“LÖSEV’e bağış yaptı, yargılanmaktan kurtuldu”, “Trafikte kavga eden adam, öğrencilere ayakkabı alarak cezadan kurtuldu”, “Darp ettiği baldızından gazete ilanıyla özür diledi”, “Altı kitap okuyup özetini çıkardı, yargılanmadı”, “Damadının hakaret ve tehdit ettiği kayınvalide el öpme şartıyla uzlaştı.”
Son dönemde artan bu haberlerin arkasında, hayatımızda her geçen gün daha gazla yer kaplayan uzlaştırmacılar var. Peki uzlaştırmacılık nedir, kimler uzlaştırmacı olabilir ve hangi suçlarda uzlaştırmacılık devreye girer. Türk ceza hukukunda etkinliği giderek artan bu alternatif çözüm yöntemini, İzmir Toplumsal Uzlaşma ve Uzlaştırmacılar Derneği Başkanı Seçkin Aktürk’le konuştuk.
Uzlaştırmacılık ve arabuluculuk aynı değil
Uzlaştırmacılığın aslında Türk hukuk sistemine 2007’de girdiğini hatırlatan Aktürk, 2016 yılında yapılan yasal düzenlemeyle uzlaştırmacıların ilgilendiği davaların kapsamının genişletildiğini söyledi. “Mesela taksirle yaralama, hırsızlık, dolandırıcılık, hakaret, tehdit gibi birçok suç uzlaştırma kapsamına giriyor. Uzlaştırma kapsamına giren suçların daha da genişletileceği yönünde bir açıklama olmuştu. Eğer bu gerçekleşirse, kapsam daha da genişleyecek” diyen Aktürk, uzlaştırmacılık ile arabuluculuk kavramlarının birbirine karıştırılmaması gerektiğinin de altını çizdi. Arabulucular özel hukuk alanında faaliyet gösterirken uzlaştırmacılar ceza hukuku alanında çalışma yürütüyor.
Aktürk sürecin işleyişini, ‘’Uzlaştırmacılık kapsamına giren suçlarda, Cumhuriyet savcıları gerekli delilleri toplayarak dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderiyor. Büro dosyayı uzlaştırmacıya yönlendiriyor. Uzlaştırmacı, taraflarla ilişkiye geçerek çözüm bulmaya çalışıyor. Taraflar uzlaşmazsa dosya iade ediliyor ve mahkeme süreci başlıyor” şeklinde özetliyor.
“Hızlı ve etkin bir çözüm”
Uzlaştırmacılar, Adalet Bakanlığı Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı’na bağlı olarak çalışıyorlar. Aktürk, amacın hem mahkemeler üzerindeki yükü azaltmak hem de hızlı ve etkin bir çözüme ulaşmak olduğuna dikkat çekiyor. “Mahkemelerin üzerinde öyle büyük bir dosya yükü var ki, süreç çok uzuyor. Ayrıca yargılamanın bir maliyeti var. Dosyalar uzlaştırmacıya geldiğinde maliyet düşüyor. Ayrıca mağdur da kısa bir süre içinde çözüme ulaşmış oluyor. Şüpheli de uzlaşmaya vardığında, sabıkasına işlenmiyor, sicili temiz kalıyor” ifadelerini kullanan Aktürk’ün verdiği bilgilere göre, 2017 yılında 220 binden fazla dosyada uzlaşma sağlandı. 2018’in ilk altı ayında ise uzlaşma sağlanan dosya sayısı 110 bine yaklaşıyor.
Türkiye genelinde yaklaşık 26 bin uzlaştırmacı olduğunu belirten Seçkin Aktürk, bu alanda ilerlemek isteyenler için gerekli şartları da“Hukuk fakültelerinin yanı sıra, siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, işletme, iktisat fakültelerinden mezun olan ve belirli hukuk derslerini görmüş olanlar uzlaştırmacı olabilir. Ancak bunun için 48 saatlik bir uzlaştırmacılık eğitimi almaları ve açılan sınavı kazanmaları gerekiyor” sözleriyle açıkladı.
