PARİS- Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden yeni çıkan Fransızlar, bir buçuk ay sonra, bu sefer de genel seçimlerin ilk turu için bugün yeniden sandık başına gitti. Yaklaşık 48,7 milyon seçmenin davet edildiği iki turlu Genel Seçimler’de, Ulusal Meclis'e gidecek 577 milletvekili belirlenecek.
Fransa'da, "Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 3'üncü turu" diye adlandırılacak kadar birbirine yakın yapılan genel seçimler için oy kullanma işlemi sabah saat 8.00'de başladı. Ancak, ülkede siyasetçiye güveni azalan ve giderek siyasetten uzaklaşan seçmen, Ulusal Meclis'teki 577 milletvekilini seçmek için hevesli görünmüyor. Sandıkların küçük illerde saat 18.00, büyük illerde 20.00'de kapanacağı seçimlere katılım oranı yeni bir rekor kırdı.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, öğle saatlerinde eşi Brigitte Macron ile seçim bölgesi Touquet kentinde oy kullandı. Ciddi bir kampanya dönemi yaşanmayan ülkede son yapılan anketler, halkın sandığa katılımının düşük olduğunu ortaya koyarken, öğle saatlerinde açıklanan ilk resmi katılım rakamları, bu korkuları doğruladı.
İçişleri Bakanlığı tarafından gün ortasında açıklanan rakamlara göre, ulusal düzeyde seçmenin yalnızca yüzde 18,43'ü sandığa gitti. Her seçimde biraz daha azalan katılım rakamı, 2017'de yüzde 19,2, 2012 seçimlerinde de yüzde 21 civarında gerçekleşti. Ülkede en düşük katılım oranı yne yaklaşık yüzde 9 ile Fransa'nın en yoksul banliyösü Seine Saint Denis'de gerçekleşti.
İktidar "salt çoğunluğu" alacak mı?
Kamuoyu yoklamalarının iktidar için ortaya çıkardığı bir başka tehlike de, iktidar partisinin "salt çoğunluğu" kaybetme olasılığı. Macron ismi etrafında kurulan ve "hala yerelde örgütlü bir parti" olmayı başaramayan Cumhuriyet'e Yürüyüş hareketi LAREM, emeklilik yaşını yükselten zorlu reform başta olmak üzere, istediği reformları geçirebilmek için, Meclis'te salt çoğunluk olan "289 milletvekilini" çıkarmak için çaba gösteriyor.
Tüm anketlerde, iktidar partisi birinci sırada yer alsa da, Fransız solunun seçim ittifakı yaparak birleştiği "Sosyal ve ekolojik yeni halk birliği" hareketi NUPES, iktidarı ciddi oranda tehdit ediyor. Seçimler öncesinde, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ağır yenilgiye uğrayan solun 3 büyük hareketi; Yeşiller (Les Verts), Komünist Parti (PCF) ve Sosyalistler (PS), seçimleri yüzde 20 gibi yüksek bir oyla bitiren radikal sol Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) ile; "Sosyal ve Ekolojik Yeni Halk Birliği (Nouvelle Union Populaire ecologique et social- NUPES)" adı altında seçim ittifakına gittti. Genel seçimlerin tek farklı gelişmesi olan Nupes, anketlerde de öne çıkmayı başardı.
Macron’un sol birliğe karşı yarışı
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde "aşırı sağa karşı yarış" stratejisini izleyerek 24 Nisan'da seçilmeyi başaran Cumhurbaşkanı Macron, ilk turu bugün yapılan milletvekili seçimlerinde stratejisini "radikal sola karşı yarış" üzerine kurdu. Macron ve ekibi, "Radikal solcu lider Jean Luc Melenchon ve aşırı sağcı lider Marine Le Pen'in aşırı uçları temsil ettiği, tek güvenilir partinin merkez partisi LREM olduğu" tezini savunarak, merkez oyları almak için çalıştı.
