İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Türkiye’nin, İran’dan ülkeye giren Afgan sığınmacıları darp ederek uluslararası hukuka aykırı şekilde İran'a geri gönderdiğini öne sürdü.
Örgütün internet sitesinde yer alan açıklamada beşi geri ¨itilen¨ altı Afgan’ın anlattıklarına yer verildi. Açıklamaya göre Türk ordusu, 6 Afgan ve birlikte seyahat ettikleri diğer kişileri, bazılarının kemiklerini kıracak derecede dövdü.
HRW’ye konuşan Afganlar, Türkiye'de güvenliğe kavuşmak için sınırı geçmeye çalışırlarken 50 ila 300 kişilik gruplar halinde topluca sınırdışı edildiklerini, bu süreçte bazı ailelerin bölündüğünü anlattı.
Açıklamaya göre, 25 Eylül- 11 Ekim tarihleri arasında İnsan Hakları İzleme Örgütü, beşi İran'a sınır dışı edilmemek için Türkiye'de saklanan ve biri üçüncü kez zorla İran'a sınırdışı edilen altı Afgan ile uzaktan görüştü. Bu kişilerin tamamı Taleban'ın Kabil'in kontrolunu ele geçirdiği 15 Ağustos'tan kısa bir süre önce veya sonra Afganistan'dan kaçmışlardı. Bu kişiler, Pakistan’dan geçtikten sonra İranlı kaçakçıların gece yarısı onları Türkiye’nin dağlık sınırına götürdüklerini ve karşıya koşmalarını söylediklerini anlattılar.
HRW açıklamasında,¨Türk askerlerinin kafalarının üzerinden ateş açtıklarını söylediler. Görüşülenlerden ikisi, askerlerin kendilerini ağır şekilde darp ettiklerini söyledi¨ denildi.
HRW, Afganlar’dan birinin Türkiye'de kalabilmeyi ilk denemesinde başardığını, bir diğerinin İran’a geri gönderildiğini, diğer dört kişinin Türk askerlerince üç kez geri gönderildikten sonra Türkiye’de kalabilmeyi başardıklarını yazdı.
Türk yetkililer VOA Türkçe'nin konuyla ilgili sorularına henüz yanıt vermedi.
“Tüm eşyalarımızı yaktılar”
Açıklamaya göre HRW’nin görüştüğü iki Afgan, Türk kuvvetlerinin, kendilerinin ve birlikte sınırdışı edildikleri gruptaki herkesin eşyalarının imha ettiğini söyledi. Bir kadın, “Bizi alıkoyduktan sonra telefonlarımıza, paramıza, yiyeceklerimize ve taşıdığımız herşeye el koydular ve tüm eşyalarımızı büyük bir ateşte yaktılar. Bunu, sınırı tekrar geçmeye çalışmamamız gerektiği mesajını iletmek için yaptıklarını sanıyorum” dedi.
Bir erkek, askerlerin birlikte seyahat ettiği gruptaki tüm erkekleri iç çamaşırlarına kadar soyduklarını, kıyafetleri ile tüm eşyalarını yaktıklarını ve onları zorla geri gönderdiklerini söylerken, bir başkası da askerlerin silahların kabzaları ile onları darp ettiklerini ve grubundaki bazı kişilerin dayaklar dolayısıyla ellerinde, kollarında ve bacaklarında kırıklar olduğunu belirtti. Bu kişi, “Ağrının geçmesi 10 gün sürdü, ama arkadaşım için durum daha kötüydü. Kaçakçımız onu İran'da bir doktora götürüp kırık bir kolu ve bacağı için tedavi etmesini sağlamak zorunda kaldı” dedi.
Görüşülenlerden bir başkası da "İkinci kez Türkiye'ye girdiğimde, Türk askerlerinin benimle sınırı geçenleri kanlar içinde bırakana ve kafalarında büyük yaralar açana kadar dövdüklerini gördüm. Silahlarının kabzalarıyla ve sopalarla beni yaklaşık 20 dakika dövdüler ve kanlar içinde bıraktılar” iddiasında bulundu.
Üç Afgan, kendileri ciddi şekilde dövülmemelerine rağmen, onlarla birlikte gelenlerin askerler tarafından ağır hortumlarla ciddi şekilde dövüldüklerini gördüklerini söyledi. HRW’nin açıklamasına göre bir kadın, "Yüzü gizlenmiş, çok uzun boylu bir asker vardı, deli gibiydi, kardeşimi sopayla vahşi gibi döverken ‘Neden geldin buraya?’ diye bağırıyordu" dedi.
HRW’nin görüştüğü kişilerin çoğu sınıra yakın yerlerden sınırdışı edildiklerini söylerken, bir kişi kendisinin ve sekiz akrabasının Türkiye'de yerel bir göçmenlik bürosuna gittikten sonra sınır dışı edildiklerini, hasta oldukları ve hastaneye gitmelerine izin verilmesi gerektiği için göçmen bürosuna gittiklerini söyledi.
“Oraya vardığımızda yetkililer bizi gözaltına aldılar, telefonlarımızı alıp kapattılar, bu nedenle ailemizin geri kalanı bize ne olduğu hakkında hiçbir fikri olamadı" dedi. Görüşülen kişi “Bizi iki gece bir gün tuttular ve sadece iki kez yemek verdiler. İkinci geceden sonra bizi yaklaşık 100 kişiyle otobüslere bindirdiler ve sınıra götürdüler. Sınırdaki bir askerin kendilerine "Sınır burası. Geri gelmeyin. Gelirseniz, sizi döveceğiz" dediğini aktardı.
‘’Yetkililer Afganlar’ı sığınma hakkından mahrum bırakıyor’’
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün kıdemli kriz ve çatışma araştırmacısı Belkıs Wille, “Türkiye makamları, güvenli bir yere kaçmaya çalışan Afganlar’ı sığınma hakkından mahrum bırakıyor. Türk askerleri de Afganlar’a ağır şekilde kötü muamelede bulunarak onları hukuka aykırı şekilde geri itiyorlar” dedi.
“AB üye ülkeleri, Türkiye'yi Afgan sığınmacılar için güvenli bir üçüncü ülke olarak görmemeli ve Türkiye gibi haklarına saygı gösterilmeyecek üçüncü ülkeler de dahil olmak üzere Afgan vatandaşlarına ilişkin tüm sınırdışı ve geri gönderme işlemlerini askıya almalıdır" diye konuşan Wille, “Bu ülkeler ayrıca Türkiye üzerinden AB'ye giren Afganların adil ve etkili sığınma prosedürlerine erişebilmelerini sağlamalıdırlar” ifadelerini kullandı.
HRW’nin açıklamasında Almanya Başbakanı Angela Merkel'in 16 Ekim günü Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan görüşmesinin beklendiğine dikkat çekildi; ‘’Merkel, Türkiye hükümetine Afganlar’ın geri itilmelerine son verilmesi, toplu geri itme, sınırda reddedilme ve sığınma hakkından mahrum bırakma iddialarının soruşturulması ve ilgili olayların gideriminin sağlanması için baskı kurmalıdır’’ çağrısı yapıldı.
Türkiye, Suriye'den gelen ve geçici koruma statüsü verilen 3 milyon 700 bin kişi ile Afganistan, Irak ve diğer ülkelerden gelen 400.000'in üzerinde mülteci ve göçmen de dahil olmak üzere dünyanın en çok mülteciye ev sahipliği yapan ülkesi.
