VILNIUS - Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılan 74’üncü NATO liderler zirvesi, İsveç düğümünün çözümü ve Ukrayna’ya daha fazla NATO desteği kararlarıyla başarılı bir zirve olarak tarihe geçti.
Ancak, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin NATO’ya “davet mektubu” alamaması ve ittifaka katılması için kesin tarih verilmemesi nedeniyle NATO’dan şikayet eden sözleri, zirveyi gölgeleyen tek olay oldu.
ABD ve İngiltere, Zelenski'nin NATO'ya şikayetinin ardından Kiev'den daha fazla şükran çağrısında bulundu. Önce İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, ardından da Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan Zelenski’yi eleştirdi. Wallace, “Müttefikler ellerinden geleni yapıyor. Batı'ya daha fazla minnettarlık duyabilirler” sözleri, NATO kulislerinde küçük bir deprem etkisi yaptı.
Zirvenin ilk günü, NATO liderleri Zelenski’nin “Üyelik için davet çıkmasını bekliyorum” çağrılarına yanıt olarak, sonuç bildirgesinde “Ukrayna gerekli koşullar yerine getirildiğinde, NATO üyeliğine davet edilir” ifadesini yazdı. Davet alamayan Zelenski, sosyal medya hesabından, Kiev'in ittifaka kabul edileceğinin söylenmesine rağmen tarih veya kesin koşulların verilmemesinin "saçma" olarak niteledi.
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, Zelenski'in NATO'ya resmi katılım daveti almamasından duyduğu hayal kırıklığı sorulduğunda, "Beğensek de hoşlanmasak da insanlar biraz minnettarlık görmek istiyor" dedi ve Ukrayna'ya farklı bir yaklaşım benimsemesi tavsiyesinde bulundu.
“Amazon deposu zannediyor”
Wallace, Ukrayna'nın İngiltere de dahil olmak üzere, müttefiklerine silah talep listelerinin olduğunu ve istediği silahları almak için “bir Amazon deposu gibi davranma" alışkanlığına kapıldığını belirterek, “Konuya şüpheci bakan politikacıları kazanmaya çalışmak için dikkatli davranmıyor” dedi. Wallace, şunları söyledi:
"Bazen ülkeleri kendi mühimmat stoklarından vazgeçmeye ikna ediyorsunuz. Bazen Amerika'da Kongre'deki üyeleri ikna etmeniz gerekiyor. Diğer ülkelerdeki şüpheci politikacıları bunun değerli olduğuna ikna etmelisiniz. Kiev ile bu konuyu ilk kez konuşmuyoruz. Geçen yıl bir liste vermek için 11 saat araba kullandığımda, onlara Amazon gibi olmadığımı söyledim. Ukrayna bir alışkanlık edindi, bir tür silah edindikten sonra hemen bir başkası için lobi yapmaya başlıyor.”
Sullivan’dan ikinci eleştiri
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da, NATO’da düzenlenen bir forumda Ukraynalı bir aktivistin Joe Biden'ın "Rusya'nın kaybetmesinden, Ukrayna'nın kazanmasından korktuğu için NATO üyeliğini geri çekip çekmediğini" soran sert sorusuna, "Amerikan halkının bir dereceye kadar minnettarlığı hak ettiğini" yanıtını verdi.
Sorudan rahatsız olduğunu açıkça gösteren Sullivan, “ABD, Ukrayna'nın cesur askerlerinin cephaneye, hava savunmasına, piyadeye, savaş araçlarına ve mayın temizleme ekipmanına sahip olmasını sağlamaya yardımcı olmak için muazzam sayıda kapasite sağlamak için önemli adımlar attı” dedi.
"Davet NATO'nun üyelik konusunda ciddi olduğunun bir işareti olurdu”
NATO kulislerini hızlandıran bu sözlerin ardından, üyelik gerçekleşene kadar Ukrayna’ya verilecek güvenlik garantilerinin altına imza atan G7 liderleriyle kameraların karşısına geçen Zelenski, “Vilnius'taki liderler zirvesinin sonucu, Ukrayna için çok ihtiyaç duyulan ve anlamlı bir başarıdır. Tüm NATO ülkelerindeki tüm liderlere benzeri görülmemiş destekleri için minnettarım” dedi.
Ancak günün sonunda tek başına basın toplantısı düzenleyen Zelenski, kendisine Wallace ve Sullivan’ın açıklamalarının sorulması üzerine, "Olanları anlamadım. Ben İngiltere'ye her zaman çok minnettar olduğumuzu düşündüm ve kendilerine şükranlarımı sunuyorum” dedi.
Salonda toplantıyı izleyen Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov'dan İngiltere Savunma Bakanı'na acilen telefon etmesini istedi.
Zelenski, konuya ilişkin sorulara verdiği yanıtta da, "Ukrayna'nın savaş halindeyken NATO'ya katılamayacağını biliyorum. Ancak, gelecekte bir noktada Kiev'in ittifaka katılma daveti olsaydı ideal olurdu. Davet NATO'nun üyelik konusunda ciddi olduğunun bir işareti olurdu” dedi.
Zelenski, zirve sonunda dünüş yolunda sosyal medya hesabından paylaştığı videoda ise, "bağımsızlıktan bu yana ilk kez, NATO yolundaki Ukrayna için bir güvenlik temeli oluşturduk. En önemlisi zirvenin bu iki gününde, Ukrayna'nın NATO'da yer alıp almayacağına dair tüm şüpheleri ve belirsizlikleri ortadan kaldırdık" ifadelerini kullandı. Zelenski, zirveden "iyi sonuçlarla" ülkesine döndüğünü kaydetti.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da, Wallace'ın yorumlarını yumuşatmaya çalışarak, "Zelenski bana, İngiliz halkına ve aslında diğer müttefiklere defalarca şükranlarını ifade ettiğini söyledi” dedi.
Forum