Fransa'nın başkenti Paris'te, 13 Kasım 2015'te, Bataclan konser salonu, 10 ve 11'inci bölgedeki cafe ve barlarla Stade de France'da eş zamanlı düzenlenen, 130 kişinin öldüğü, 400 kişinin de yaralandığı Paris terör saldırılarının duruşması bugün başlıyor. IŞİD'in Avrupa'da düzenlediği en büyük eş zamanlı terör saldırısı olarak tanımlanan saldırılara ilişkin davada aralarında tutuklu terör zanlısı Salah Abdesselam'ın da olduğu 20 sanık hakim karşısına çıkacak.
Paris adliye sarayında dev bir salonda görülecek davaya; kurbanların aileleri, saldırılardan sağ kurtulanlar ya da yaralananlardan oluşan 1800 kişi müdahil olarak katılacak. Anti-terör yargıçları tarafından 4,5 yıldır süren soruşturma aşamasında kaydedilen 47 bin dakikalık ifadeler, 542 ciltte toplandı. Hakim Jean-Louis Peries'in başkanlık edeceği dava, Mayıs ayı sonuna kadar Paris Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülecek.
Tarihin en uzun duruşması
Fransız yargı çevrelerinde "asrın davası" olarak tanımlanan dava, bugüne kadar eşi benzeri görülmeyen bir şekilde, binlerce davacı ve avukatı ağırlayacak dev bir duruşma salonunda görülecek.
Dev duruşma salonunun 45 metre uzunluğuna ve 15 metre genişliğine rağmen, duruşmaların tüm katılımcılar tarafından izlenebilmesi için 8 dev ekran konuldu. Salondaki 550 koltuk kapasitesi seyircilerin yalnızca bir kısmının duruşmaları takip etmesine olanak sağlayacak. Salonda, sanık ve refakatçilerini barındıracak devasa camla çevrili bölüme ek olarak, savunma avukatları için yaklaşık 50, müdahil avukatları için 260, basın için yaklaşık 30, müdahil katılımcılar için yaklaşık 180 sandalye ayırıldı.
Bu salona ek olarak, hemen yanındaki 12 odaya televizyon ekranları yerleştirildi ve salon kapasitesi 2 bine çıkarıldı. Tıpkı Charlie Hebdo davasında olduğu gibi, Büyük Paris Saldırısı davası da devlet arşivleri için 9 ay boyunca filme alınacak. Bunun için duruşma salonuna 10 ayrı kamera yerleştirildi.
Bu ceza davası, ilgili kişilerin sayısı nedeniyle yargı için benzeri görülmemiş bir lojistik zorluk teşkil ediyor. 58'i yabancı olmak üzere 141 medya organı için yüzlerce akredite gazetecinin ekleneceği duruşmalara müdahil tarafların yanı sıra 330'a yakın avukat katılacak.
7,5 milyon Euro'luk salon
Ülkedeki hiçbir mahkemenin kaldıramayacağı yoğunlukta katılımın olacağı duruşmalara, en yoğun günlerde, yaklaşık 3 bin kişinin katılması bekleniyor. Ayrıca 23 ayrı milliyete sahip kurban yakınlarının evlerinden duruşmayı dinleyebilmeleri için bir Web Radyo oluşturuldu. Ayrıca, davayı uzaktan izleyenler için psikolojik yardım hattı da oluşturuldu.
Fransa'da bugüne kadar hazırlanan en büyük duruşma salonu için, bir buçuk yıldır süren hazırlıklara lojistik ve güvenlik önlemleri de eklenince 7,5 milyon Euro masraf yapıldı. Aynı salon Bataclan'dan sonra düzenlenen 14 Temmuz 2016 Nice saldırısı davası için de kullanılacak.
Yirmi sanık yargılanacak
Paris saldırıları büyük davası, aralarında örgütün saldırıları yöneten hücresinin önde gelen aktörlerinin de bulunduğu 20 sanığın profili nedeniyle de, Fransız adli tarihine damgasını vuracak. Charlie Hebdo saldırını düzenleyen Kouchi Kardeşler ve onlara destek olmak için Hyper Cacher saldırılarını yapan Amedy Coulibaly ölü ele geçirildiği için saldırıya ilişkin davada bir numaralı aktörler yargılanamamıştı. Ancak Büyük Paris davasında, saldırılara bizzat katılan 10 teröristten biri; son anda patlayıcı yüklü kemerini çöpe atan, tutuklu sanık Salah Abdeslam hakim karşısına çıkacak. Abdeslam'ın yanısıra, tutuklu 11 sanık ile adli gözetimdeki 3 sanık da yargılanacak. Irak-Suriye bölgesinde öldüğü tahmin edilen 5 IŞİD üyesi ile Türkiye'de tutuklu bulunan 1 sanık hakkında da gıyaben yargılama yapılacak.
