Finlandiya Parlamentosu, Macaristan ve Türkiye'nin onayını beklemeden, ülkelerinin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) girişine ilişkin yasa tasarısını 7'ye karşı 184 oyla, ezici bir çoğunlukla kabul etti. Macaristan parlamentosu ise aynı gün konuya ilişkin genel görüşme düzenledi.
Finlandiya parlamentosunun onayı, NATO üyeliği için yeterli değil. Türkiye ve Macaristan'ın ardından, Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö'nun yasayı onaylaması gerekiyor. Finlandiya hükümeti, Türkiye ve Macaristan'ın da Mart ayı içinde katılım anlaşmalarını onaylamasını bekliyor.
Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından, Rusya ile Batı arasında onlarca yıldır süren "askeri tarafsızlığına" resmen son verdi. Finlandiya Parlamentosu, Salı günü NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in ziyareti eşliğinde gerçekleşen görüşmelerin ardından, 1 Mart Çarşamba günü ülkeyi NATO şemsiyesi altına sokan tasarıyı oylayarak kabul etti.
Türkiye'nin "Finlandiya'yı ayrı değerlendirebiliriz" işareti vermesi ve 9 Mart'ta Brüksel'de taraflarla yeniden masaya dönmeyi kabul etmesinin ardından, Başbakan Sanna Marin hükümeti, 2 Nisan'da yapılacak ve sonucu belirsiz olan seçimler öncesinde, konuyu belirsizliğe itmemek ve herhangi bir siyasi boşluğa meydan vermemek için tasarıyı hızla parlamento gündemine getirdi.
Geçtiğimiz Mayıs ayında, üyelik protokollerine 200 milletvekilinden 188'inin destek vermesi nedeniyle, bu oylama sonucuna da "kabul edildi" gözüyle bakılıyordu. Ukrayna'nın işgalinden önce, NATO karşıtı olan partiler dahi, Rus saldırısının ardından üyeliğe destek verirken, yalnızca aşırı sağ ve radikal soldan bir kaç milletvekili, "Finlandiya topraklarına hiçbir nükleer silah yerleştirilmeyeceğine dair güvence verilmediğini" öne sürerek, karşı oy kullandı.
Savunma Bakanı Antti Kaikkonen, Twitter hesabından, "Bu oylama NATO yolunda önemli bir aşamadır, ülke güvenliği ortak bir sorundur" mesajını paylaştı.
Süreç nasıl işleyecek?
Finlandiya, kendi parlamentosunun onayının ardından, Türkiye ve Macaristan parlamentolarının da katılım anlaşmasını onaylamasını bekleyecek. Son ana kadar "İsveç ile birlikte NATO'ya katılma" politikasında ısrar edecek olan Finlandiya, Brüksel'de 9 Mart'ta yapılacak müzakerelerin ardından, eğer İsveç Türkiye ile sorunlarını çözemezse, yalnız ilerleyecek. Zira, parlamentonun İsveç'i beklemeden yaptığı oylama, Finlandiya'nın "tek başına ilerleyeceğinin" kabulu niteliğinde.
Ankara ve Budapeşte'nin kabul etmesi de, Helsinki'nin otomatik olarak NATO'ya gireceği anlamını taşımıyor ancak net bir takvim belirliyor. Teknik olarak, Türkiye'nin Finlandiya'ya yeşil ışık yakmasının ardından, Niinistö, bu süre içinde Ankara ve Budapeşte'nin de yasaları onaylaması için imzasını bekleyecek. İmza için en fazla 3 ayı olan Niinistö, bu imzaların gelmesinin ardından, onay belgelerini Washington'a gönderecek.
Bundan sonra süreç hızlanacak ve takvim öngörüldüğü gibi işlerse, Finlandiya Haziran ayında yapılacak NATO zirvesine üye olarak katılacak. NATO'nun üye sayısı ise 31'e yükselecek. Türkiye ve İsveç arasındaki düğüm çözülür ve Türkiye her iki ülkeye de onay verirse, bu sayı 32'ye çıkacak.
Niinisto, "Ben yasayı hemen imzalama taraftarıyım. Ancak pratik nedenler olursa, imza süresini uzatabilirim. Fakat bu uzatmanın 2 Nisan'ı geçmesini istemiyorum" diyerek, seçimlere kadar bekleyeceğinin işaretini verdi. Adalet Bakanı Tuomas Pöysti, katılım belgelerinin "en fazla birkaç hafta içinde" Washington'a gönderilmesi gerektiğini açıkladı.
