İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Perşembe günü uzun zamandır beklenen Beyaz Saray ziyaretini gerçekleştirerek Başkan Joe Biden ile görüşüyor. Netanyahu muhtemel Demokrat Parti başkan adayı olan Başkan Yardımcısı Kamala Harris ile de görüşecek. Görüşmelerin her üç siyasetçi açısından da önemli olduğu yorumu yapılıyor.
Netanyahu'nun, Başkan Donald Trump'ın 2020'de görevden ayrılmasından bu yana ilk Beyaz Saray ziyareti, Gazze'de 39 binden fazla kişinin ölümüne neden olan dokuz aylık savaşa bir çözüm bulunması için her üç siyasetçi üzerindeki baskının arttığı bir döneme denk geliyor. Onlarca İsrailli rehine ve ölen bazıları hala Hamas'ın esaretinde.
Biden, Gazze'de kalan rehinelerin üç aşamada serbest bırakılması önerisinin İsrail ve Hamas tarafından kabul edilmesi için baskı yapıyor.
Beyaz Saray yetkilileri müzakerelerin son aşamaya geldiğini ancak çözülmesi gereken meseleler olduğunu söylüyor. Gün ortasında yapılacak görüşmelerinin ardından Biden ve Netanyahu Amerikalı rehinelerin aileleriyle biraraya gelecek.
Daha sonra Netanyahu ile ayrıca görüşecek olan Harris, başkomutan olarak görev yapabilecek cesarete sahip olduğunu göstermeye çalışıyor. Harris aynı zamanda Biden'ın Netanyahu'yu savaşı sona erdirmeye zorlamak için yeterince çaba sarfetmediğini söyleyen sol görüşlüler ve İsrail'e verdiği desteğin yetersiz olduğunu düşünen Cumhuriyetçiler tarafından da mercek altına alınıyor.
Beyaz Saray'ın belirlediği kurallar çerçevesinde isminin açıklanmaması kaydıyla gazetecilere bilgi veren üst düzey bir Biden yönetimi yetkilisi, İsrail konusunda “Başkan ve Başkan Yardımcısı arasında görüş farklılığı olmadığını” söyledi. Harris'in Netanyahu ile son bire bir görüşmesi Mart 2021'de gerçekleşti ancak Harris, Biden ve Netanyahu arasındaki 20'den fazla telefon görüşmesinde yer aldı.
Bu arada kendi hassas siyasi durumunu yönetmeye çalışan Netanyahu, ateşkes anlaşması talep eden rehine ailelerinin ve İsrail güçlerinin Hamas'ı ortadan kaldırmasını engelleyebilecek herhangi bir anlaşmaya direnmesini isteyen iktidardaki koalisyonun aşırı sağcı üyelerinin baskısıyla karşı karşıya.
Çarşamba günü Kongre'nin ortak oturumunda ateşli bir konuşma yapan Netanyahu, İsrail'in savaş sırasındaki tutumunu güçlü bir şekilde savundu ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin İsrail'in savaş suçu işlediği yönündeki iddialarına karşı çıktı. İsrail'in İran destekli Hamas'a karşı verdiği mücadelede “Ortadoğu'daki ortak çıkarlarımızı korurken Amerikan askerlerini savaş alanından uzak tuttuğunu” savundu. İsrailli lider konuşmasında, devam etmekte olan müzakerelere çok az zaman ayırdı.
Netanyahu, “Şunu unutmayın: Bizim düşmanlarımız sizin düşmanlarınızdır. Bizim savaşımız, sizin savaşınızdır. Ve bizim zaferimiz sizin zaferiniz olacaktır” şeklinde konuştu.
Netanyahu konuşmasında Biden'ı, 7 Ekim'de İsrail'e yapılan saldırı sonrasında yönetiminin verdiği destekten ötürü övdü. Ancak Netanyahu, Trump'ın dört yıllık görev süresi boyunca İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanımak, İran'ın saldırganlığına karşı koymak ve ABD Büyükelçiliği’ni Tel Aviv'den Kudüs'e taşımak gibi İsrail'in yararına olan eylemlerine de dikkat çekti. Netanyahu Cuma günü Trump ile görüşmek üzere Florida'ya gidecek.
Cumhuriyetçiler Harris’i, Netanyahu’nun Kongre’deki konuşmasına katılmadığı için eleştirdi
Trump ve Cumhuriyetçiler Çarşamba günü Indiana ve Teksas'ta etkinlikleri olan Harris'i Netanyahu'nun Kongre’deki konuşması sırasında orada olmadığı için eleştirdi.
