ABD’de devam eden Halkbank ve Sezgin Baran Korkmaz’ın duruşmaları aynı gün yapılacak. ABD Anayasa Mahkemesi’nde devam eden Halkbank’ın temyiz talebinin değerlendireceği ilk duruşmanın 17 Ocak tarihinde yapılacağı açıklanmıştı.
Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde devam eden Korkmaz’ın duruşmasının 17 Ocak tarihinde yapılacağının açıklanması, Türkiye’de yakından izlenen dava süreçlerinde gözleri 17 Ocak Perşembe gününe çevirdi.
VOA Türkçe, iki kritik davada şimdiye kadar olan tüm gelişmeleri derledi.
Halkbank davasında neler yaşandı?
Halkbank’ın ABD’deki yargı süreci, Rıza Sarraf davasında sanık olarak 19 Ekim 2019 aleyhine açılan davayla başladı. Üç yılı aşan Halkbank’ın ABD’deki yargı sürecinde şimdiye kadar şu gelişmeler yaşandı:
7 Eylül 2017: Eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın duruşmasında mahkeme hakimi Richard Berman, suçlamalarda Halkbank'ın "kurum olarak öne çıktığını" iddia etti. Dava sürecinde ilk kez Halkbank kurum olarak suçlanmış oldu. Gözler, Hakan Atilla’nın yargı sürecinde tanık olarak ifade verecek Rıza Sarraf’a çevrildi.
30 Kasım 2017: Rıza Sarraf, eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın yargılandığı davada tanık olarak verdiği ifadede, İran’a yönelik yaptırımları delmek için Halkbank’ı kullandıklarını itiraf etti. Rüşvet ve Halkbank aracılığıyla yapılan para transferlerini, bankanın üst düzey yöneticileriyle ilişkilerini tüm detaylarıyla açıkladı.
9 Aralık 2017: Hakan Atilla’nın duruşmalarında tanık olarak ifadesine başvurulan eski CIA Direktör Yardımcısı ve eski Hazine Bakanlığı Müsteşarı David Cohen, Halkbank yetkilileriyle 2014’te Ankara'da ve İstanbul'da biraraya geldiğini belirterek, “Türkiye ile İran arasındaki yaptırımları delen ticarette asıl kullanılan banka Halkbank'tı” dedi.
15 Ekim 2019: Halkbank aleyhine New York Güney Bölgesi Başsavcılığı tarafından, kara para aklama ve yaptırımları delmekten altı farklı suçlamadan dava açıldı. Halkbank davası, Rıza Sarraf davasıyla birleştirildi. Halkbank aleyhine New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'nde açılan davada şu suçlamalara yer verilmişti: ''ABD'yi dolandırmak amacıyla komplo kurmak, Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası'nı İran’a para transferleri yaparak ihlal etmek için komplo kurmak, ABD bankalarını dolandırmak, ABD bankacılık ve finans sistemini dolandırmak amacıyla komplo kurmak, kara para aklamak, kara para aklamak amacıyla komplo kurmak.''
22 Ekim 2019: ABD’nin İran’a yaptırımlarını delmekle suçladığı Halkbank’tan hiçbir hukuki temsilci, federal mahkemede görülen dava duruşmasına katılmadı. Başsavcı Yardımcısı Michael Lockard, Halkbank’ın ABD’deki avukatlarına mahkeme celbi ilettiğini kaydettiklerini, bankanın duruşmaya katılmayarak kaçak duruma düştüğünü ve mahkemeye itaatsizlik ettiğini söyledi.
23 Ekim 2019: Savcılık, Halkbank’ın New York’taki davayı reddetmesi halinde, ilk haftanın sonunda 7 milyon dolar, ikinci haftanın sonunda 21 milyon dolar, sekizinci haftanın sonunda 1 milyar 800 milyon dolar tutarında para cezasıyla karşı karşıya kalabileceğini söyledi.
31 Mart 2020: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde yapılan ön duruşma, Halkbank’ın ilk kez katılımıyla gerçekleşti. Halkbank’ı Willams & Connely LLP hukuk firmasına bağlı yeni avukatı Robert M. Cary temsil etti. Avukat Cary, Halkbank’ın iddianamede yer alan tüm suçlamaları kabul etmediğini söyledi.