Macron, Tarn bölgesinde gerçekleştirdiği son seçim gezisinde en sert rakibi sol birlik lideri Jean Luc Melenchon'a yüklenerek, "Ulusumuzun büyük tarihsel tercihlerini değiştirmeyi vaad eden aşırı uçlar, krize kriz eklemeyi öneriyor. Bunu istemeyen herkesi bize güçlü ve net bir çoğunlukla destek vermeye çağırıyorum" dedi. Macron'un sözlerine yanıt veren Melenchon ise, "Genel seçimler için kampanya yürütmek Cumhurbaşkanı'nın rolü değildir. Bu Başbakan'ın, kampanya yapmayı beceremeyen partili arkadaşlarının işidir" diye konuştu.
Ülkenin iki büyük gazetesi Le Monde ve Le Figaro, seçim öncesi yaptıkları analizlerde, Macron'un seçimlere "endişeli girdiğine" ve emeklilik yaşını yükselten reform başta olmak üzere istediği reformları geçirebilmek için ihtiyacı olacak "salt çoğunluğu alamama riskinden" söz etti. Her iki gazete de, "normal şartlarda Macron'un seçimleri birinci bitireceğini ancak bu sefer mutlak çoğunluğun kesin olmadığını" yazdı.
Ipsos-Sopra şirketi tarafından Le Monde için bu hafta başında yapılan son anket de bu gidişi doğruluyor. Ipsos'un anketinde, ilk tur seçimlerde, LREM'in yüzde 28 ile önde olduğunu, sol birlik hareketi NUPES'ün ise yüzde 27 ile iktidar partisinin hemen arkasında yer aldığını gösteriyor. Aşırı sağ Ulusal Bütünleşme (RN) hareketi ise yüzde 21 ile üçüncü sırada yer alıyor.
15 Bakan seçim sınavında
Hükümet içinde yer alan 15 bakan da milletvekili adayı olarak önemli bir sınavdan geçiyor. Başbakan Elisabeth Borne ve çok sayıda kilit önemdeki bakan, genel seçimlerde kazanmayı başaramazsa hükümetten ayrılmak zorunda kalacak. Macron'un seçim sonuçlarına göre yeni bir hükümet kurması ya da hükümette geniş çaplı revizyona gitmesi de söz konusu olabilecek.
Cumhurbaşkanı Macron, 2017 yılında yeni partisini kurarak cumhurbaşkanı seçildikten hemen sonra girdiği ilk genel seçimlerde 313 milletvekili almayı başarmıştı. Merkez partisi MODEM ile ittifak yaparak, iktidar gücüne 47 milletvekili daha katınca Ulusal Meclis'te çoğunluğu elde etmişti.
"Beni Başbakan seçin" çağrısı işe yarayacak mı?
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 20 oy alan Jean Luc Melenchon'un "Beni Başbakan seçin" sloganıyla kurulan NUPES Birlik hareketi, milletvekili seçimlerini kazanarak liberal reformlar getirmeye hazırlanan Macron'a, Başbakan'ı soldan seçmeyi dayatmayı planlıyor. İktidar partisi LREM, hükümete destek veren MODEM, Agir ve Horizon hareketleri ile beraber, Meclis'te karar alabilmek için gereken salt çoğunluk için, 289 sandalye çıkarmak için çalışıyor.
Sol birlik lideri Melenchon, seçimlere asgari ücreti bin 500 euro'ya çıkarma, emeklilik yaşını 60'a indirme gibi vaatlerde bulunurken, Cumhurbaşkanı Macron'un emeklilik yaşını 65'e çıkarmayı öngören reformu hayata geçirememesinin tek garantisinin soldan gelen bir Başbakan'ın iktidara gelmesi olduğunu savunuyor.
Sarı Yelekliler eylemleri, COVID ve Ukrayna savaşı sonrası değişen dengelerin yanı sıra, iki tur arası yapılacak ittifaklar ya da yerel dengeler de belirsizliği arttıran faktörler arasında. Önümüzdeki Pazar günü ikinci turu yapılacak seçimlerin ilk turunda yüzde 50'nin üzerinde oy alacak adaylar doğrudan seçilecek. Ancak bunu başaramayan ve ilk sırada gelen 2 aday ya da yüzde 12,5 barajını aşan adaylar ikinci turda 2'li, 3'lü hatta 4'lü yarışa girecek.
