Suriye’nin Rakka kentini IŞİD’den geri almaya yönelik operasyon, örgütün “tabutuna çakılacak son çivi” olarak duyurulmuştu.
Ancak, Amerika Savunma Bakanı Ash Carter’ın operasyonu duyurmasının üzerinden bir ay geçmesine karşın, Washington’ın sahadaki müttefiki olan Kürt çoğunluklu askeri ittifak, IŞİD’in fiili “başkenti”ni sadece izole etmeyi öngören ilk aşamayı geçmiş değil.
Amerikan hava saldırılarının hala civardaki bölgelere odaklandıkları, militanların kontrol ettiği petrol kuyuları ile IŞİD’in petrol depolama ve Türkiye’ye kaçırmak için kullandığı tesisleri vurduğu görülüyor. Örgütün Rakka’nın civar köylerindeki savunma mevzilerine ise fazla hasar verilmedi.
Amerika öncülüğündeki koalisyon Pazartesi günü Suriye’de bir düzine hava saldırısı düzenlerken, bunlardan sadece ikisi Rakka bölgesindeydi. Amerika Merkez Kuvvetler Komutanlığı’na göre, bu iki saldırıda üç petrol kuyusu, iki petrol pompası, petrol rafine etmede kullanılan iki teçhizat parçası, bir petrol tankı ve inşaat malzemesi yok edildi. Önceki gün de, koalisyon Suriye’de yine bir düzine hava saldırısı yaptı ve bunların yine ikisi Rakka’da oldu. Ve yine ana hedef örgütün petrol ticaretiydi.
Rakka’da IŞİD militanlarıyla çarpışmada yavaş hareket edilmesi, bazı çevrelerde, kente yönelik operasyonun Savunma Bakanı Ash Carter ve Pentagon yetkililerinin geçen ay açıkladığı kadar da yakın olup-olmadığı şeklinde soru işaretleri uyandırdı. Carter, 28 Ekim’de NBC’ye verdiği mülakatta, Rakka’ya operasyonun yakında başlayacağını duyurmuştu.
Planın, komşu Irak’ın Musul kentine operasyonun başlatılmasından hemen sonra Rakka’ya da saldırılması yönünde olduğunu kaydeden Carter, “(Operasyon) Birkaç hafta içinde başlayacak. Uzun süredir planımız bu yöndeydi ve ikisine de kaynak sağlayacak kapasiteye sahibiz” demişti.
Taktik mi?
Bazı uzmanlar, Rakka’ya tam kapsamlı bir taarruzun yaklaştığı sözünü ortaya atmakla esasında IŞİD’i korkutarak örgütün Musul’a takviye yapmasını engellemenin amaçlanmış olabileceği görüşünü dile getiriyor.
Middle East Institute adlı düşünce kuruluşu uzmanı Charles Lister, Amerika’nın Sesi’ne verdiği mülakatta, “Dürüst olmak gerekirse en başından beri (operasyonun) duyurusu konusunda şüphelerim vardı. Koalisyon üyelerince bana söylenen herşey, Rakka’ya tam ölçekli bir operasyon başlatmaya yakın olmadığımıza işaret ediyordu. Bana göre, civardaki kırsal alanda sürdürülen şekillendirme operasyonları bir müddet daha devam edecek” diye konuştu.
Lister bununla birlikte, IŞİD’e karşı savaşta “ivmenin sürdürülmesi” ve savaşın “hızlandırılması” konusunda Beyaz Saray’ın Pentagon üzerinde uyguladığı baskının derecesini de hafife almamaları gerektiğini de belirterek, “Benim fikrime göre, erken duyurunun arkasında yatan neden buydu” ifadesini kullandı.
Washington’daki bir diplomat, Amerika’nın müttefiklerinin birçoğu arasında, IŞİD’in ilan ettiği halifeliğin yok edilmesi ve örgüt mensuplarının kaçabilmesinin önlenmesi için, “Rakka operasyonunun ne kadar erken başlatılırsa o kadar iyi olacağı” yönünde görüş birliğinin olduğunu söyledi.