19 Temmuz 2020: Halkbank avukatları, davanın görüldüğü New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'ne sundukları dilekçede reddi hakim talebinde bulundu. Başvuruda, Yargıç Richard Berman’ın, Fethullah Gülen ile bağlantısı nedeniyle Halkbank davasından alınması istendi.
2 Ekim 2020: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi, Halkbank’ın, davanın düşmesiyle ilgili yaptığı başvuruyu reddetti. Hakim Richard Berman, 16 sayfalık gerekçeli kararında, Halkbank’ın ABD’ye karşı suç işlediğine, yasalara göre ABD'de yargılanması gerektiğine hükmetti. Hakim Berman, Halkbank’ın 20 milyar dolar tutarındaki İran hükümeti ve şirketlerinin paralarının uluslararası transferinde aracı olduğunu, bu miktarın bir milyar dolarlık bir bölümünün de Amerikan bankaları aracılığıyla transfer edildiğini kaydetti.
26 Aralık 2020: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde devam eden davada reddi hakim başvurusu Hakim Richard Berman tarafından daha önce reddedilen Halkbank’ın bir üst mahkemeye yaptığı reddi hakim konusunda alınan kararının bozulması talebi de reddedildi.
10 Şubat 2021: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi'ne yaptığı tüm başvuruları reddedilen Halkbank, bir üst mahkemede itirazda bulundu. Halkbank, New York İkinci Bölge Mahkemesi'ne (İstinaf Mahkemesi), hakkındaki iddianamenin düşürülmesi ve ‘Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’ kapsamında ABD’de yargılanamayacağı gerekçesiyle başvuruda bulundu.
17 Şubat 2021: New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde, önce 1 Mart’ta başlayacağı açıklanan, daha sonra da 3 Mayıs'a ertelenen Halkbank davası temyiz engeline takıldı. New York İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi Halkbank’ın yaptığı başvuruyu değerlendirdi. Üst mahkeme, Halkbank’ın davadan düşürülmesi talebini reddettiğini, ancak yabancı bir kuruluş olduğu için Amerikan mahkemelerinde yargılanmayacağıyla ilgili talebini kabul ederek değerlendireceğini açıkladı.
1 Nisan 2021: ABD’de yargılanamayacağını öne süren Halkbank’ın başvurularının ikinci kez reddedilmesinin ardından mahkeme hakimi Richard Berman, bankanın yargılanacağı New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde jürili seri duruşmaların 3 Mayıs’ta başlayacağına karar verip, jüri heyetinin seçilmesine hükmetti. Ancak karar, Halkbank’ın üst mahkemeye yaptığı temyiz başvurusunda karar çıkana kadar durduruldu.
23 Ekim 2021: New York'ta İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi, Halkbank’ın yaptığı temyiz başvurusuyla ilgili kararını açıkladı. Üç yargıçtan oluşan üst mahkeme heyeti, "Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası” kapsamında ABD mahkemelerinde yargılanmayacağıyla ilgili Halkbank’ın temyiz başvurusunu reddetti.
10 Kasım 2021: Daha önce ABD’de yargılanamayacağı iddiasıyla, İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi’ne bir alt mahkemenin kararını temyiz için başvuran ve temyiz talebi reddedilen Halkbank, mahkemeye yeni bir başvuruda bulundu. Halkbank son başvurusunda yeniden yargılanmayı ve yeni bir duruşmayla mahkemenin daha önce almış olduğu red kararını gözden geçirmesini istedi.
16 Aralık 2021: ABD’de devam eden Rıza Sarraf davasında sanık olarak yargılanan Halkbank’ın, istinaf mahkemesine ikinci kez yaptığı temyiz başvurusu da reddedildi. Halkbank, ABD Anayasa Mahkemesi’ne şimdiye kadar aleyhine alt mahkemelerde alınan kararların temyizi için başvurabileceğini açıkladı.
19 Ocak 2022: Temyiz başvurusu iki kez İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi’nde reddedilen Halkbank’ın ABD’nin en yüksek mahkemesi olan Anayasa Mahkemesi'ne başvurusunun önü açıldı. Halkbank, ABD’deki avukatları aracılığıyla “Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası kapsamında olmasına rağmen” temyiz başvurusu iki kez reddedilen davanın Anayasa Mahkemesi’ne sevkini istedi. İkinci Bölge İstinaf Mahkemesi’nin üç hakimi, aldıkları kararla Halkbank’ın Anayasa Mahkemesi’ne başvurusuna yeşil ışık yaktı. Halkbank, ABD Anayasa Mahkemesi’ne kararları iptal etmesi için başvurdu.
