Suriye’deki iç savaşın başladığı günlerde İran, Suriye’deki varlığını gizli tutmayı tercih ediyordu. Ancak devlet medyası, son aylarda İran’ın Rusya’yla işbirliği yaparak Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat’ı IŞİD ve isyancılara karşı savunduğuna dikkati çekiyor.
İran, Suriye’deki Devrim Muhafızları’nın sayısını arttırdı. Şam’ın güneyinde bulunan Şii Zeynep Türbesi’nin korunması için İran’ın gönderdiği asker sayısı, 3 bin 500.
Haber kaynaklarına göre hükümetle sıkı ilişki içinde olan varlıklı ve muhafazakar İranlı işadamları, Şam’ın zengin semtlerinde pahalı ve lüks mülkler satın alıyor. Bu gayrimenkullere gösterilen yüksek talep nedeniyle Suriye’deki emlak piyasasında fiyatların arttığı gözleniyor.
Suriyeli iktisatçı Hurşit Alika, İranlılar’ın Şam’da bazı semtleri tamamen satın aldığını söylüyor. İç savaşta beş milyon konutun yıkıldığını söyleyen iktisatçı Alika, İranlı yatırımcıların Suriye’de ev ve arsalara gösterdiği büyük ilginin ülkede emlak patlamasına yol açtığını söylüyor.
Haberlere göre İranlı müteahhitler, Suriye’deki emlak alışverişlerini Abdullah Nazzam adlı Şii dinadamı aracılığıyla yapıyor. Şam’daki dini nüfuzunu ve Suriye hükümetiyle olan bağlarını kullanan Nazzam, Şam’da yaşayan mülk sahiplerini İranlı işadamlarına satış yapmaya ikna ediyor.
Şam’dan bir toprak sahibi, muhalefet yanlısı internet sitesi All for Syria’ya yaptığı açıklamada, bazı İranlı işadamlarının kutsal bir Şii türbesi yakınlarında evi olan Suriyeliler’e çok büyük miktarlarda para teklif ettiğini söylüyor.
Siteye açıklamalarda bulunan Suriyeli bu kişi, kendisi dahil bazı mülk sahiplerinin satış yapmayı reddettiklerini, ancak Suriye hükümetinin baskıları nedeniyle yapılan teklifleri kabul etmekten başka seçenekleri kalmadığını anlattı.
İç savaş sırasında yerel ekonomilerde ortaya çıkan farklı eğilimleri inceleyen iktisatçı Hurşit Alika, İranlılar’ın stratejik öneme sahip yerlerde gayrimenkul satın aldıklarını vurguluyor.
Alika, İranlılar’ın daha çok Şam’da Şiiler’e ait dini öneme sahip noktalarda ev ve arsa aldıklarını söylüyor.
Uzmanlara göre İran’ın Suriye’de gayrimenkul almaya ilgisi yeni değil. Ancak bu eğilimde 2011‘deki ayaklanma sonrasında büyük bir artış oldu.
Şu anda Türkiye’de yaşayan Şamlı gazeteci Ali Navaf, İran rejiminin Suriye’deki emlak piyasasyında her zaman çok aktif rol aldığını, ancak bu faaliyetlerin son zamanlarda daha da gözle görülür hale geldiğini söylüyor.
Gazeteci Navaf’a göre İran, 2011‘deki ayaklanmadan sonra Şam ve diğer kentlerde ev ve arsa satın almanın Suriye’deki varlığını sürdürmesi için iyi bir bahane olacağını anladı.
İran Hükümeti ayrıca İranlı inşaat işçilerini Suriye’de çalışmaya teşvik ediyor.
İranlı inşaat taşeronu Emir Maksudlu, Şam’daki karlı fırsatlardan birkaç ay önce haberdar olmuş.
Maksudlu, bölgenin ne kadar güvenli olduğunu sorduğunda Suriye’nin İran’dan daha güvenli olduğu yanıtını aldığını söylüyor. Ailevi nedenler ve güvenlik kaygıları yüzünden teklifi reddeden Maksudlu’nun iki tanıdığı ise Şam’daki inşaat projelerine katılmak için Suriye’ye gitmiş.
2015’te Suriye’ye taşınmadan önce İran’da çalışan Afgan tuğla ustası Tahir İsmaili, İran’daki bazı Afgan işçilere Şam’da çalışma önerisi getirildiğini söylüyor.
İran’da yaklaşık 3 milyon Afgan vatandaşı yaşıyor. Bu kişilerin çoğu, Afganistan’daki savaş ve çatışmalardan kaçtıkları için İran’a yerleşmiş. İran’da yaşayan çok sayıda Afgan vatandaşı, temel haklardan yoksun. İran’da düşük ücret karşılığı çalışan ve resmi statüye sahip olmayan bu Afganlar için Suriye, cazip bir seçenek.
Uzmanlara göre İran, Esat Hükümeti’nin yıkılması durumunda bile Suriye’de emlak satın alarak bu ülkedeki varlığını pekiştirmeye çalışıyor.
İranlı uzman Fariborz Saremi, ”İran’ın Suriye’de gayrimenkul satın alma amacı, iş çıkarlarının ötesinde” diyor.
Amerika’nın Sesi’ne Almanya’dan konuşan Fariborz Saremi, emlak piyasası üzerinde Suriye’yi siyasi, askeri ve ekonomik olarak kontrol altına almanın Tahran’ı Ortadoğu’nun başka bölgelerinde de etkin olmada daha avantajlı bir konuma getireceğini söylüyor.
Uzmanlara göre İranlılar’ın Suriye’deki gayrimenkul merakı Şam’la sınırlı değil.
İranlı iş adamı ve şirketlerin Humus’a olan ilgisi de giderek artıyor.
