Fransız yargısı, medyada "MacronLeaks" ve "McKinsey skandalı" olarak adlandırılan yolsuzluk iddialarının ardından iki ayrı soruşturma açarak, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un kazandığı iki seçim kampanyasına ait hesapları mercek altına aldı.
Fransa Mali Suçlar Savcılığı (Le Parquet National Financier - PNF), danışmanlık firmalarının 2017 ve 2022 seçim kampanyalarına müdahalesiyle ilgili olarak Ekim ayı sonunda iki adli soruşturma başlattığını duyurdu.
PNF bünyesinde 3 soruşturma hakimi, Emmanuel Macron'un 2017 ve 2022'de zaferle sonuçlanan kampanyalarını inceleyecek. Savcılıktan yapılan açıklamaya göre soruşturmada, "Cumhurbaşkanı Macron ve ekibinin, daha önce haklarında vergi kaçaklığı nedeniyle de soruşturma açılan Amerikan danışmanlık firması McKinsey ile olan ilişkileri ve kamu ihalelerini verme koşulları" araştırılacak.
Basın açıklamasında Macron'un ismini açıkça vermeyen Savcılık, "seçilmiş yetkililer ve kişilerden gelen çok sayıda rapor ve şikayetin ardından, 20 Ekim 2022'de, özellikle kampanya hesaplarının uygunsuz tutulması ve bir kampanya hesabındaki muhasebe unsurlarının düşük gösterilmesi gibi iddialar hakkında, 2017 ve 2022 seçim kampanyalarına danışmanlık firmalarının müdahale koşullarına ilişkin adli soruşturma açıldığını" bildirdi.
Savcılık ayrıca, yine seçilmiş yetkililer ve derneklerden gelen birkaç şikayetin ardından, 21 Ekim 2022'de, "adam kayırma ve kayırmacılığı gizleme suçlarından ikinci bir soruşturmanın açıldığını" belirtti.
Senato raporundaki tespitler
Fransız Senatosu'nun, "Emmanuel Macron'un göreve başlamasından bu yana danışmanlık firmalarına devlet tarafından yapılan başvuruların patladığını" tespit etmesinin ardından ortaya çıkan McKinsey skandalı, Senato'da kurulan bir araştırma komisyonuna da konu olmuş, komisyon raporunda "danışmanlık firmalarının devlet üzerindeki artan etkilerinin soruşturulmasını" istemişti.
Rapora göre, devlet tarafından 2018-2021 yılları arasında, danışmanlık firmalarına 1 milyar Euro üzerinde ödeme yapıldı. Bu miktar 2018 yılına kadar yapılan harcamaların 2 katından daha fazla artması anlamına geliyor.
McKinsey tek kuruş vergi ödemedi
Senato raporunda, çok sayıda devlet sözleşmesinden yararlanan bu şirketin Fransa şubesinin, avantajlı bir vergi düzenlemesi sayesinde 10 yıldır, 2011-2020 yıları arasında tek kuruş vergi ödemediği de ortaya çıkarıldı.
Senato, McKinsey yöneticilerinin komisyon huzurundaki ifadelerinin "doğru olmadığını" tespit ederek, Mart ayında firma aleyhinde suç duyurusunda bulundu ve soruşturma açılmasını sağladı.
Bunun ardından Mart ayında "ağırlaştırılmış kara para aklama ve nitelikli vergi kaçırma" suçundan şirket hakkında soruşturma başlatıldı. Bu soruşturma çerçevesinde 24 Mayıs'ta şirketin Fransa'daki bürosunda arama yapıldı.
Le Monde gazetesi tarafından yapılan bir araştırmada, McKinsey'in devletten 40'a yakın ihale aldığı ve bunun karşılığında 28 ila 50 milyon Euro para kazandığı ortaya çıkarıldı.
Elysee Sarayı konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Mali Suçları Soruşturma Bürosu tarafından yapılan açıklamayı not aldıklarını ve mahkemeden bu soruşturmaları tamamen bağımsız bir şekilde yürütmesini beklediklerini" belirtti.
Macron-McKinsey ilişkisi
McKinsey firması; dev şirketlere, patronlara, bakanlara ve devlet başkanlarına danışmanlık hizmeti sağlayan bir Amerikan şirketi. Fransa'da ilk kez COVID pandemisi ve aşılanma kampanyası sırasında adını duyuran firmanın, Cumhurbaşkanı Macron ile bağlantısı 2007 yılına kadar uzanıyor.
Genç bir maliye müfettişiyken şirketin Fransa'daki patronu Eric Labaye ile yakınlaşan Macron, 2016 yılında ekonomi bakanı olduğu yıllarda McKinsey ile çalışmaya başladı. En Marche adlı partisini kurarak, cumhurbaşkanlığı yarışına hazırlandığı o yıl, geniş bir McKinsey ekibiyle ekonomi projelerini belirledi.
Macron ve McKinsey ilişkisi, 2017 yılında cumhurbaşkanı olduktan sonra artarak devam etti. Firmanın genç çalışanları partide, Elysee sarayında ve hükümet içinde görevler aldı. Emmanuel Macron'un 2007'de tanıştığı McKinsey'in lideri Eric Labaye, 2018'de ülkenin en prestijli askeri okulu Polytechnique'in başına atandı. Macron'un gençlik kollarındaki bazı partili gençler ise McKinsey firmasına geçti.
Macron ne tepki verdi?
Macron, 2022 seçimlerinden hemen önce gündeme gelen iddialar hakkında, 27 Mart tarihinde konuk olduğu France3 televizyonundan, "Öncelikle, hiçbir kamu sözleşmesi kurallara uymadan imzalanmamıştır. İhale yarışa açık, şeffaf ve sorumluluk ilkesiyle verildi. Aksi takdirde 40. madde çok açık, ceza mahkemesi. Raporda sanki hile varmış gibi gösteriliyor, bu doğru değil. Kamu ihaleleri kuralları çok açık. Fransa bir hukuk devleti. Eğer manipülasyon yapıldığına dair bir kanıt varsa, o zaman ceza mahkemesine gidilir" sözleriyle yanıtladı.
Ancak, savcılığın basın açıklamasında ismini doğrudan belirtmediği Cumhurbaşkanı, "ceza dokunulmazlığıyla" korunuyor. Soruşturma hakimleri, Macron'un bu iddialar hakkında açıklama yapması gerektiğine karar verse bile, Cumhurbaşkanı'nın iktidardaki ikinci döneminin sonunu beklemek zorundalar.
