14 Haziran’da Brüksel’de yapılacak NATO Liderler Zirvesi öncesinde ittifakın Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Washington’a geldi. Stoltenberg, ABD Başkanı Joe Biden ve Savunma Bakanı Lloyd J. Austin ile biraraya geldi.
Beyaz Saray'da Başkan Biden'la basına kapalı olarak düzenlenen görüşmenin ardından gazetecilere açıklama yapan Stoltenberg, görüşmede Rusya, Çin, küresel terör, siber tehditler ve iklim değişikliği dahil olmak üzere geniş yelpazede bir dizi konuyu konuştuklarını söyledi.
Stoltenberg, transatlantik ilişkilere ve Kuzey Atlantik Antlaşması’nın 5. Maddesi’ne olan bağlılığı ve tüm bu konularda gösterdiği kişisel liderlikten dolayı Biden'a teşekkür ettiğini aktardı.
NATO Genel Sekreteri, "Daha rekabetçi hale gelen bir dünyada NATO'yu güçlendirmemiz gerektiği hususunda mutabık kaldık. Karşı karşıya olduğumuz güvenlik sorunlarıyla hiçbir ülke tek başına mücadele edemez. Dolayısıyla NATO'da birlikte hareket etmeliyiz" diye konuştu.
Bu kapsamda zirvede görüşülecek 'NATO 2030' planına değinen Stoltenberg, ittifak üyelerinin son yıllarda toplu savunmaya daha fazla yatırım yapmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. NATO Genel Sekreteri, "Bu zirve, Avrupa ve Kuzey Amerika arasındaki transatlantik birliğin güçlü bir göstergesi olacak" dedi.
Çin ve Rusya mesajları
Stoltenberg, zirvede Çin ve Rusya'yla alakalı konuların da konuşulacağını anlatırken, "Çin yakında dünyanın en büyük ekonomisi olacak, zaten en büyük ikinci savunma bütçesine sahipler, ileri düzeyde askeri kapasitelere yoğun yatırım yapıyorlar ve değerlerimizi paylaşmıyorlar" diye konuştu.
Jens Stoltenberg, "Bunu, Hong Kong'daki demokratik protestoları bastırmada izledikleri yöntemde, azınlıklarla nasıl ilgilendiklerinde, komşularına, Tayvan'a nasıl baskı uyguladıklarında görüyoruz" ifadesini kullandı.
NATO Genel Sekreteri, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'le ABD Başkanı arasında Cenevre'de yapılacak görüşme dahil Moskova'yla diyalog kurulması ve Biden'ın Rusya konusundaki yaklaşımına katıldıklarını da belirtti.
Rusya konusunda iki kulvarlı bir yaklaşımda mutabık olduklarını belirten Stoltenberg, bunu "caydırıcılık, savunma ve Rusya'yla diyalog" olarak tanımladı.
Savunma Bakanı Austin'le görüştü
Stoltenberg Washington'daki temasları kapsamında ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'le de görüştü.
Basına kapalı görüşme öncesi kısa bir açıklama yapan Savunma Bakanı Austin, "NATO'nun en başarılı görevinin, "güvenilir caydırıcılığı korumak ve caydırıcılık başarısız olursa savaşmaya ve kazanmaya hazır olmak" olduğunu söyledi.
Stoltenberg de NATO'nun "öngörülmesi daha da zorlaşan rekabetçi dünyada güvenilir bir savunma sağlamaya devam etmesi" gerektiğini söyledi.
NATO Genel Sekreteri, Savunma Bakanlığı Pentagon’daki görüşmesi öncesi düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi’nde önemli açıklamalarda bulundu.
ABD ziyaretinin zirveye hazırlık amacı taşıdığını kaydeden NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ‘’Mesajım açık; güçlü bir transatlantik bağ, güçlü bir NATO sadece Avrupa için değil ABD için de iyi çünkü birçok zorlukla karşı karşıyayız’’ dedi.
NATO'nun tarihin en başarılı ittifakı olarak kalmasını sağlayabilmenin anahtarının, dünya değişirken değişmeye devam etmek olduğunu kaydeden Stoltenberg, ‘’Yaklaşan NATO zirvesinde, ileriye dönük iddialı bir plan üzerinde anlaşacağız. ‘NATO 2030’ dediğimiz planla, dünya değişirken NATO'nun tam olarak nasıl değişmeye devam edebileceğini, müttefikler için benzersiz bir danışma platformu olmayı sağlamayı, aynı zamanda savunmaya daha fazla yatırım yapmayı ve dayanıklılık teknolojisi konularını ele almayı görüşeceğiz. Yani bu iddialı ve ileriye dönük bir gündem ve Başkan Biden NATO'ya çok güçlü destek verdiğini ifade etti. NATO'yu çok iyi biliyor, uzun yıllar NATO ittifakında çalıştı’’ dedi.
Afgan güçlerine ülke dışında eğitim
Afganistan’dan ABD ile koordineli biçimde NATO birliklerinin çekilmesiyle ilgili de konuşan Stoltenberg, askeri varlıklarını sona erdirseler de ülkeyi desteklemeye devam edeceklerini söyledi.