4 Şubat 2022: ABD Anayasa Mahkemesi, Halkbank’ın 13 Mayıs tarihine kadar kendilerine iletecekleri dilekçeyi inceledikten sonra başvuruyu değerlendirip değerlendirmeyeceği konusundaki kararını vereceğini açıkladı.
7 Şubat 2022: Halkbank’ın Anayasa Mahkemesi’ne başvurusu, Yargıç Sonia Sotomayor’a incelemesi için verildi. Sotomayor, eski ABD Başkanı Barrack Obama tarafında 2009 yılında Anayasa Mahkemesi’ne atanmıştı.
17 Mayıs 2022: Halkbank, 35 sayfalık temyiz başvuru dilekçesini ülkenin en yüksek mahkemesine sundu. Halkbank, temyiz başvurusunu, Anayasa Mahkemesi’nin tanıdığı sürenin son günü olan 13 Mayıs’ta yaptı. Anayasa Mahkemesi, 35 sayfalık başvuru dilekçesini 17 Mayıs tarihiyle dava dosyası kayıtlarında yayımladı.
19 Mayıs 2022: Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’la yaptıkları görüşmede, Halkbank davasının da gündeme geldiğini belirterek ABD’de yargı süreci devam eden davayı, "siyasi” olarak nitelendirdi. Çavuşoğlu “Görüşmede, bize göre tamamen siyasi motifli bir dava olan Halkbank davasını da gündeme getirdik” diye konuştu.
19 Temmuz 2022: Halkbank’ın ABD Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı temyiz başvurusuna başsavcılık itiraz etti. ABD Başsavcısı Elizabeth B. Prelogar, Anayasa Mahkemesi’nden Halkbank’ın temyiz talebinin reddini istedi. Başsavcılık, ABD’de dahil ticari faaliyetleri olan Halkbank’ın “Bağımsız Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası” kapsamına girmediğini, daha önce alınan mahkeme kararlarının da bu yönde olduğu belirtilerek, “Halkbank, Amerikan yasaları çerçevesinde federal mahkemelerde yargılanabilir” ifadesini kullandı.
3 Ekim 2022: ABD Anayasa Mahkemesi, 28 Eylül’de Halkbank’ın temyiz talebiyle yaptığı başvuruyu ve başsavcılığın yaptığı itirazı değerlendirdiği kararını açıkladı. Toplantıda, Anayasa Mahkemesi hakimleri dosyaya giren evrakları inceledikten sonra, Halkbank davasının mahkemede takvime alınarak duruşmaların yapılması kararı aldı. Anayasa Mahkemesi, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında duruşma takvimlerinin dolu olması yüzünden Halkbank davasının önümüzdeki 2023 yılının ilk ayında görüleceğini kaydetti.
11 Kasım 2022: ABD Anayasa Mahkemesi, Halkbank’ın temyiz duruşmasının 17 Ocak 2023 tarihinde yapılmasına karar verdi.
26 Kasım 2022: Temyiz avukatlarınca Anayasa Mahkemesi'ne sunulan 47 sayfalık ana başvuru ve beş farklı ek dilekçede, bankanın ABD’de yargılanmasının "uluslararası infiale ve uluslararası toplumda diplomatik bir kabusun yaşanmasına" yol açabileceği öne sürüldü. Dilekçelerde Azerbaycan, Katar ve Pakistan'ın da Halkbank lehine görüşleri de yer aldı.
SBK’nın ABD’deki yargı süreci
SBK Holding’in sahibi Sezgin Baran Korkmaz, ABD’de Utah Federal Mahkemesi’nde Kingston kardeşler ve Lev Aslan Dermen'in (Levon Termendzhyan) yargılandığı davadaki iddianamede yer almış, ayrıca tanık olarak savcılık tarafından ifadesine başvurulmuştu.
Biyodizel üretimi yaptıklarını öne süren Kingston kardeşler, Amerikan federal hükümetini 511 milyon dolar dolandırmış, paranın bir kısmının Türkiye’de Korkmaz ve sahibi olduğu SBK Holding aracılığıyla aklanmaya çalışıldığı iddia edilmişti.