ABD’de başkan yardımcıları Senato'nun başkanlığını yürütüyor. Bu nedenle Harris’in böyle bir toplantıya genellikle Temsilciler Meclisi Başkanı Cumhuriyetçi Mike Johnson ile birlikte başkanlık etmesi bekleniyordu. Ancak yakın tarihte başkan yardımcısının bu tür konuşmaları atladığı başka örnekler de oldu.
Örneğin Joe Biden, başkan yardımcısı olarak Netanyahu'nun 2015 yılında Kongre'de yaptığı bir konuşmaya katılmamıştı.
Senato'daki diğer Cumhuriyetçilerle birlikte Harris'in konuşmada yer almamasına odaklanan bir basın toplantısı düzenleyen Cumhuriyetçi Parti Iowa Senatörü Joni Ernst, Harris'in “İsrail başbakanını sevsin ya da sevmesin, ona saygı duysun ya da duymasın, burada olması gerekirdi. Bu bir rezalettir” dedi.
Beyaz Saray yetkilileri Harris'in yokluğunun kasti olmadığını ve sadece program çakışmalarından kaynaklandığını söyledi. Harris, Perşembe günü Amerikan Öğretmenler Federasyonu'nda yapacağı konuşma öncesinde Houston'a uçmadan önce Çarşamba günü siyah kız öğrenci birliği Zeta Phi Beta'da bir konuşma yaptı. Cumhuriyetçi başkan yardımcısı adayı Senatör JD Vance de kampanya çalışmalarını yürütmek için Netanyahu’nun konuşmasına katılmadı.
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karine Jean-Pierre, “Başkan Yardımcısı İsrail'in güvenliğine olan bağlılığında hiçbir zaman tereddüt etmedi” dedi.
Harris'in İsrail tutumu
Harris uzun zamandır İsrail'e verdiği güçlü destekten söz ediyor. Senato kariyerinin ilk yurtdışı gezisini 2017 başında İsrail'e yapan Harris'in görevdeki ilk icraatlarından biri de İsrail'i kınayan bir BM Güvenlik Konseyi kararına karşı çıkan bir karar tasarısı sunmak olmuştu.
İsrail ile olan kişisel bağlarından bahseden ve eşi Doug Emhoff Yahudi olan Harris, çocukken İsrail'de ağaç dikmek için para topladığını, Washington'daki resmi konutunun ön kapısının yanında bir mezuza bulunduğunu ve muhafazakar Amerikan İsrail Halkla İlişkiler Komitesi ve liberal J Street gibi İsrail yanlısı gruplarla olan bağlantılarını anlattı.
Gazze’deki savaş boyunca büyük ölçüde Biden ile aynı safta yer alan Harris, bazense Biden yönetiminin İsrail'e yönelik daha sert söylemlerinin öncüsü oldu.
Harris, Mart ayında Alabama eyaletinin Selma kentinde Netanyahu'nun rakibi ve İsrail savaş kabinesi üyesi Benny Gantz ile biraraya gelmeden bir gün önce Filistinliler’in “insanlık dışı” koşullarda “açlıktan ölmesini” kınadığı ve İsrail'i Gazze'deki sivillerin acılarını hafifletmek için daha fazlasını yapmaya çağırdığı bir konuşma yaptı.
Geçtiğimiz yıl İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen, Netanyahu'nun yargıda yapmayı planladığı revizyona sert olmayan bir üslupla karşı çıkan Harris'i eleştirmişti. Washington'daki bir İsrail Büyükelçiliği etkinliğinde konuşan Harris, ortak değerlerin “ABD-İsrail ilişkilerinin temelini oluşturduğunu” ve demokrasilerin “güçlü kurumlar, denge ve denetleme mekanizmaları ve ekleyeceğim bağımsız bir yargı üzerine inşa edildiğini” söylemişti.
Eli Cohen, Harris'in söz konusu tasarıları okuyup okumadığını sorgulayarak, “Size şunu söyleyebilirim ki, reformla ilgili kendisini rahatsız eden şeyin ne olduğunu sorarsanız, size söyleyemeyecektir” demişti.
Biden'ın Gazze savaşıyla ilgili tutumunu eleştirenler, Harris'in Netanyahu ile etkileşimini ve önümüzdeki günlerde çatışmayla ilgili söyleyeceklerini de dikkatle izleyecek.
Gazze’deki tutumu nedeniyle Biden'dan desteğini çekmekle tehdit eden “taahhütsüz” seçmen hareketinin liderlerinden Layla Elabed, Gazze'ye duyulan öfkenin kilit bir mesele haline geldiği seçim bölgelerindeki seçmenlerin, Harris'in “Biden'ın felaket politikasında yeni bir sayfa açıp açmayacağını” görmek için beklediklerini söyledi.
Elabed, “Harris'in hayatları ve demokrasimizi kurtarmak ve uluslararası Amerikan hukukunu korumak için doğru olanı yapmasını umuyoruz” dedi.
Forum