COVID-19 pandemisi, kış virüsleri riski konusunda farkındalığı arttırdı. Bu yıl dikkatler, grip ve RSV (Respiratuar Sinsityal Virüs) gibi bir solunum yolu hastalığı olan ve öksürük ve soğuk algınlığının yaygın bir nedeni olan insan metapnömovirüsü (HMPV) üzerinde yoğunlaşıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kuzey Yarımküre'de yılın bu döneminde bu solunum yolu enfeksiyonlarında artış beklenebileceğini söylüyor.
29 Aralık 2024 tarihinden önce Çin'in kuzey eyaletlerinde daha fazla HMPV vakasının tespit edilmesi ise özellikle dikkat çekiyor.
Ancak WHO, “solunum yolu patojen tespitlerinde gözlenen artışın, yılın bu zamanı için beklenen aralıkta” olduğunu söyledi.
Profesör Andrew Pollard, ilk etkili COVID-19 aşılarından birini yaratan Oxford aşı grubunun önde gelen üyelerinden biriydi.
Pollard, 2020 yılında COVID-19'un bilinmeyen bir virüs olduğuna ve sağlığı tehlikede olan insanlarda ciddi hastalıklara ve ölüme neden olma potansiyeline sahip olduğuna, ancak HMPV ve semptomlarının bilim insanları tarafından iyi bilindiğine dikkat çekiyor.
Profesör Pollard, “İnsan metapnömovirüsü, hepimizin hayatımız boyunca birçok kez karşılaşacağı bir virüs. Tıpkı RSV ve grip gibi son derece kolay yayılır, genel olarak çoğu insan için soğuk algınlığı gibi çok daha hafif bir hastalığa neden olur, ancak bazı insanlar için şiddeti RSV veya grip ile aynı olabilir” diyor.
Ayrıca Pollard, “Özellikle bazı bebeklerde daha ağır bir solunum yolu hastalığına yol açarak hastanelik olmalarına neden olabilir ve yaşlılarda, özellikle de altta yatan sağlık sorunları olanları daha da kötüleştirebilir, bu sağlık sorunlarını daha da ağırlaştırabilir ve onları hastanelik edebilir” diye ekliyor.
WHO’ya göre birçok ülke HMPV için test uygulamıyor ve bu nedenle de eğilimleri belirlemek zorlaşıyor.
Virologların, HMPV'nin binlerce yıldır insanların etrafında olduğuna inandıklarını söylüyen Pollard, HMPV'nin ancak 2001 yılında Hollanda'daki doktorların hastaneye yatırılan bebek sayısında bir artış fark etmeleri üzerine araştırıldığının da altını çiziyor. Bu bebeklerde RSV ya da grip yoktu.
Pollard, “İnfluenza ve RSV'yi biliyorduk ve Hollanda'daki bilim insanları kışın bazı bebekleri hastaneye getiren şeyin bu iki virüs olmadığını anlamaya çalışıyorlardı ve sonra yeni dizileme yöntemleri kullandılar ve bu bilinmeyen insan metapnömovirüs virüsünü tespit edebildiler. Yani bu yeni bir virüs değil, sadece 2001 yılına kadar bunu tespit edecek tekniklere sahip değildik ve şimdi hastanelerde bu kadar gelişmiş teşhis cihazlarımız olduğu için bunu her zaman tespit ediyoruz” diyor.
Pollard'a göre HMPV, mevcut kronik hastalıkları olan kişiler için bile ana solunum yolu hastalıklarına kıyasla sağlık açısından en az riski oluşturuyor. Pollard, “Risk grubundaysanız, bugün sahip olduğumuz virüslerin en şiddetlisi influenza ve ardından RSV ve COVID geliyor ve muhtemelen listenin en altında insan metapnömovirüsü yer alıyor” diyor.
İnsanların mevsimsel virüslerin hastane kaynakları üzerinde yarattığı yükü gördükçe endişelerinin arttığını söyleyen Pollard, “Kışın tüm ülkeler için sorun, sağlık sistemine bu büyük ekstra yükü eklemesi. Buna Çin de dahil. Bence son beş yıldaki farklardan biri, influenza dışındaki diğer virüsler için çok daha fazla insanı test etmeye başlamamız. Yani düzenli olarak COVID testi yapıyoruz, RSV testi yapıyoruz ve insan metapnömovirüsü testi yapıyoruz, ki bu da artık bu virüs hakkında bilgi sahibi olduğumuz anlamına geliyor” dedi.
COVID-19'dan bu yana pek çok ülke, mutasyonları tespit etmek ve aşıların sağlık için risk oluşturabilecek yeni türlerle mücadele edecek şekilde güncellenmesini sağlamak için virüslerin gözetim ve test kapasitesini arttırdı.
Pollard, yeni nesil aşıların insan metapnömovirüsünü, özellikle de yetkili makamlar tarafından onaylanan ve 2024 yılında kullanıma hazır hale gelen RSV aşılarını tedavi etmek için kolayca uyarlanabileceğini söylüyor.
İngiltere Ulusal Sağlık Dairesi'ne göre RSV, dünya çapında bebek ölümlerinin önde gelen nedenlerinden biri.
Virüsün, öksürük ve soğuk algınlığının yaygın bir nedeni olmakla birlikte, yaşlılar, küçük çocuklar ve bebekler, özellikle de yeni doğanlar için son derece tehlikeli olan ciddi akciğer enfeksiyonlarına yol açabildiği belirtiliyor.
Pollard, virüsün HMPV'ye benzerliği nedeniyle RSV aşısının uyarlanmasının kolay olacağını söylüyor. Pollard, “Aslında RSV'ye çok benzeyen bir virüs ve geçtiğimiz yıl birçok ülke, daha zengin ülkelerde yaşlılar için RSV aşıları uygulamaya başladı çünkü bu önemli bir virüs. Dolayısıyla insan metapnömovirüsünü de eklerseniz, insanları kışın önemli ölçüde rahatsız eden solunum yolu enfeksiyonlarının daha fazlasını kapsamış olursunuz” diyor.
Pollard'a göre, sağlık açısından ciddi bir risk olarak görülmemesi nedeniyle ilaç şirketlerinin HMPV için tedavi geliştirmesi için itici güç oluşmuş değil, ancak yeni aşı teknolojileri bunu değiştirebilir.
Pollard, “Diğerlerinden daha az önemli olduğu için öncelikli değildi, ancak şimdi yaygın olarak kullanılan RSV aşıları olduğuna göre, bunlara insan metapnömovirüsünü ekleyerek aşıların potansiyel korumasını genişletmek mantıklı ve eminim RSV aşılarının geliştiricilerinin çoğu endikasyonlarını nasıl genişletebileceklerini ve halka nasıl daha iyi koruma sağlayabileceklerini düşüneceklerdir” diye ekliyor.
Forum