Sanıklardan, Molenbeek'te birlikte büyüyen Salah Abdeslam ve Muhammed Abrini, Suriye'de eğitim alan Adel Haddadi ve Muahmmed Usman, bomba yüklü intihar kemerlerini hazırladığı tespit edilen Muhammed Bakkali ömür boyu hapis istemiyle yargılanacaklar. Ali El Haddad Asufi, Abdellah Şouaa, Farid Karakaş ve Yassine Atar da yardım ve yataklık suçuyla hakim karşısına çıkacak. Salah Abdeslam'ı Paris'ten Brüksel'e kaçıran Hamza Attou, Muhammed Amri ve Ali Oulkadi de, "teröre yardım ve yataklıktan" 6 yıl, terör örgütüyle ortaklıktan da 20 yıla kadar hapis hapis cezası istemiyle yargılanacak.
Duruşmada 6 sanık da gıyaplarında yargılanacak. Davada sanık olarak yer alan Abdeslam'ın yakın arkadaşı Ahmed Dahmani, aldığı 10 yıl hapis cezasını doldurmak için Türkiye'de cezaevinde kalıyor. Antalya'da 16 Kasım 2015'te yakalanan Dahmani'nin, Paris saldırısından sadece birkaç saat sonra Antalya'ya gittiği belirlendi. Sanık listesinde bulunan 5 kişi; Ousama Atar, Fabien ve Jean-Michel Clain kardeşler, Omar Darif ve Obeida Aref Dibo'nun ise Suriye'de öldüğü tespit ediliyor.
Duruşmada önce tüm müdahiller dinlenecek, ardından Kasım ayından itibaren sanıkların kişilikleri, özgeçmişleri dinlendikten sonra sorgulanmasına geçilecek. Dönemin Cumhurbaşkanı François Hollande, İçişleri Bakanı Bernard Cazneuve, İç İstihbarat Şefi Patrick Calvar ve Dış İstihbarat Şefi Bernard Bajolet de tanık olarak dinlenecek. Aynı dönemde başka saldırılar düzenleyen Eyib El Hazani ya da Bilal Chatra gibi terör saldırganları da video konferans yöntemiyle dinlenecek.
Özel olarak kurulan Ağır Ceza Mahkemesi'nde, sanıklar, "örgüt kurma, örgüt üyesi olma, örgüte katılımı teşvik etme, terör saldırısını yönlendirme, şahıslara karşı bir veya birden fazla suç planlama" ve "terör teşebbüsü ile bağlantılı organize bir çeteyle bağlantılı olarak cinayete iştirak", "organize çete kurarak adam öldürmeye teşebbüs", "organize çete suikastlarına katılım ve yardım" ve "yıldırma veya terör yoluyla kamu düzenini ciddi şekilde bozmayı amaçlayan kolektif bir girişimle bağlantılı olma" iddialarıyla yargılanacak.
O gece neler oldu?
Fransa'da pek çok şeyi değiştiren, toplumda "korku ve nefretin büyümesine yol açan" saldırı 13 Kasım Cuma akşamı, Paris'te birbirinden farklı adreslerde düzenlendi. Stade de France'da yapılan Fransa-Almanya maçı sırasında, saatler 21.04'ü gösterdiğinde, 3 dakika arayla iki ayrı patlama meydana geldi. H kapısındaki birinci patlama sonucu bir kafileyi maça getiren otobüs şoförü yaşamını yitirirken, ikincisinde can kaybı olmadı. Stade de France'ın giriş kapılarından birinde patlayan ilk bombanın, taraftarların attığı fişeklerden kaynaklandığı zannedildi. Ancak ikinci patlamadan sonra maçı izleyen Cumhurbaşkanı François Hollande VIP salonundan, korumaları tarafından apar topar çıkarılınca gerçek anlaşıldı.
Aynı anda, 21.24'te, bir Seat marka siyah arabada bulunan 3 kişi, Republique Caddesi yakınlarındaki "Le Petit Cambodge" adlı restoranı ve hemen yanındaki "Le Carillon" adlı barın terasında oturan müşterileri taramaya başladı. Saldırıda birkaç dakika içinde 13 kişi öldü, onlarca kişi yaralandı.
Araçlarına atlayarak ilerleyen saldırganlardan Salah Abdeslam ve Şakip Akrouh, 400 metre ileride, Rue Charonne'da "A la Bonne Bierre" barının önünde durdu. Bu kez 110 el ateş edildi, 3 kişi yaşamını yitirdi. Hemen yanındaki Casa Nostra restoranının terasına ise, tanıkların turuncu spor ayakkabılarını hatırladığı saldırgan Abdülhamid Abaoud, yere yatan bir kadına silahını doğrultarak öldürmek istedi ancak silah tutukluk yaptı.
