha büyük bir ihanette bulunmamıştı" dedi.
Cheney, Trump'ın geçen hafta Kongre'ye saldırının fitilini ateşlediğini söyledi.
New York eyaletinden Temsilciler Meclisi üyesi John Katko ise azil sürecine destek vereceğini açıklayan ilk Cumhuriyetçi Partili'ydi. Eski federal savcı olan Katko, bu kararı kolay almadığını söyledi.
Katko, açıklamasında, "Amerikan Başkanını bu saldırıyı herhangi bir sonucuna katlanmadan kışkırtmasına izin vermek, demokrasimizin geleceğine yönelik doğrudan bir tehdittir. Atıl kalamazdım" dedi.
Azil sürecine destek vereceklerini açıklayan diğer üç Cumhuriyetçi Partili Temsilciler Meclisi üyesi ise Illinois eyaletinden Adam Kinzinger, Michigan eyaletinden Fred Upton ve Washington eyaletinden Jaime Herrera Beutler. Bu isimlere daha sonra başka Cumhuriyetçi üyeler de katıldı.
Azil gerekçesinin Senato'ya iletilmesi
Nancy Pelosi, Temsilciler Meclisi'nde kabul edilmesinden sonra azil gerekçelerinin Senato'ya ne zaman iletileceğine karar verecek. Mevcut takvime göre Senato'nun 19 Ocak'a yani Biden'ın yemin töreninin düzenleneceği 20 Ocak'tan bir gün öncesine kadar toplanmayacağı öngörülüyor.
Kimi Demokrat Partililer, Pelosi'nin, Biden'ın görevine azil meselesinin gölgesinde başlamasını engellemek amacıyla azil gerekçelerini Senato'ya göndermek için bekleyeceği görüşünde. Ancak çok sayıda Demokrat, Pelosi'ye, gerekçeleri bir an önce Senato'ya göndermesi çağrısı yapıyor.
Biden başkanlık koltuğuna oturduktan sonra Senato Çoğunluk Lideri görevine başlayacak olan Demokrat Partili Chuck Schumer, Salı günü meslektaşlarına gönderdiği mektubunda, Senato'nun bir yandan Biden'ın kabinesine aday gösterdiği isimlerin onay oturumlarını düzenler ve Corona yardım paketini onaylama sürecini yürütürken diğer yandan azil davasını görebileceğinin işaretini verdi.
Senato'daki azil duruşması görevden ayrıldıktan sonra yapılsa bile suçlu bulunması durumunda Trump, bir oylama daha yapılarak, bir daha başkanlık yarışına katılmaktan men edilebilecek.
Biden, Kongre baskınına katılanlara ilişkin açıklamasında "İsyana katılan, insanların hayatını tehdit eden, kamu malına zarar veren ve büyük hasara yol açan bu kişilerin hesap vermesine çok ciddi şekilde odaklanması, kritik önem taşıyor" şeklinde konuştu.
Senatörler ne yapacak?
Şimdiki haliyle, Senato'dan Trump'ın suçlu olduğu yönünde karar çıkması için yeterli sayıda Cumhuriyetçi Partili senatörün oy kullanması olasılığı çok düşük. Ancak aralarında Pennsylvania Senatörü Pat Toomey ve Alaska Senatörü Lisa Murkowsky'nin olduğu birkaç Cumhuriyetçi senatör, Trump'a istifa çağrısında bulundu.
Cumhuriyetçi Partili Nebraska Senatörü Ben Sasse, Temsilciler Meclisi'nden çıkan kararın neleri içerdiğine bakacağını söyledi, ancak kararı destekleyip-desteklemeyeceği yönünde herhangi bir işaret vermedi.
Kimi Cumhuriyetçi Partililer ise azil sürecinin bölünmeyi daha da arttıracağı uyarısında bulundu. Trump'un kilit destekçilerinden Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham, Trump'ın Kongre baskınını kışkırtıcı davranışlarını eleştirse de azledilmesinin "yarardan çok zarar getireceğini" kaydetti.
Utah Senatörü Mitt Romney, Trump'ın ilk azil sürecinde Demokrat Parti'nin yanında yer alan tek Cumhuriyetçi senatördü.
Azil kararı ne anlama gelir?
Demokrat Partililer, Senato'dan Trump'ın suçlu olduğu yönünde karar çıkmasa bile azil sürecini ilerletmek gerektiğini düşünüyor.
Vermont Senatörü Bernie Sanders, Cuma günkü Twitter paylaşımında, kimilerinin görev başında sadece birkaç günü kalan bir başkan hakkında neden azil kararı almaya çalışıldığını sorgulayabileceğini yazdı ve "Yanıt: Emsal oluşturması. Hiçbir başkanın, şimdi ya da gelecekte, ABD hükümetine karşı isyan başlatmasının mümkün olmayacağı açıkça ortaya konmalıdır" dedi.
