Dünya genelinde çip arzındaki sıkıntılar nedeniyle sıfır otomobil üretiminde yavaşlama yaşanıyor. Türkiye’de sıfır araç almak isteyenler aylarca beklemeyi göze alıyor. Ancak bu durum, ikinci el piyasasında da satışları arttırmaya yaramadı. Piyasadaki araç kıtlığı yüzünden ikinci elde artan fiyatlar müşterilerin alım gücünü zorluyor. Müşteriler aradığı her modelden ve fiyattan ikinci el arabayı bulmakta zorlanıyor. Galericiler ise sattıkları fiyata yeni araba bulamamaktan şikayetçi.
İzmir’de kullanılmış araç satışlarının kalbi konumunda olan Otokent Galericiler Sitesi de geçmiş dönemlere göre daha sakin. VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Otokent esnafından Zal Aybars Koza, pazarın sakinliğini araç fiyatlarının yükselmesine bağladı. Sıfır araçlardaki zamları göz önünde bulundurarak ikinci elde de fiyatları arttırmak zorunda kaldıklarını söyleyen Koza, “Satışlarda şu zamanda yüzde 13 durgunluk yaşandı. 180 bin liralık bir arabaysa, 190 bin liraya kadar çıktık. Herkes üstüne ufak ufak rakamlar koydu. Bu şekilde insanlar araba alabilir mi? Gerçekten çok muallak. Şu an buranın boş olmasının sebebi arabaların fiyatlarının uçmasından dolayı. Aslında biz de arabaların fiyatını uçurmak istemedik, istemiyoruz ama piyasayı takip etmemiz gerekiyor. Kim ne kadar yükseltmişse bizim de yükseltmemiz gerekiyor ki en azından piyasaya hakim olup kendi arabalarımızı ucuz satmayalım” dedi.
“Her gün üstüne zam geldiği için galericiler araba almaktan korkuyor”
Geçen yıldan bu yana ikinci el galerilerinin birçoğunun kepenk indirdiğini kaydeden Koza, “İnsanların kapılarında on tane araba varsa şu an 7 tane, 6 taneye düştü. Galericiler araba almaktan korkuyorlar. Her gün üstüne zam geliyor. ‘Acaba ucuz mu aldım yoksa pahalıya mı geldi bu araba bize? Satabilir miyim acaba? Üç ay sonra mı satabilirim bu arabayı, bir sene sonra elimde mi kalır?’ Bunu vadeli alan var, kredi çekip de kendi dükkanını doldurmaya çalışan esnaflarımız da var. Kredilerini ödemiyorlar. Bu yüzden kırmızı çizgi yeme aşamasındalar. Kimisi borçlarını yatıramadı diye dükkan kapatmak zorunda kalıyor. Bu yüzden sürekli çabalıyoruz” şeklinde konuştu.
Fiyatların giderek artması durumunda ikinci el piyasanın tamamen duracağını vurgulayan Koza, “150 bin liraya bir arabayı aldık. Sattık 165 bin liraya. 165 bin liraya tekrar aynı aracı aldım, şu an 185 bin liraya satıyorum. Hep üstüne koya koya altın gibi, Bitcoin gibi oldu” sözlerini kullandı.
“Sıfır bayiler garajlarındaki arabaları sakladıklarından dolayı fiyatlar yüksek”
Koza ikinci el araç fiyatlarının, sıfır araç krizi sona erdiği zaman düşeceğini belirtti: “İkinci el arabaların, Dolar’la, Euro’yla hiçbir bağlantısı yok. Sıfır bayiler garajlarındaki arabaları sakladıklarından dolayı fiyatlar yüksek. Sıfır bayiler o arabaları dışarı çıkarsınlar, ricam bu. O arabaları dışarı çıkartmadığı sürece bu arabaların fiyatları da her gün gitgide dolar gibi yükselecek. Bunun önüne geçemezsek insanlar bu arabaları alamayacaklar, paraları çıkışmayacak.”