Yetkili, “IŞİD’in en tehlikeli üyelerinin bölgeden kaçtığını görmeyi istemiyoruz” derken, koalisyonun Rakka’yı IŞİD’den temizleme planlarının Amerika’da Donald Trump’ın sürpriz biçimde seçimleri kazanmasıyla birlikte sekteye uğramış olabileceğinden şüphe ettiğini söyledi. Yetkiliye göre, bunun nedenini de, Pentagon’un yeni başkanın ne istediğini görmek için bekleyecek olması ve Başkan Barack Obama’nın da görevi bırakmasıyla, şu anda saldırı için bir talimatın bulunmaması olarak gösterdi.
Birleşik güç eksikliği
Bazı eski askeri yetkililer, sahadaki bazı aktörlerin Amerikan seçimlerini “kılıf” olarak kullanıp-kullanmadığı şüphesini dile getiriyor.
Bir zamanlar Pentagon’un Irak’ta Emprovize Patlayıcı Cihazlara karşı yürüttüğü çabalara öncülük eden emekli korgeneral Michael Barbero, “Askeri operasyonu başlatabilmenizden önce siyasi anlaşma olmalı” uyarısında bulundu.
Barbero, Suriye rejimine sadık güçlerin yanısıra Rusya, İran, Türkiye ve çeşitli grup Kürt grupların kontrolü altındaki güçlere işaret ederek, “Ortak bir çıkar ya da ortak bir oyun planı görmüyorum” dedi.
Buna ilaveten, koalisyonun desteklediği güçlerin, siyasi iradeleri olsa bile, Rakka ve Musul’u geri alabilecek eş zamanlı operasyonları başlatabilmesinin ne kadar gerçekçi olduğu konusunda şüpheler bulunuyor.
Bağdat’taki Amerikan ordusunda eski güvenlik işbirliği ofisi şefi emekli korgeneral Mick Bednarek de, “Musul’a ve şu anki savaşa ayrılan kaynaklar, Amerika öncülüğündeki koalisyonun Rakka’ya nihai taarruz ihtiyaç duyacağı kaynaklar ve kapasitelerle aynı, biri diğerinden önce olmalı” diye konuştu.
İsminin açıklanmasını istemeyen Türkiye’deki bir Batılı diplomat, Rakka operasyonundaki gecikmenin kısmen bir nedeninin, Washington’ın operasyonu başlatmak için sahada hangi gücü kullanabileceğine dair endişesi olduğunu belirtti. Diplomat, “Ana güç olarak Kürtleri almak adeta felakete davetiye. Yerel Araplar Kürtler’den korkuyorlar, kente girdikleri zaman neler yapabileceklerinden ürküyorlar. IŞİD bu korkuları körüklemede hayli başarılı oldu,” dedi.
Başka bir Batılı diplomat da, Kürtlerin ağırlıklı olduğu Suriye Demokratik Güçleri içerisindeki Arap ve Türkmen milislerin de Rakka’da IŞİD’ı etkisiz hale getirmeye hazır olmadığına dikkati çekti.
Diplomat, “Kabiliyetli tek güç YPG. Dürüst olalım; en iyi ihtimalle Arap ve Türkmen milisler kentlerin savunulması için sadece kendini savunma güçleri, en kötü ihtimalle de bazı milisler sabıkalı eşkıyalar ya da Özgür Suriye Ordusu’ndan atılanlar” ifadesini kullandı.
Artan kafa karışıklığı
Carter’ın geçen ayki açıklamasından sonra sahadaki tablo daha da karmaşık bir hal almış durumda. YPG, Suriye’nin kuzeyindeki Fırat Kalkanı operasyonunda Türk birliklerinin ve Ankara’nın desteklediği Suriyeli muhaliflerin hamleleri neticesinde fazlasıyla endişeli.
Merkezi Ortadoğu’daki jeopolitik danışmanlık şirketi Prime Source’dan Michael Horowitz, “Suriye’nin kuzeyindeki çok daha önemli iki kent olan el Bab ve Menbiç Türkiye’nin desteklediği güçlerin tehdidi altındayken, YPG’nin Rakka’nın ele geçirilmesine öncelik vereceğinden şüpheliyim” diye konuştu.
Türkler’in hava saldırılarına sert tepki gösteren YPG komutanları geçen hafta Washington’a ültimatom niteliğinde mesaj göndererek, Türkiye’nin bombalamalarının durmasını istemiş, aksi takdirde Rakka’nın kuşatılmasına katkıda daha fazla rol almayacaklarını belirtmişti.
