Lübnan’da bir süredir tepkilere neden olan 2019 yılı bütçesinin tamamlandı. Derin bir ekonomik krizle boğuşan ve dünyanın en borçlu ülkelerinden biri olan ülkede yeni bütçeyle birlikte çalışan ve emekli maaşlarında kesintiler, kamu giderlerinde kısıtlamalar gibi tedbirlerin alınması öngörülüyor.
Cumhurbaşkanı Mişel Aon başkanlığında bütçenin son haline ilişkin tartışmalar sürerken Lübnan Üniversitesi öğretim görevlileri ve öğrencileri sokaklarda yeni bütçeye karşı gösteri düzenliyordu.
Devlet üniversitesi olan Lübnan Üniversitesi’nin 2018 yılında yaklaşık 255 milyon dolar olan bütçesi yeni bütçede 250 milyon dolar olarak belirlendi. 81 bin civarında öğrencinin öğrenim gördüğü üniversitede yaklaşık 5 bin 500 akademisyen görev yapıyor. Akademisyenlerin yarısına yakınıysa kadrolu değil, sözleşmeli olarak çalışıyor. 2018 yılından beri sözleşmeli personel başta olmak üzere çeşitli kademelerdeki çalışanlarına düzenli maaş ödeyemeyen üniversitede bütçe yetersizliği sebebiyle yaşanan sorunlar uzun süredir dile getiriliyor. Lübnan Üniversitesi’nin bütçesinin 8 bin öğrencisi olan özel üniversite bütçesine eşit olduğu belirtiliyor.
Bütçe kesintisi protesto edildi
Yeni kesintilerle birlikte bazı akademisyenlerin görevlerine son verilebileceği, öğrenim kalitesini ve sürecini olumsuz etkileyecek bazı tedbirlerin alınabileceği kaydediliyor.
Bu durumu protesto etmek amacıyla gösteriye katılan Lübnan Üniversitesi öğrencisi Nur Nasrallah VOA Türkçe’ye, “Yeni bütçenin bedelini öğrenciler ve tabii ki hocalar ödeyecek” dedi.
Nasrallah, “Üç hafta hükümetin iyi bir plan yapmasını umarak bekledik. Yaptıkları bütçe fakirden alıp zengini beslemek ve bankalar konusunda da bir şey yapmadılar. Bunun bedelini ödeyecek olanlar öğrenciler ve tabii ki hocalar. Buraya hocalarımızla yan yana durmak için geldim. Aynı zamanda bu durum bizim geleceğimizle de ilgili. Lübnan Üniversitesi bütçe kesintisi olmasa bile zorluk yaşıyor zaten. Üniversitemizde klima gibi bir ayrıcalığımız bile yok” diye konuştu.
Lübnan Üniversitesi’nin 81 bin öğrencisi olmasına rağmen gösteriye katılımın az olduğuna dikkat çeken Nasrallah, “Lübnan Üniversitesi öğrencileri nerede? 81 bin öğrencisi var ama burada 500 kişi bile değiliz. Burada değiller çünkü birçoğu kendi politik gruplarını takip ediyor. Eğer grupları katılmayın derse katılamazlar” dedi.
Nasrallah’ın dikkat çektiği din ve mezhep esaslı sistemle siyasi ve dini liderlerin toplum üzerindeki gücü ülkenin krizden çıkışına dair ümitsizliğe de sebep oluyor. Bu sistemin ekonomiyi ve toplumu doğrudan etkileyen en önemli sonuçlarından biri de yolsuzluk.
Lübnan kabinesi yeni bütçeyi tamamladığını duyurdu, ancak kısa vadeli tedbirlerle GSMH’nin neredeyse yüzde 150’sine ulaşan kamu borcunun hafifletilmesi hedefleniyor. Bu çerçevede kamuda israfın önüne geçilmesi ve yolsuzlukla etkili mücadele sürecinin başlatılması de öngörülüyor. Din ve mezhep esaslı sistemin her bir politik hareketi ve grubu koruduğu ülkede bütün yöneticiler ve siyasetçiler yolsuzlukla mücadelenin önemine dikkat çekiyor, ancak henüz buna ilişkin bir yol haritası belirlenmedi.
“Öğrenim kalitesi düşecek”
Lübnan Üniversitesi’nde ders veren Eli Saar VOA Türkçe’ye bütçe kısıtlamasıyla birlikte öğrenim kalitesinin olumsuz etkileneceğine dikkat çekerek, “Neredeyse yedi yıldır sözleşmeli çalışan hocalardan biriyim. Sağlık sigortamız, sosyal güvenliğimiz, hiçbir şeyimiz yok. Bu şartlarda ders vermeye devam etmek çok zor” dedi.
Üniversitenin hocalarından biri olan Sanah Nabha, yolsuzluğa dikkat çekerek şöyle konuştu;
“Hükümetten parayı kimler çalıyorsa onlardan almalarını istiyoruz. Üniversitelerden, bizden, ordudan, fakir insanlardan değil. Çalanlar kimlerse onlardan alsınlar. Bizim üniversitemizde fakir öğrenciler var. Dolmuşa binmek için ceplerinde bin lira (1 $-1.500 LL) olmayan öğrenciler. Laboratuar malzemeleri için kendi ceplerimizden ödüyoruz. Hocaların çoğu ay sonunu çıkarmak için iki yerde birden çalışmak zorunda.”
Hükümetten yapılan açıklamalarda yeni bütçenin yabancı yatırımcılara güven vermeyi de hedeflediği duyuruldu.
Lübnan ekonomik krizden çıkabilmek için 2017 yılında dış destek arayışına başladı. Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen Cedar Konferansları’nda çeşitli ülkeler Lübnan’a 11 milyar dolar destek sağlama vaadinde bulundu. Lübnan’dansa krizden çıkış için yol haritası hazırlanması, kamudaki israfın ve giderlerin azaltılması, yolsuzlukla etkili mücadelenin başlatılması gibi bir kısmı yapısal reformları da içeren adımlar atması istendi.
Ancak son yıllarda işsizliğin arttığı, fiyatların yükselişe geçtiği ve yerel üretimin çok az olduğu ülkede yeni bütçe ve hükümetin kemer sıkma politikaları tepki ile karşılandı.
Gösterilerin sürmesi bekleniyor
Geçtiğimiz günlerde emekli askerlerin, öğretmenlerin ve bazı kamu sektörü çalışanların düzenledikleri gösteriler gündemdeydi. Önümüzdeki günlerde de farklı oluşumlar, siyasi hareketler ve sendikalar tarafından organize edilen gösterilerin süreceği duyuruldu.
Hükümete tepki gösterenler kamudaki israfın büyük ölçüde siyasetçilerin kamu kaynaklarını kendileri ve aileleri için kullandıkları için oluştuğunu savunuyor. Yine siyasetçilerin az ya da çok yolsuzluğa bulaştığını savunan göstericiler yolsuzlukla etkili mücadele yerine maaş kesintileri gibi tedbirlerle krizin faturasının halka ödetildiğini öne sürüyor.
