Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü (FATF), kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadele yaklaşımındaki eksiklerinden dolayı, Türkiye'yi "gri liste”ye aldı. Türkiye ile birlikte, Ürdün ve Mali de aynı listeye alındı. Gri listede Arnavutluk, Fas, Suriye, Güney Sudan ve Yemen gibi ülkeler bulunuyor. Bu listeye giren ülkeler, FATF bünyesindeki özel bir Uluslararası İşbirliği İnceleme Grubu'nun tarafından izlemeye tabi tutuluyor.
Zoom aracılığıyla düzenlenen sanal basın toplantısında, Türkiye, Mali ve Ürdün'ü bu yıl "gri listeye" aldıklarını açıklayan FATF Başkanı Marcus Pleyer, Mauritius ve Bostvana'nın gri listeden çıktığını, Pakistan'ın ise gri listede kalmaya devam ettiğini kaydetti. Türkiye'nin gri listeye alınmasıyla ilgili çok sayıda soru geldiğini vurgulayan Pleyer, "2019'da Türkiye'ye çok alanda ilerleme sağlanması gerektiği uyarısında bulunduk. Türkiye, birçok alanda önemli çabalar gösterdi. Ancak hala bazı sektörlerde yapılması gerekenler var. Özellikle bankacılık, altın ve değerli taşlar ile emlak sektörü gibi yüksek riskli sektörlerde" dedi.
Konuşmasında, Türkiye'deki insan hakları gruplarının; Türkiye'nin, bu alanda getirdiği önlemlerin, kar amaçlı gütmeyen sivil toplum kuruluşlarına (STK) dönük uygulamalarına ilişkin endişeler dile getirdiğini belirten FATF Başkanı Pleyer, "Türkiye, kara paranın aklanması ve terörün finansmanı mücadelesinde 'gerçek bir risk temelli yaklaşım' uygulamalı ve yetkililerin, STK'ların faaliyetlerini kesintiye uğratmadığından veya meşru faaliyetleri üzerinde caydırıcı olmadığından emin olmalıdır" diye konuştu.
Pleyel, şunları söyledi: "Türkiye, kara para aklama vakalarını, El Kaide ve IŞİD gibi BM tarafından terörist olarak tanınan gruplarla bağlantılı para transferlerini takibe almalı. Türkiye'nin; kara para aklamayı önlemede, terörün finansmanını engellemede, suç şebekeleri ve yolsuzluklarla mücadelede adımlar attığını göstermesi hayati önem taşımaktadır. Türk hükümeti, gereken adımları atacağı yolunda son derece yüksek düzeyde siyasi taahhütlerde bulundu. Onları bu taahhütleri somut eylemlere dönüştürmeye çağırıyorum."
Türkiye 2011 yılında, tam da Suriye'deki iç savaşın patlak verdiği dönemde, gri listeye alınmıştı. Ancak hükümet tarafından gösterilen çaba ve atılan adımlar sonucunda 2014'te listeden çıkarılmıştı.
FATF, 2019'da yaptığı toplantıda Türkiye hakkında olumsuz bir rapor yayınlayarak, "Her ne kadar Ankara hükümeti, terörün finansmanı ve kara para aklamadan kaynaklanan riskleri anlasa da, bu suçlarla mücadele çerçevesinde ciddi eksiklikleri var" ifadesine yer vermişti.
Türkiye uyarıya karşılık olarak, bu konuda atılacak adımları içeren Strateji Belgesi'ni hızlandırdığı yanıtını verdi ve çeşitli düzenlemeler yaptı.
Gelinen noktada Türkiye'nin attığı adımlar FAFT Uluslararası İşbirliği İnceleme Grubu tarafından yeterli bulunmadı ve gri listeye alınması oylanarak kabul edildi.
39 üyeli FATF'ın gri listesinde yer alan ülkelerin sayısı Türkiye'nin de eklenmesiyle 23'e yükseldi: Arnavutluk, Barbados, Burkina Faso, Kamboçya, Cayman Adaları, Haiti, Jamaika, Ürdün, Mali, Malta, Fas, Myanmar, Nikaragua, Pakistan, Panama, Filipinler, Senegal, Güney Sudan, Suriye, Türkiye, Uganda, Yemen ve Zimbabwe.
Gri Liste nedir?
FAFT, kara para aklama, terörün finansmanı ve uluslararası finansal sistemlerin bütünlüğüne yönelik olası tehditlerle mücadele edebilmek amacıyla, 1989 yılında kuruldu. Türkiye'nin de kurucu üyesi olduğu kurum, her yıl kara para aklanması ve terörün finansmanının engellenemsi yolunda ülkelerin yaptığı çalışmaları inceliyor ve konuya ilişkin dünya tablosu çıkarıyor.
FATF, ülkeleri iki farklı listede sınıflandırıyor.
Kara listede, kara parayla ya da terörün finansmanıyla mücadele alanında FAFT ile işbirliği yapmayan ülkeler yer alıyor. İran ve Kuzey Kore bu ülkeler arasında.
Gri Liste ise, kara para aklama ve terörün finansmanı konusunda eksiklikleri bulunan ve risk içeren ülkelerin yakın gözetim altında tutulması anlamına geliyor. Eğer bu listeye alınan ülke, stratejik ve yasal eksikliklerini giderme taahhüdünü takvime bağlayarak, gerekli adımları atarsa, bu listeden çıkarılıyor.
FATF kurucuları kimler?
FATF, 1989 yılı Temmuz ayında G-7 ülkelerinin Paris’teki zirvesinde kuruldu. İlk baştaki görevi, kara para aklamayı engellemek üzere önlemler almaktı. 2001 Ekim ayında ise görevleri arasına terör finansmanını önleme de ilave edildi. 2012 yılında da, toplu imha silahlarının yayılmasını önlemek amacıyla bu silahların finansmanının engellenmesi de görev tanımına eklendi.