2020 yılına kadar dava dosyasında tanık olarak yer alan Korkmaz, 2021 yılında hakkında ABD’de açılan federal davada sanık oldu. 5 aydır ABD’de tutuklu olan SBK’nın ABD’deki yargı sürecinde şimdiye kadar şu gelişmeler yaşandı:
19 Haziran 2021: Türkiye’de hakkında kara para soruşturması başlatıldıktan sonra İsviçre’ye gittiği belirtilen SBK Holding’in sahibi Sezgin Baran Korkmaz, Avusturya’da tutuklandı. Korkmaz’ın avukatı Mehmet Demir, müvekkilinin ABD’nin isteği üzerine Avusturya’da tutuklandığını söyledi. Avukat Demir, Türkiye’nin de müvekkilinin iadesi yönünde talebi olduğunu ancak yargı sürecinin Avusturya’da devam edeceğini öne sürdü. VOA Türkçe’ye konuyla ilgili görüşlerini ifade eden hukukçular, “Korkmaz ABD’nin isteği doğrultusunda Avusturya’da tutuklandığı, belli bir süre sonra iadesinin yapılarak Amerika’ya gönderileceği” yorumunda bulundu.
20 Haziran 2021: ABD’nin talebiyle Avusturya’da tutuklanan Sezgin Baran Korkmaz’ın kara para akladığı, Amerika’dan Türkiye’ye aktarılan kara parayla satın aldığı çok sayıda mülk ve yaptığı muhtelif yatırım ve mal varlıkları listesi, Utah Başsavcılığı tarafından, Kingston kardeşler ve Lev Aslan Dermen’in devam eden dava dosyasına konuldu.
22 Haziran 2022: ABD Adalet Bakanlığı, Avusturya’da 19 Haziran’da ABD’nin talebi üzerine tutuklanan işadamı Sezgin Baran Korkmaz hakkındaki suçlamalarla ilgili açıklama yaptı. Utah’da yargılanmak üzere Korkmaz’ın iadesinin isteneceği belirtildi. Yapılan yazılı açıklamada, Utah’da hazırlanan iddianamede Sezgin Baran Korkmaz’ın kara para aklama ve on ayrı para transferi dolandırıcılığı ve resmi işlemleri engelleme suçlarıyla itham edildiği belirtildi. İddianamede Korkmaz’ın Türkiye ve Lüksemburg’daki banka hesapları üzerinden 133 milyon dolardan fazla parayı akladığı belirtildi.
22 Haziran 2021: Utah eyaletindeki Salt Lake City Bölge mahkemesinde, eyalet başsavcılığının talebi üzerine Sezgin Baran Korkmaz’a 225 yıl hapis istemiyle dava açıldı. 28 Nisan tarihinde gizlilik kaydıyla açılan davanın iddianamesi, Utah mahkeme heyetinin iddianameyi kabul etmesinin ardından gizlilik kararı kaldırılarak yayınlandı. Kara para aklamakla suçlanan Korkmaz’ın, usulsüz olarak yaptığı havale ve para transferleri için, işlediği her ayrı on suça dair ayrı ayrı 20'şer yıla kadar hapis cezası istendi. Korkmaz için ayrıca kara para aklamaktan 20 yıl, mahkemeye yalan beyanda bulunmaktan 5 yıl olmak üzere toplamda 225 yıla kadar hapis cezası istendi.
25 Ekim 2021: Salt Lake Bölge Mahkemesi, halen Avusturya’da tutuklu olan Sezgin Baran Korkmaz’ın lüks yatı “Queen Anne’i” açık arttırma yoluyla satışa çıkarma kararı aldı. Salt Lake Bölge Mahkemesi, Korkmaz’ın mal varlıklarına el konularak ABD hazinesine devri için ilk adımı Korkmaz’ın da ortağı olduğu Queen Anne adlı lüks yat için attı. Listede yer alan Korkmaz’a ait lüks yata el konulduğu, lüks yatın satışına Korkmaz ve ortaklarının hiçbir itirazının olmadığı belirtildi.
