ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Gazze'de ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamaya yönelik diplomatik girişimleri kapsamında Salı günü Katar'ın başkenti Doha'ya gitti.
Ancak Amerikalı bir yetkiliye göre, Doha'da Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad El Sani ile yapacağı görüşme, Emir'in rahatsızlanması nedeniyle iptal edildi.
Amerikalı yetkili Blinken'ın bunun yerine, Katar dışında bulunan Başbakan ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman El Sani ile bir telefon görüşmesi yaptığını ve Katar Devlet Bakanı Dr. Muhammed bin Abdulaziz El Huleyfi ile havaalanında bir araya geleceğini söyledi.
Blinken Doha'da gazetecilere yaptığı açıklamada, Gazze'de ateşkes anlaşmasının gelecek günlerde tamamlanması gerektiğini söyledi. Blinken ABD, Mısır ve Katar'ın, ABD’nin hazırladığı "köprü teklifini" kabul etmesi için mümkün olan her çabayı göstereceklerini belirtti.
ABD Dışişleri Bakanı, Hamas'ın olası bir ateşkes anlaşmasının önünde engel oluşturan farklılıkları gidermek için Washington tarafından sunulan teklifi kabul etmesi halinde, planın uygulamasına ilişkin ayrıntılar üzerinde de anlaşmaları gerekeceğini kaydetti.
Blinken, ABD'nin uzun bir süredir, Gazze'nin İsrail tarafından uzun vadeli işgalini kabul etmeyeceğini dile getirdiğini hatırlattı.
Blinken'ın Doha'dan önceki durağı ise Mısır'dı. Blinken gün boyunca El Alamein’deki yazlık sarayında, aylardır devam eden Gazze görüşmelerinde Katar ile birlikte arabuluculuk yapan Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi ve Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ile görüştü.
Sisi görüşmenin ardından yaptığı açıklamada savaşa son verme zamanının geldiğini söyledi ve çatışmanın bölgeye yayılabileceği uyarısında bulundu.
Ancak bu hafta içinde yapılması planlanan ateşkes görüşmelerde, hala önemli anlaşmazlık konularının çözüme kavuşturulması gerekiyor.
Blinken, Tel Aviv'den Mısır'a geçmeden önce, İsrail liderleriyle görüşmüş; geçen hafta görüşmelerin bir ilerleme kaydedilmeden durmasının ardından, ABD’nin iki taraf arasındaki uçurumları daraltmayı amaçlayan “köprü” teklifini, Başbakan Benyamin Netanyahu'nun kabul ettiğini açıklamıştı.
Blinken, Hamas'ı da yeni görüşmelerin temeli olarak bu öneriyi kabul etmeye çağırmıştı.
Anlaşma için son girişimi “muhtemelen en iyi, belki de son fırsat” olarak nitelendiren Blinken, Netanyahu ile yaptığı görüşmenin yapıcı geçtiğini söyleyerek, “köprü teklifini” kabul etmenin Hamas'ın görevi olduğunu söylemişti
ABD, İsrail, Mısır, Katar ya da Hamas’tan yetkililer, teklifte neler olduğunu ya da önceki versiyonlardan ne gibi farklılıklar içerdiğini açıklamadı.
Blinken Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Uygulama ve her bir tarafın taahhütlerini yerine getirmek için ne yapacağının açıkça anlaşıldığından emin olmayla ilgili soru işaretleri var” dedi.
Hamas'tan tepki
Hamas teklifi açıkça reddetmedi ancak yaptığı açıklamada, nasıl olduğunu belirtmeden, daha önce üzerinde anlaşmaya varılanlarla ilgili kararını tersine çevirdiğini söyledi. Örgüt ayrıca, İsrail ve müttefiki ABD'yi müzakereleri kötü niyetle sürdürmekle suçladı.
ABD'nin anlaşmadan geri adım attığı yönündeki yorumlarını reddeden Hamas, müzakerelere olumlu yaklaştığını, Mısırlı ve Katarlı arabulucuların bunu bildiğini ve yeni taleplerle “anlaşmayı engelleyenin her zaman Netanyahu olduğunu” savundu.
Hamas yetkililerinden Usame Hamdan Pazartesi günü Katar’ın uluslararası haber kanalı El Cezire’ye yaptığı açıklamada, Hamas'ın Mayıs ayı sonunda Başkan Biden tarafından ana hatları çizilen ateşkes çerçevesini genel olarak kabul ettiğini söyledi.