Gelecek aylarda ikinci elde fiyatların daha fazla zamlanacağını düşünen müşterilerse zaman kaybetmeden araçlarını almak istiyor. İstanbul’dan İzmir’e otomobil almak için gelen pazarcı Cevdet Arslan da onlardan biri. Arslan, “120 bin liraydı, 115 bin liraya anlaştık. Tabii ki fiyatlar çok yüksek. Sıfıra yaklaşamıyoruz, zaten sıfır da yok. Fırsatçıların eline düştük. Üç ay sonra olsa 150-160'a alırım herhalde. Her gün zam yapıyor fırsatçılar. Her gün koyuyorlar üstüne. Bu aracı iki buçuk aydır arıyorum ve iki buçuk ay önce almadığıma da pişmanım. Nereden baksan 25 bin lira üstüne geldi” dedi. Corona salgınından önce aynı aracın fiyatının 45-50 bin lira bandında olduğunu da kaydeden Arslan, “Kafasına göre herkes fiyat yazıyor. Olacak iş değil” diye konuştu.
“Sattığımız paraya, malı yerine koyamıyoruz”
Otokent Yönetim Kurulu üyesi ve aynı zamanda ikinci el galeri işletmecisi olan Erkan Kuşdemir de ikinci elde fiyatları fırsatçıların arttırdığını söyledi. Sıfır araç bulunamaması yüzünden ikinci ele rağbetin arttığını görenlerin fiyatlarda fırsatçılık yaptığını söyleyen Kuşdemir, “Şu an itibariyle 10-15 bin lira fazlasına satıp, para kazandım zannediyorlar ama bunun ileriye dönük olarak en az iki yıl cezasını çekecekler. Zaten fiyatlar yüksekti. Galerici olarak, esnaf olarak fiyatların yükselmesi bizim işimize gelmiyor. Çünkü hem bizim paramız eriyor hem sattığımız malı yerine koyamıyoruz. Bunun ceremesini yine biz çekiyoruz. Bu fiyatları yükseltenler, ayakta alıp satan, merdiven altı diye tabir ettiğimiz, vergi vermeyen, dışarıdan ek olarak bu işi yapanlar. Yani gerçekten kayıtlı, vergisini ödeyerek yapan insanlar fiyat arttırmıyor” dedi.
İkinci elde fiyatların bu gidişle artmaya devam edeceğini belirten Kuşdemir, devletin kayıt dışı olarak ikinci el araç satışı yapanları engellemesini istedi. Kuşdemir, “Mesela yetki belgesi istendi, belediye ruhsatı istendi. Galerici esnafı olarak hepimiz aldık bu belgeleri. Ama her yıl bir şey çıkarıp ‘31 Ağustos'a kadar uzatıldı’ deniyor. Yine bu sene normalde 31 Ağustos'ta bitecekti. Notere gittiğiniz zaman araç satarken 'araç satma yetki belgeniz var mı' diye sorulacaktı. Ama 31 Temmuz 2022'ye kadar yine uzatıldı. Herkes istediği gibi alıp satıyor. Bu da bizim işimizi sekteye uğratıyor” diye konuştu.
“Bayiler, yılbaşı geliyor KDV, ÖTV artacak diye 'elimizde araç yok' diyorlar”
Sıfır bayilerinse yeni yılda zamlı fiyatlardan satmak için ellerindeki araçları stok yaptığını öne süren Kuşdemir, “Sıfır araba üretimi normalde yüzde 50 çipten dolayı düştü ama yüzde 50 olarak yine üretim var. Bayilere sıfır arabalar geliyor. Ama bayiler, yılbaşı geliyor, KDV, ÖTV artacak diye 'elimizde araç yok' diyorlar. Alakası yok, ellerinde araçlar var. Hepsinin elinde en az 200-300 tane sıfır araba var. Ama vatandaş gittiği zaman ‘sıfır araba yok' deyip bekletiyorlar. O zaman daha fazlasına satarız, daha fazla para kazanırız diye açgözlülük yapıp şu an bir karaborsacılık şeklinde ellerinde tutuyorlar” dedi.
İkinci el araç piyasasının hareketlenmesi için banka kredisi faizlerinin düşmesi gerektiğini de sözlerine ekleyen Kuşdemir, “Eğer kredi faizleri yüksek olursa insanlar kullanamıyor. Zaten maddi sıkıntı içinde şu an ülke. Faizler de yüksek olduğu için ödeyemiyorlar. Bu faizlerin düşmesi gerekiyor. Düşerse piyasa daha da hareketlenir, iyi olur” şeklinde konuştu.
