Harvey Kasırgası, Amerikan tarihinin en pahalı doğal afeti olma yolunda ilerliyor. Ayrıca en çok can kaybına neden olan kasırga olması da mümkün.
1900 yılında Teksas’ın Galveston kentini etkileyen kasırgada 8 binden fazla can kaybı olmuştu ve bu kasırga hala Amerikan tarihinin en çok ölüme neden olan kasırgası. Bazılarına göre ölü sayısı 12 bini geçmişti ama resmi rakamlar 8 bini gösteriyor. 1928 yılında Florida’nın güneydoğusunu ektileyen kasırga yüzünden de 2,500 kişi hayatını kaybetmişti.
Yakın tarihin en çok ölüme neden olan kasırgasıysa 2005 yılında New Orleans’ı kasıp kavuran Katrina kasırgası oldu. Katrina yüzünden çok büyük hasar kaydedildi, zararın 108 milyar doları geçtiği tahmin ediliyor. Kasırga sırasında en az 1,200 kişi de öldü.
2008 yılında Teksas ve Louisiana’yı etkileyen Ike Kasırgası da 29,5 milyar dolaralık hasara neden oldu. 1992’de Florida ve Louisiana’yı etkileyen Andrew Kasırgası da 26,5 milyar dolarlık hasara yol açtı. 2005 yılında Florida eyaletinin güney bölgelerini etkileyen Wilma yüzünden de 21 milyar dolarlık hasar kaydedildi.2004 yılında Florida ve Alabama’da etkili olan Ivan Kasırgası sonrası, yaklaşık 19 milyar dolarlık hasar kaydedildi.
Amerika’da her yıl ortalama 6 kasırga kaydediliyor.
Hasar ve zarar konusunda bu kadar büyük rakamlardan söz ederken bunun ekonomiye olan etkisini gözardı etmek mümkün değil.
Makro ekonomist Tunç Dayıoğlu’yla konuştuk ve Harvey’in ilk gününde yüzde 7 artan benzin fiyatlarının daha da yükselme ihtimali olup olmadığını sorduk.
Tunç Dayıoğlu, Amerika’nın beşinci en işlek konteynır limanı olan Houston’da ticaretin durmasının, limanın Salı gününe kadar kapatılmasının, sadece Amerika’nın en büyük ikinci limanı olan Houston’da ekonomiyi etkilemekle kalmayacağını, petrol ve benzin fiyatlarında da artışa neden olacağını söylüyor.
Harvey Kasırgası’nın bölgede petrol şirketleri, rafineriler, işyeri ve ev sahiplerine verdiği büyük zarar sgorta şirketlerine de yansıyacak. Tunç Dayıoğlu’na göre Houston’daki sigorta şirketleri etkilenecek ancak en büyük etkiyi ev sahipleri hissedecek çünkü Türkiye’de de olduğu gibi Houston bölgesinde de birçok işyeri ve evin sel sigortası yok ve evlerinde, işyerlerinde zarara uğrayan kişilerin onarım ve yeniden yapım masraflarını karşılaması gerekecek. Özetle, bunun masrafları ev sahiplerinin cebinden çıkacak.
Harvey Kasırgası yüzünden havacılık sektörü de zarara uğradı. Kasırga öncesi havaalanında günde yaklaşık 2 bin sefer yapılıyordu. Amerikalılar’ın en çok seyahat ettiği tatillerden biri olan Çalışma Bayramı (Labor Day) öncesinde meydana gelen kasırga, binlerce kişinin seyahat planlarını altüst etti. Tunç Dayıoğlu, kasırga yüzünden bazı havayolu şirketlerinin hisse senedi değerlerinde yüzde 25’yik düşüşler görüldüğünü ve bunun etkisinin ciddi şekilde hissedileceğini belirtiyor.
Houston 6 milyondan fazla nüfusuyla Amerika’nın nüfus açısından dördüncü büyük kenti. Bu nüfusun en az yarım milyonunun federal yardım için başvurması gerekiyor. Amerikan Kongresi Houston’a yardım için 1 milyar dolar verilmesini onayladı. Bu büyük doğal felaket yüzünden Amerika’nın ekonomik büyüme hızının da yavaşlaması bekleniyor mu?
Ekonomist Tunç Dayıoğlu’na göre, zararın boyutları önümüzdeki günlerde açıklık kazanacak ve bunun büyüklüğü de ekonomik etkinin ne olacağı konusunda fikir verecek.
Hülya Polat’ın Tunç Dayıoğlu’yla yaptığı söyleşinin tamamını yukarıdaki video oynatıcısından izleyebilirsiniz.