İsrailli yetkililerin geçen haftaki görüşmelerde kilit konularda hiçbir şey kabul etmediğini söyleyen Hamdan, "Amerikalılar’ın sadece soykırımın devam etmesi için zaman kazanmaya çalıştığına inanıyoruz. Eğer ABD yönetimi ciddi olsaydı, sadece Biden'ın önerisini uygulamak için daha fazla müzakereye ihtiyacımız olmazdı" dedi.
ABD'den bu açıklamalara bir yanıt gelmedi. Netanyahu ise anlaşmayı engellediğini reddediyor.
Aylardır süren görüşmeler aynı konular üzerinde tıkanıyor. İsrail savaşın ancak Hamas'ın askeri ve siyasi bir güç olarak yok edilmesiyle sona erebileceğini söylerken, Hamas da geçici değil kalıcı bir ateşkesi kabul edeceğini yineliyor.
İsrail'in Gazze içinde, özellikle de Mısır sınırı boyunca askeri varlığını sürdürmesi, Filistinliler’in bölge içinde serbest dolaşımı ve rehine takasında serbest bırakılacak mahkumların kimliği ve sayısı konusunda anlaşmazlıklar var.
Mısır'ın talepleri
Mısır özellikle İsrail güçlerinin Mayıs ayında ele geçirdiği, Gazze ile arasındaki dar sınır şeridi olan Philadelphi Koridoru için bir güvenlik mekanizmasına odaklanmış durumda.
Hem Hamas hem de Mısır, İsrail'in burada asker bulundurmasına karşı çıkıyor. Ancak Netanyahu, Gazze'ye silah kaçakçılığını engellemek için sınırda asker bulundurulması gerektiğini söylüyor.
Mısırlı güvenlik kaynakları, ABD'nin bölgede uluslararası bir yapı önerdiğini ve bu önerinin en fazla altı ayla sınırlı olması halinde Kahire tarafından kabul edilebileceğini söyledi.
Sisi, Blinken ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, “Gazze'deki ateşkes Filistin devletinin uluslararası alanda daha geniş bir şekilde tanınmasının ve iki devletli çözümün uygulanmasının başlangıcı olmalı, zira bu bölgede istikrarın temel garantisidir” dedi.
Netanyahu ise Gazze'de ölen askerlerin ve rehinelerin ailelerine "içeriden ve dışarıdan gelen büyük baskılar karşısında İsrail'in stratejik güvenlik varlıklarını korumanın" kilit bir hedef olduğunu söyledi.
Ateşkes anlaşmasına karşı çıkan aile grupları, Netanyahu'nun kendilerine İsrail'in Gazze'deki iki stratejik koridoru terk etmeyeceğini ve bunların İsrail tarafından kontrol edilmesinin görüşmelerde engel teşkil ettiğini söylediğini aktardı. Netanyahu'nun ofisi bu açıklama hakkında yorum yapmadı.
"Bu açıklamalar yapıcı değil"
Amerikalı bir yetkili ise Netanyahu'nun bu açıklamalarının Hamas'la ateşkese varılmasına yardımcı olmadığını söyledi.
Blinken ile birlikte seyahat eden ve hassas görüşmeler hakkında konuşmak için adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, “Bu tür maksimalist açıklamalar ateşkes anlaşmasının bitiş çizgisini geçmesi için yapıcı değil” dedi.
Yetkili, bu tür açıklamaların “her iki tarafın da bir köprü önerisi üzerinde mutabık kalması halinde, uygulama düzeyinde, çalışma düzeyinde ve teknik görüşmelerin ilerleyebilme kabiliyetini kesinlikle riske attığını” söyledi.
Amerikalı yetkili, “Başbakan'ın özellikle bu konularla ilgili yorumlarını gördük. Kamuoyu önünde pazarlık yapmayacağız” dedi ve bu tür “teknik” konuların daha sonraki görüşmelerde çözüme kavuşturulması gerektiğini söyledi.
“Bu sürecin bu hafta içinde de devam etmesini bekliyoruz” diyen yetkili, bu hafta İsrail ve Hamas arasında resmi bir görüşme yapılacağını doğrulamadı.
Beyaz Saray geçen hafta Doha'da köprü önerisini sunarken, anlaşmanın sonuçlandırılmasına ilişkin yeni görüşmelerin bu hafta içinde Kahire'de yapılmasını beklediğini söylemişti.
Forum