Macaristan parlamentosu da görüştü
Bugün Finlandiya parlamentosu katılım anlaşmasını onaylarken, Macaristan parlamentosu da Finlandiya ve İsveç'in NATO katılım protokollerinin onaylanmasına ilişkin genel bir görüşme yaptı.
Milletvekilleri yasa tasarılarının parlamentoda aylarca bekletilmesinin ardından önergeleri tartışmaya başlarken, Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak milletvekillerini "Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğini en kısa sürede onaylamaya" çağırdı.
Novak, sosyal medya hesabından "Bu basit bir onay konusu değil. Ciddi sonuçları olan karmaşık bir karar, bu yüzden dikkatli bir değerlendirme gerekiyor. Benim pozisyonum net. Mevcut durumda, İsveç ve Finlandiya'nın katılımı haklı. Ulusal Meclis'in en kısa zamanda akıllıca bir karar alacağına inanıyorum" mesajını paylaştı.
Macaristan Başbakanı Victor Orban'ın partisi Macar Yurttaş Birliği (Fidesz), Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğine mecliste yapılacak oylamada destek vereceklerini açıkladı.
Parlamento çoğunluğunu elinde tutatn Fidesz Partisi lideri, Başbakan Victor Orban, geçtiğimiz Cuma günü, ülkesini "hukuk devleti ve demokrasi" açısından en çok eleştiren iki İskandinav ülkesi hakkında, "İlke olarak üyelikleri destekliyoruz ancak çok ciddi tartışmalar yapmamız gerekir" demişti.
Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto da, İsveçli mevkidaşı Tobias Billström ile 26 Şubat Pazartesi günü Stockholm'de yaptığı görüşmenin ardından, "Bir ülke (İsveç) politikacıları, sürekli ve tekrar tekrar Macaristan hakkında yalanlar yayarken bizden nasıl bir iyilik bekleyebilir? Son zamanlarda tek duyduğumuz Macaristan'da demokrasi olmadığı ve Macaristan'da hukukun üstünlüğünün garanti edilmediği olduğunda, nasıl hızlı ve adil kararlar bekleyebilirler" diye konuştu.
En geç 21 Mart'ta oylama
Onay tarihini Temmuz ayından bu yana 3 kez erteleyen Macaristan hükümeti, son olarak "Mart ayında anlaşmayı onaylayacağını" açıkladı. Hükümet, konunun parlamentolar arasında konuşulması için, 9 Mart'ta, Brüksel'de Türkiye ile müzakereler sürerken, Helsinki'ye bir parlamenter heyeti göndereceğini de açıkladı. Orban'ın ekibi, onay oylamasının ancak Mart ayının ikinci yarısında yapılabileceğini dile getiriyor. Macar parlamentosunda oylamanın en geç 21 Mart'ta yapılması planlanıyor.
İngiltere Exeter Üniversitesi'nde Savaş Çalışmaları dersleri veren, eski bir üst düzey NATO yetkilisi Jamie Shea, Finlandiya basınına, "Bu harika bir siyasi tiyatro ve hükümet kendi onaylaması gerekirken işleri erteleme işini parlamenterlere bırakıyor. Ancak Macaristan sonuncu olmak da istemiyor. Türkiye hareketlenmeye başladı. Eminim Budapeşte de işleri hızlandıracaktır" dedi.
Finlandiya sınıra duvar örüyor
Finlandiya, 1917 Bolşevik Devrimi'ndeki bağımsızlığına kadar bir Rus Büyük Dükalığı olmadan önce 1809'a kadar İsveç’e aitti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği ile girdiği savaştan sonra Moskova tarafından zorunlu tarafsızlığa tabi tutulan İskandinav ülkesi, Ukrayna'nın ardından Rusya ile en uzun Avrupa sınırını (1340 km) paylaşıyor. Ukrayna-Rusya savaşının ardından, Rusya'nın göçmenleri siyasi baskı uygulamak için kullanmasından korkan Finlandiya, uzun Rusya sınırının bir bölümüne büyük duvarlar örecek.
Sınır Güvenliği, dün başlayan inşaatla sınırın 200 kilometrelik bölümüne bariyer örülmeye başlandığını, bu proje için 380 milyon Euro harcanmasını ve 2026 yılına kadar sürmesini öngördüklerini açıkladı. Mevcut ahşap baryerlerin yerini alacak, dikenli tellerle kaplı 3 metre yüksekliğinde metal bariyerlerin tamamı, gece görüş kameraları, hoparlörler ve ışıklarla donatılacak.