12 Temmuz 2022: Avusturya Adalet Bakanlığı, Sezgin Baran Korkmaz’ın ABD’ye iadesine karar verdi. ABD ve Türkiye’nin iade taleplerini değerlendiren yetkililer, suçun işlendiği yerin Utah eyaleti, aklanan kara paranın da ABD Maliye Bakanlığı’na ait olması nedeniyle tercihini ABD’den yana kullandı. Avusturya Adalet Bakanlığı, Korkmaz’ın 15 Temmuz’da uçakla ABD’ye gönderileceğini açıkladı.
19 Temmuz 2022: Avusturya’dan ABD’ye iade edilen Sezgin Baran Korkmaz Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde hakim karşısına çıktı. Utah 3. Bölge Mahkemesi Sulh Hakimi Jarred Bennet'in karşısına avukatlarıyla birlikte çıkan Korkmaz’ın yüzüne hakkındaki suçlamalar okundu. Korkmaz, hakkındaki suçlamaları kabul etmediğini söyledi.
20 Temmuz 2022: ABD’de ilk kez hakim karşısına çıkan Korkmaz’ın tutuklama tutanağında, serbest bırakılırsa ciddi kaçma riski olduğu belirtildi. Tutanakta yer alan “ciddi kaçma riski” ifadesi, kefaletle serbest kalmak için başvuruda bulunacağı öngörülen Korkmaz’ın bu talebinin büyük bir ihtimalle kabul edilmeyeceği görüşünü kuvvetlendirdi. Yapılan ilk duruşmadan yayınlanan tutuklama tutanağına göre, tutuklanan Korkmaz’ın salıverilme koşullarının hiçbirine uymadığı, tutuksuz yargılanması için ikna edici kanıt bulunamadığı kaydedildi.
26 Ağustos 2022: ABD’nin Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde tutuklu olarak yargılanan Sezgin Baran Korkmaz'ın davasında, savcılık mahkemeye yaptığı başvuruda elde ettikleri deliller için gizlilik kararı alınmasını talep etti. Sulh Mahkemesi Hakimi Jared C. Bennett’a savcılığın sunduğu dilekçede, elde edilen delillerin, tanık ifadelerinin ve diğer bulguların sadece Korkmaz’ın belirlenen avukatlarıyla gizlilik kaydıyla paylaşılmasını talep etti. Ancak savcılık, avukatların hassas olan bu delilleri müvekkilleri Korkmaz’la belirlenen süreye kadar paylaşmaması talebinde de bulundu.
21 Eylül 2022: Sezgin Baran Korkmaz’ın daha önce 21 Eylül olarak belirlenen duruşması 4 Ekim tarihine ertelendi. Erteleme kararını daha önce ilk mahkemede karşısına çıktığı Sulh Hakimi Jared C. Bennet verdi. 18 Eylül’de mahkeme kayıtlarına giren erteleme için herhangi bir gerekçe gösterilmedi.
4 Ekim 2022: ABD'nin Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde Sezgin Baran Korkmaz'ın davasında yapılan son duruşmada savunmanın elindeki delillerin incelenmesi için 90 günlük erteleme kararı çıktı. Korkmaz, Zoom üzerinden yapılan duruşmaya katılmadı. Korkmaz'ın savunmasını avukatları Matt Crowl ile Nafiz Korkmaz yaptı. Korkmaz'ın avukatı Crowl, hakime kendilerini savunmak için ellerinde 16 bin 700 belge olduğunu, bunlarla ilgili mahkemeye geçerli belgeleri araştırıp sunmak için zamana ihtiyaç duyduklarını ifade etti. Hakim Jared Bennett, savunmanın talebini kabul ederek bir sonraki duruşmanın 17 Ocak'ta 2023 tarihinde yapılmasına karar verdi.
23 Kasım 2022: ABD’nin Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde devam eden, Sezgin Baran Korkmaz’ın da sanık olarak yargılandığı Kingston kardeşler davasında yeni bir el koyma kararı çıktı. 511 milyon dolarlık kara para aklama suçuyla ilgili davanın suçlamaları kabul eden diğer sanığı Lev Dermen Arslan’ın haksız yoldan elde ettiği Türkiye’deki bazı şirketlerdeki hisseleri ve mallarına el koyma kararı alındı. On ayrı suçtan suçlu bulunan Lev Arslan Dermen’le ilgili yapılan son duruşmada Hakim Jill Parrish, Dermen'in para aktardığı Korkmaz’a ait SBK A.Ş. tarafından hileli bir şekilde elde edilen mal ve şirket hisselerine el koyulmasına hükmetti.
