Üç yıl önce el sanatları öğretmenliği eğitimi alırken baş dönmesi ve kalp çarpıntısı nöbetleri geçirmeye başlayan Andrea Vanek, aniden kısa yürüyüşler yapmasının bile imkansız hale gelmeye başladığını anlatıyor.
Birkaç doktora gittikten sonra kendisine “uzun COVID” olarak adlandırılan rahatsızlık teşhisi konulan Vanek, şu anda bile günlerinin çoğunu Avusturya'nın başkenti Viyana'daki apartman dairesinin küçük oturma odasında, pencere kenarında oturarak ve dışarıyı seyrederek geçiriyor.
AFP'ye konuşan 33 yaşındaki Avusturyalı, “Hiçbir şey planlayamıyorum çünkü bu hastalığın ne kadar süreceğini bilmiyorum” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, ilk COVID-19 vakaları Aralık 2019'da Çin'de tespit edildi ve pandemiye dönüşen salgın, bugüne kadar yedi milyondan fazla kişinin ölümüne neden oldu.
Andrea Vanek gibi milyonlarca kişi, COVID-19'un akut fazından kurtulmak için mücadele ettiği, yorgunluk, zihinsel bulanıklık ve nefes darlığı gibi belirtiler yaşadığı uzun COVID'den etkilendi.
Vanek, kas güçsüzlüğüyle kendini gösteren ve aylarca sürebilen, bir şişe suyun kapağını açmayı bile zorlaştıran “bedensel iflastan” kaçınmak için kendini zorlamamaya dikkat ediyor.
WHO'nun Sağlık Acil Durumları Programı'ndan Anita Jain, “Uzun COVID'in büyük bir sorun olduğunu biliyoruz” dedi.
Bugüne kadar yaklaşık 777 milyon COVID vakası kaydeden WHO'ya göre, Corona virüsünün enfekte ettiği kişilerin yaklaşık yüzde altısında uzun COVID meydana geliyor.
WHO yetkilisi Anita Jain, ilk enfeksiyondan sonra uzun COVID oranları düşerken, yeniden enfeksiyonun riski arttırdığını da sözlerine ekledi.
“Her şey canımı acıtıyor”
İsviçre'nin Bern kentinde yaşayan ve 2020 yılı Mart ayında COVID'e yakalanan Chantal Britt, uzun COVID'in “hayatını altüst ettiğini” ve kendisini “yeniden keşfetmeye” zorladığını söylüyor.
56 yaşındaki eski maraton koşucusu, “Ben gerçekten erken kalkan biriydim. Şimdi sabahları kalkmam en az iki saatimi alıyor çünkü her yerim ağrıyor” diyor.
Britt, “Artık sabahları iyi olduğumu ummuyorum bile, kendimi hala ne kadar yaşlı ve hasta hissettiğime şaşırıyorum” diyor.
WHO'ya göre uzun COVID geçirenlerin yaklaşık yüzde 15'i bir yıldan uzun süre kalıcı belirtiler gösteriyor. Kadınların bu duruma yakalanma riskiyse erkeklere kıyasla daha yüksek.
Eskiden bir “işkolik” olduğunu söyleyen Britt, şimdi yarı zamanlı olarak uzun COVID ve diğer konularda üniversite araştırmacısı olarak çalışıyor.
Daha önce iletişim alanında çalışan Britt, çalışma saatlerinin azaltılmasını talep ettikten sonra 2022 yılında işini kaybetmişti.
Eskiden kendisi için “terapi” gibi olan spor yapmayı özleyen Britt, artık günlük aktiviteleri için, alışverişe çıktığında oturup dinlenebileceği yerleri düşünmek gibi daha fazla planlama yapmak zorunda olduğunu söylüyor.
Çevresindekilerin kendisini anlamamasının durumu daha da zorlaştırdığını söyleyen Britt, “Bu görünmez bir hastalık olduğu için utanç verici olarak algılanıyor” diyor.
Britt, “Hastalıktan ciddi şekilde etkilenmiş, evde, karanlık bir odada, artık dokunulmaya bile dayanamayan insanlar için her türlü gürültü, hastalığın körüklenmesine neden oluyor, ama dışarıdan hasta görünmüyorlar” şeklinde konuşuyor.
İhmal edilenler
WHO yetkilisi Anita Jain, sağlık hizmeti sağlayıcıları için tanı koymanın zor olabileceğini ve durumun daha geniş çapta bilinmesinin çok önemli olduğunu söyledi.
Uzun COVID için yorgunluk, nefes darlığı ve bilişsel işlev bozukluğu gibi yaygın belirtilerin yanı sıra 200'den fazla semptom listeleniyor.
Jain, “Şu anda odaklanılan konuların çoğu hastalara yardımcı olmak, doktorlara uzun COVID'i doğru bir şekilde teşhis etmeleri ve erken teşhis etmeleri için gerekli araçları sağlamak” dedi.
Andrea Vanek gibi hastalar maddi olarak da zorlanıyor. Daha fazla destek alabilmek için iki dava açan ancak iki davası da henüz sonuçlanmamış olan Vanek, aldığı 840 dolardan az desteğin, hastalığı kontrol altında tutmak için ihtiyaç duyduğu ilaçların yüksek maliyetini karşılamadığını söyledi.
“Uzun süreli COVID, öğrenciler için çok zor. Sosyal sistem içinde gözardı ediliyoruz” diyen Vanek, çalışmaya başlayamadığını belirtiyor.
Uzun COVID gibi enfeksiyon sonrası durumlara yönelik daha hedefli araştırmalar yapılmasını isteyen Britt de, “Bu durumu daha iyi anlamalıyız çünkü başka bir pandemi olacak ve biz her zamanki gibi hazırlıksız yakalanacağız” dedi.
Forum