Lübnan’da emekli askerler ve ordu çalışanları hükümeti protesto etmek için sokağa indi. Giderek derinleşen bir ekonomik krizle boğuşan Lübnan, yeni kemer sıkma politikalarını hayata geçirmeye hazırlanıyor. Bu çerçevede emeklilerin maaşlarında kesinti yapılması gibi bir takım adımlar atılması bekleniyor.
Hükümeti ve siyasetçileri yolsuzluk ve kötü yönetimle suçlayan emekliler maaş kesintisi düşüncesine tepki gösteriyor. Bu nedenle de emekli öğretmenler ve çeşitli kamu kuruluşlarından emekli olanlar zaman zaman gösteriler düzenliyor.
Ancak Lübnan tarihinde pek örneği olmayan emekli askerlerin ve ordu çalışanlarının da sokağa inerek çeşitli gösteriler düzenlemesi tepkileri farklı bir boyuta taşıdı.
Son olarak Lübnan Parlamentosu dahil çeşitli önemli kuruluşlara açılan Riyad El Solh meydanında gerçekleşen gösteri güvenlik görevlilerinin sert müdahalesi ile karşılaştı.
Kamunun çeşitli sektörlerinden emekli olanların ortak olarak düzenlediği protesto gösterisinin bitmesinin ardından emekli askerlere bölgedeki güvenliği sağlamakla sorumlu askerler tazyikli su ile müdahale etti.
Sosyal medyada “görev başındaki askerler emekli askerlere karşı” yorumları ile paylaşılan müdahale görüntüleri tepki topladı.
Emekli askerlerin 2019 yılı devlet bütçesinin tartışıldığı kabine toplantısının yapıldığı Büyük Saray’a yürümek istemesi ile arbedenin başladığı belirtiliyor. Göstericilerden birinin müdahale nedeniyle yaralandığı kaydedildi. Yine emekli askerlerden birinin kendini yakmak istediği ancak arkadaşları tarafından durdurulduğu iddia edildi.
Lübnan’da gösterilerde şiddet kullanılması, güvenlik birimleri ile arbedeye varacak derecede gerginliğin tırmanması sık karşılaşılan bir durum değil.
Arbede ve polisin sert müdahalesine yönelik tepkilerin ardından Savunma Bakanı Elias Bou Saab emekli askerlerden bir heyet ile görüştü. Bakan Bou Saab heyetin taleplerini hükümete aktaracağını belirterek protestocuların endişe ettiği birçok konunun gündeme bile gelmediğini söyledi.
Askerler neden öfkeli?
Emekli askerler ve ordu çalışanları Mayıs ayının başından beri küçük çaplı gösteriler düzenliyor. Bu sürede Savunma Bakanı Bou Saab birkaç kez bu kesimin emekli maaşlarına yönelik uygulamaların çok küçük miktarlarda olacağını ve bu düzenlemenin de şahıslara geri ödenecek şekilde yapılacağını söyledi. Yine hükümetten bazı isimler “2019 yılı bütçesinin ve hangi alanlarda/ne tür tedbirler alınacağının henüz kesinleşmediğini, çok sayıda söylenti yayıldığını” vurgulayarak halka söylentileri ciddiye almamaları çağrısı yapıyor.
Ancak bütün bu açıklamalar emekli askerlerin öfkesini yatıştırmaya yetmiyor.
Peki emekli askerler neden öfkeli ve neye tepki gösteriyorlar?
VOA Türkçe’ye konuşan emekli askerler hükümete güvenmediklerini vurgulayarak “ekonominin kötü yönetilmesinin bedelinin halka ödetilmeye çalışıldığını” savunuyor.
Gösterilerinde ve protestolarında sık sık “hırsızlar, hepsi hırsız” sloganları atan emekli askerler ülkeyi yönetenlerin yolsuzluk yaptığını ve kaynakları kendi çıkarları için kullandıklarını söylüyor.
“Yöneticiler soygun yapıyor”
VOA’ya konuşan göstericilerden biri ülkeyi yöneten isimlerin yolsuzluk yaptığını savunarak, “Yönetim çalıyor. Biz çocuklarımıza onuru ve vefayı öğretiyoruz. Onlar (çocuklarına) ülkeyi, halkı nasıl soyacaklarını öğretiyorlar. Onların çocukları Avrupa’da halkın parası ile okuyor” dedi.
Emekli general olan ve kendisi gibi subay olan oğlunu şehit verdiğini anlatan bir başka gösterici ise, “Bu kadar saygı değer insanın, askerlerin, devlete hizmet etmiş insanların sokağa inmeleri onların (siyasetçilerin) ayıbı. Buradaki askerler 35-40 sene orduya hizmet etti. Aldıkları emekli maaşı ile başkentte yaşamaları zor. Bir aylık emekli maaşı merkezdeki bir dairenin bir aylık kirası bile değil” dedi.
