Uzmanlar, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'in bu yılki Nobel Barış Ödülü'nün favorileri arasında olduğu görüşünde.
Gazze ve Ukrayna'daki savaşların damgasını vurduğu 2024’te, Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA) ve Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ödül için ismi anılan diğer kuruluşlar.
Ancak Norveç’teki Nobel Komitesi'nin 11 Ekim'de yapacağı duyuruda, ödülü hiç vermemek de dahil olmak üzere, sürpriz yapabileceği de düşünülüyor.
Bahisçiler, Şubat ayında Kuzey Kutbu'nda hayatını kaybeden Rus muhalif Aleksey Navalni'yi bu yılki ödülü kazanmak için favori olarak gösteriyor. Ancak ölümünden sonra ödülü alamayacağı için bu mümkün değil.
Bahisçilerin bir diğer favorisi Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin de, savaş halindeki bir ülkenin lideri olması nedeniyle ödülü kazanması pek olası görünmüyor.
Nobel Komitesi bu nedenle, 2024 yılına İsrail-Hamas savaşının yayılması, Ukrayna'da çatışmaların üçüncü yılına girmesi ve Sudan'da 10 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine yol açan katliamlar damgasını vururken, sivillerin acılarını dindirmeye yardımcı olan insani yardım aktörlerine odaklanmak isteyebilir.
“UNRWA bu adaylardan biri olabilir"
Oslo Barış Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Henrik Urdal Reuters'e verdiği demeçte, “UNRWA bu adaylardan biri olabilir. Gazze'deki savaşın acılarını yaşayan sivil Filistinliler için son derece önemli işler yapıyorlar” diyor.
Urdal, UNRWA'ya verilecek bir ödülün, İsrail'in bazı çalışanlarının militan grup Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği ve Gazze'deki savaşı tetikleyen saldırıda yer aldığı yönündeki iddiaları göz önüne alındığında tartışmalı olacağını da sözlerine ekledi.
İddialar nedeniyle bazı ülkeler UNRWA'ya yaptığı yardımları durdurmuştu. Ağustos ayında BM bünyesinde yürütülen bir soruşturmada dokuz personelin saldırıya karışmış olabileceği ve işten çıkarılmış olabilecekleri belirtilmişti.
UNRWA, İsrail'in kuruluşu dağıtmaya çalıştığını söyledi. İsrail'in kuruluş savaşının ardından 1949 yılında kurulan ajans, Gazze Şeridi, Batı Şeria, Ürdün, Suriye ve Lübnan'daki milyonlarca Filistinli’ye insani yardım sağlıyor.
BM Genel Sekreteri Guterres
Norveç parlamentosu tarafından atanan beş kişilik gizli ödül komitesi, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan uluslararası dünya düzeninin ve onun en önemli kurumu olan Birleşmiş Milletler'in güçlendirilmesi ihtiyacına da odaklanmak isteyebilir.
Nobel Barış Ödülü Tarihçisi Asle Sveen, bunun en üst mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD) olsun ya da olmasın, Genel Sekreter Antonio Guterres'e ödül verilmesi anlamına gelebileceğini söyledi.
İsrail, Portekizli diplomat Guterres’i, İran'ın İsrail'e yönelik füze saldırısını “kesin bir dille” kınamadığı için 2 Ekim’de "persona non grata" yani "istenmeyen kişi" ilan etmiş ve İsrail’e girişini yasaklamıştı.
Reuters'a konuşan Sveen, “Guterres BM'nin en üst düzey sembolüdür. UAD'nin en önemli görevi uluslararası insancıl hukukun küresel çapta uygulanmasını sağlamaktır” dedi.
UAD, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalini kınadı ve devam eden davada İsrail'i, Gazze'de soykırım yapılmamasını sağlamaya çağırdı.
Bu yıl kimseye ödül verilmeyebilir
Komite, sonuncusu 1972'de olmak üzere 19 defa kimseye ödül vermemişti. Bu yıl da aynı kararı verebilir.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Dan Smith Reuters'e yaptığı açıklamada, “Belki de bu yıl Nobel Barış Ödülü komitesinin ödülü vermekten vazgeçmesi ve dikkatleri savaşan bir gezegen olduğu gerçeğine odaklaması gereken yıldır” dedi.
Eski ödül sahipleri, parlamento üyeleri ve üniversitelerin tarih ya da hukuk profesörleri de dahil olmak üzere binlerce kişi isim önerebiliyor. Adaylıklar 50 yıl boyunca gizli tutuluyor, ancak aday gösterenler seçimlerini açıklamayı tercih edebiliyor.
Bu yılki ödül için toplam 286 aday gösterildi. Bilinen adaylardan bazıları BM mülteci ajansı UNHCR, Papa Francis ve İngiliz doğa bilimci David Attenborough.
Geçen yılki ödül, hapisteki İranlı kadın hakları savunucusu Nergis Muhammedi'ye verilmişti.
Forum