Altyapı desteği ve yardımlar dışında Afgan güvenlik güçlerinin eğitimi için fon sağlamayı sürdüreceklerini belirten Stoltenberg, ‘’Afgan güçlerine özellikle özel operasyon birliklerine ülke dışında eğitim sağlamanın yollarını arayacağız. Destek misyonu sona erecek ancak elbette Afgan güçlerini başka ülkelerde eğitebiliriz’’ diye konuştu.
Stoltenberg, NATO’nun niyetinin hiçbir zaman Afganistan’da sonsuza kadar kalmak olmadığının altını çizdi ve bir noktada Afganlar’ın kendi geleceklerinin tüm sorumluluğunu alması gerektiğini söyledi. Stolrenberg, ‘’NATO müttefiklerinin devam eden desteğiyle de yaptıkları bu’’ dedi.
Terörle mücadele konusunda NATO’nun IŞİD’le mücadele koalisyonunun bir parçası olduğunu hatırlatan Jens Stoltenberg, Irak’ta bir eğitim misyonları olduğunu çünkü önleyici eylemin müdahaleden daha iyi olduğuna inandıklarını kaydetti. NATO Genel Sekreteri, ‘’Bu nedenle eğer yerel güçleri eğitip, yurtiçi bir yetenek inşa edebilirsek, kendi ülkelerini istikrara kavuşturabilirler. Terörizmle mücadelenin en iyi yolunun bu olduğuna kesinlikle inanıyorum’’ ifadelerini kullandı.
Rusya ile ‘’ikili yol modeli’’
Rusya’nın askeri yöntemlerden hibrit siber araçlara kadar her yolu kullandığı saldırgan tutumunun, NATO müttefikleri için büyük bir endişe kaynağı olduğunu da söyleyen Stoltenberg, ‘’2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhak ettiğinde gördüğümüz saldırgan eylemlerden dolayı, Soğuk Savaş’tan bu yana kolektif savunmanın en büyük takviyesini hayata geçirdik. İttifakın doğu sınırında 4 adet çatışmaya hazır muharebe grubumuz var. Daha önce hiç böyle bir durum olmadı.’’ dedi.
Rusya'ya yaklaşımlarının ikili yol modeline dayandığını belirten Jens Stoltenberg, ‘’Güçlü, sağlam bir yaklaşım sergilememiz, aynı zamanda Rusya ile diyalog için çabalamamız gerekiyor. Çünkü Rusya bir komşu. Silah kontrolu gibi konularda çalışmak zorundayız. Ayrıca Rusya ile masaya oturma platformu olan NATO Rusya Konseyi'ne sahibiz ve Rusya'nın liderlik konseyini tekrar toplamak için bir toplantıya katılması için daimi bir davetimiz var. Şu ana kadar olumlu bir yanıt vermediler ama bazı temaslarımız mevcut’’ dedi.
Siber saldırılara karşı 5. Madde vurgusu
Toplantıda Çin’in bir dünya gücü olarak yükselişinin NATO içindeki yansımaları da gündeme geldi. Pekin’in hasım olmasa da NATO müttefiklerinin Çin’in dünyanın en büyük ekonomisi olacağını gördüğünü söyleyen Stoltenberg, ‘’En büyük ikinci savunma bütçesine sahipler. Dünyanın en büyük donanmasına sahip olmak için modern teknolojilere ciddi şekilde yatırım yapıyorlar ve bizim değerlerimizi paylaşmıyorlar’’ dedi.
Çin ve Rusya’nın siber saldırı yetenekleriyle ilgili de konuşan Stoltenberg, ''NATO müttefiklerine ve ABD'ye karşı daha sık ve daha sofistike siber saldırılar görüyoruz. Bu, siber savunmamızı ve siber konularda birlikte çalışmamızı önemli ölçüde güçlendirdi. Siber saldırının beşinci maddeyi tetikleyebileceğine ve tüm kolektif savunmamızı tetikleyebileceğine karar verdik’’ dedi.
Saldırının gerçek ya da sanal ortamda yapılmasının önemli olmadığını vurgulayan NATO Genel Sekreteri, ‘’Beşinci maddeyi tetikleme eşiğini karşıladığında müttefik olarak değerlendireceğiz. Bu da bir mesaj veriyor. Tabii ki siber saldırılar da diğer saldırılar kadar ciddi. Siber olarak yanıt verebiliriz, ancak başka yollarla da yanıt verebiliriz. Bu bizim kararımız. Bence kötü bir tutum gördüğümüzde müttefikler olarak biraraya gelip siber ortamda da bunların hesabını sormak önemli’’ diye konuştu.
Kuzey Atlantik Antlaşması’nın 5. Maddesi’ne göre taraflar, Kuzey Amerika'da veya Avrupa'da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendiriyor.
Maddenin devamında, ‘’Bu tür bir saldırı olursa BM Yasası'nın 51. Maddesi’nde tanınan bireysel ya da toplu savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan taraf ya da taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldırı ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi'ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir" ifadeleri yer alıyor.