Asker ve şehit ailelerinin desteklenmesi gerekirken emekli maaşında kesinti yapmak gibi uygulamaların konuşulduğunu belirten gösterici, “Günlerdir şurada kum (meydana kurulan şehit çadırı) üstündeyiz, niye? Ayıp onlara” diye konuştu.
Babası ile birlikte gösteriye katılan Maya Hakim, “Ben buraya babamın ve askerlerin hakkı için geldim” dedi.
Emekli subay olduğunu belirten Serkis Huri, “30 senedir (siyasetçiler/yöneticiler) ülkeyi soydular, hazineyi bitirdiler şimdi sıra bize geldi. Elektrik yok, hizmet yok, yol yok. Hiçbir şey yok. Ülkeyi harap ettiler. Şimdi de memurlar ülkeyi iflas ettirdi diyorlar” diye konuştu.
“Hayatımızda ilk defa sokağa indik”
Emekli askerlerden George Sabat, siyasetçilerin ülkeyi harap ettiğini ancak faturasını halka ödetmeye çalıştığını savunarak “Biz askerler, emekli askerler olarak hayatımızda ilk kez sokağa indik. Bizim kanunla verilmiş haklarımız var. Her birimiz 30-40-45 sene hizmet verdik” dedi.
İç borcun gayri safi milli hasılanın yaklaşık olarak %150’sine ulaştığı Lübnan’da siyasetçiler krizden çıkabilmek için çeşitli girişimlerde bulundu. Bu çerçevede düzenlenen Cedar Konferanslarında çeşitli ülkeler ve uluslararası para kuruluşları düşük faizle 11 milyar dolar vermeyi vaat etti. Ancak bu paranın alınabilmesi için ülkede çeşitli reformlar yapılması ve ekonomi planı oluşturulması gerekiyor. Öncelikli adımlar arasında kamu harcamalarının kısıtlanması da var.
Bu durumu hatırlatan George Sabat, siyasetçilerin reform yapmaya aylık 1000 dolar civarında maaş alan emeklilerden başlamak istediğini söyledi.
“Şimdi halka reform yapıyoruz diyolar ama yalan söylüyorlar. Bu siyasetçilerin hepsi birlikte” diye konuşan Sabat öncelikle siyasetçiler tarafından yapılan israfın kesilmesi gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanından milletvekillerine kadar siyasetçilerin ve yöneticilerin eşleri için yıllık yaklaşık 500 milyar Lübnan lirası (1 dolar-1.500 Lübnan lirası) harcandığını anlatan Sabat siyasetçilerin servetlerini nereden ve nasıl edindiklerini sorgulayanlar arasında yer alıyor.
Lübnanlı siyasetçilerin bazıları ülkenin ve bölgenin en zenginleri arasında yer alıyor. Bazı isimlerin ihaleleri çıkarı doğrusunda yönlendirme, kamu bankalarından hukuka aykırı krediler sağlama, kendi çıkarları doğrultusunda kanuni düzenlemeler yaptırma, kurum bütçelerinin amaçları dışında kullanılması dahil çeşitli yöntemlerle yolsuzluğa karıştığı iddia ediliyor.
Ancak kırılgan bir siyasi dengenin zorlukla sağlandığı ve sık sık siyasi krizlerin yaşandığı Lübnan’da önde gelen siyasetçilere yönelik yargı sürecinin başlatılması söz konusu değil.
“Biz yoruluyoruz, biz ölüyoruz, biz şehit veriyoruz” diye konuşan Sabat şunları şöyledi;
“Asker sabahın 5’inde hazır oluyor bakan, milletvekili gelecek diye. Ama o (siyasetçi) temsil bedeli olarak 5 bin dolar alıyor. 5 milyon dolara oğluna düğün yapıyor. Ordunun benzinini kısmaya başladılar. Bakan 17 araba ile geziyor. Şoförü, benzini, arabası... Başbakan (Saad Hariri) 160 cip ile seçim çalışması için Trablus’a gitti. Bütün Lübnan’ı kilitlediler. Jibran Basil (Dışişleri Bakanı) 30 cip...”
Gösterilerde öne çıkan bir başka eleştiri ise, düzenli ve etkili vergi toplanabilmesi için çalışma yapılması yerine maaşlarda kesintiye gidilmesi, vergilerin arttırılması gibi yöntemlere başvurulması.
Emekli askerler gösterilerinin devam edeceğini açıkladı. Yine kamunun bazı sektörlerinde çalışanlar da şimdilik küçük sayılabilecek gösteriler yapmayı sürdürüyor.
Halk arasında özellikle bütün siyasetçiler tarafından dile getirilen ancak mücadeleye ilişkin bir adım atılmayan yolsuzluğa ilişkin büyük tepki var. Yine siyasetçilere yönelik ekonomik krizden çıkış için yapısal reformlar gerçekleştirmeye niyetlerinin olmadığı şeklinde suçlamalar yöneltiliyor.
Siyasetçiler arasında da hem gündemdeki kemer sıkma politikaları hem de giderek derinleşen krizle mücadele için ortaya atılan fikirlere ilişkin sert tartışmalar yaşanıyor.