Aynı araç 10 dakika sonra, 21.36'da, "Belle Equipe" restoranının önünde durdu ve saldırganlar 64 el ateş etti; bu sefer bilanço çok ağır oldu, 21 kişi yaşamını yitirdi. Görgü tanıkları, "turuncu spor ayakkabılı saldırganın" özellikle yaralıları hedef aldığını ve onları öldürmeye çalıştığını anlattı.
Aracın hedefi 5 dakika sonra, saat 21.41'de Republique Meydanı'na açılan Voltaire Bulvarı’ndaki "Comptoire Voltaire" barı oldu. Saldırganlardan Brahim Adbeslam barın önünde araçtan indi. Barın içine girerek üzerindeki bomba düzeneğini patlatmak istedi. Abdeslam'ın vücuduna sardığı bomba düzeneği bozuk çıkınca, yalnızca Abdeslam'ı öldürdü. Ortalığı, saldırganın kaz tüyü montunun patlaması üzerine bir tüy bulutu kapladı.
Bataclan'da kapalı kapılar ardında katliam
Tam bu sırada, saat 21.42'de Polo marka siyah araba, Eagles of Death Metal Grubu'nun konser verdiği Bataclan Konser Salonu'nun önüne geldi. Araçtan saat 21.47'de inen 3 saldırgan, konser salonuna girdi.Girmeden önce, Strazburg kentinden gelen saldırgan Fuad Muhammed-Aggad, Brüksel'deki bağlantısına telefondan, "olay yerindeyiz, başlıyoruz" mesajını attı. Suriye'den kaçan göçmenlerin içine karışarak gelen Sami Amimour ve İsmail Ömer Mustafei adlı iki saldırganla birlikte otomatik silahlarla içeridekileri rastgele taramaya başladı.
Salona 21.56'de giren iki polis, cesetler ve bağırışlar arasında saldırgana yaklaştığı anda 3 teröristten birisi üzerindeki bombayı patlattı. Diğer ikisi ise rehineleri öldürmekle tehdit etti. Aşağıda bir grubu rehin alan Sami Amimour'u 2 polis vurdu, Amimour üzerindeki bombanın pimini çekti ve olay yerinde kendini patlattı. Diğer saldırganların "Elimizde rehineler var, ölmelerini istiyorsanız yaklaşın" uyarısı üzerine, 2 polis geri çekildi. Geriye kalan 2 saldırgan bir grup rehineyle, birinci kata saklandı. Saatler 22.20'yi gösterdiğinde, yalnızca 33 dakikada 90 kişi yaşamını yitirdi.
Özel eğitimli arama ve kurtarma ekibi (BRI) polisleri 22.43'te olay yerine geldi, hayatta kalmayı başaran bir grubu dışarı çıkardı. Saldırganlarla 23.16'da temasa geçildi ancak sonuç alınamayınca, 00.19 da operasyon başladı. İki saldırgandan birisi, Fuad Muhammed Agad, üzerindeki bombayı patlatarak diğer saldırganla birlikte salonda intihar etti.
Paris sokaklarında 3 kaçak için kovalamaca
Gecenin sonunda 10 saldırgandan 7'si olay yerinde öldü. Üçü için amansız bir kovalamaca başladı. Abdelhamid Abaoud ve Şakib Akrouh, Brüksel'deki üstleriyle temasa geçti ve kendilerine saklanmak için bir yer bulmalarını istedi. Seine-Saint-Denis banliyösünde Aubervilliers'de bir apartman dairesinde saklandı. Bundan 5 gün sonra 18 Kasım'da özel RAID birlikleri Saint Denis'de bir apartmana baskın düzenledi. Şakib Akrouh, üzerindeki bombayı patlatarak Abaoud ile birlikte öldü.
İçlerinde yalnızca bomba düzeneği patlamayan Salah Abdeslam, polisin elinden kaçmayı başardı. Abdeslam'ın bombalı intihar kemeri Montrouge kentinde bir kaldırımda bulundu. Sabahın erken saatlerinde örgütten iki kişinin yardımıyla Belçika'ya geçti. Dört aylık bir kaçak hayatından sonra 18 Mart 2016'da Molenbeek mahallesinde Fransız ve Belçika polisinin ortak operasyonu ile yakalandı. Abdeslam, 5 yıldır tutuklu olduğu cezaevinde, tüm çabalara rağmen konuşmadı. Kurban yakınları, Abdeslam'ın kurbanların hikayelerini dinledikten sonra konuşmasını umuyor.
