Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın 21 Ekim’de politika faizini 200 baz puan indirerek yüzde 16’ya çekmesinin ardından kamu bankaları da 25 Ekim’de konut kredisi faizlerini düşürdü. Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halkbank konut kredilerinde 1 milyon liranın altındaki tutarlarda yüzde 1,29, 1 milyon liranın üzerindeki tutarlarda ise yüzde 1,34 faiz oranları uygulamaya başladı. Ancak müteahhitler ve emlak danışmanları bu indirimin konut satışlarını artırmak için yeterli olmadığı düşüncesinde.
“Faizlerin yüzde 1’in altına inmesini bekliyoruz”
VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Müteahhitler Federasyonu (MÜFED) Başkanı ve İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi İsmail Kahraman, konut sektörü olarak faiz indirimini olumlu karşıladıklarını ancak piyasada ciddi bir hareketlilik olabilmesi için konut kredisinde aylık faiz oranlarının yüzde 1’in altına düşmesi gerektiğini söyledi: “İnşaat maliyetlerinin aşırı artmasından kaynaklı fiyatlar çok yükseldi. Vatandaşın konut edinmesi çok zor bir hale geldi. Bu nedenle konut kredilerinin özellikle devlet bankaları tarafından yüzde 1'in altına inmesini bekliyoruz. En azından ilk evlenenlere, ilk defa konut sahibi olacak olanlarla başlayıp bu süreç devam edebilir.”
Konut üretimi azaldı
İnşaat maliyetlerindeki artış nedeniyle konut üretiminin de azaldığını hatırlatan Kahraman, kredi faizlerinde yeni bir indirime gidilmesinin hem vatandaşların ev sahibi olabilmesi hem de yeni konut üretimi açısından teşvik edici olacağını belirtti: “Malzeme fiyatlarındaki aşırı artışlardan dolayı sektörde faaliyet gösteren müteahhitlerimiz konut, proje üretemiyor veya üretmekten imtina ediyor. Neden? Çünkü maliyetini hesaplayamıyor ve maliyetinizi hesaplayamadığınız noktada satışta da tereddütlere düşüyorsunuz. Dolayısıyla böyle bir destekle, faiz indirimiyle önümüzdeki dönemde projelerin de daha hızlı ve daha çabuk bir şekilde kazandırılacağı kanaatindeyim.”
“Psikolojik eşik yüzde 0,99”
Buca Müteahhitler Derneği Başkanı Ferhat Özmen de kamu bankalarının konut kredilerindeki faiz indiriminin piyasaya yansımadığını söyledi. Devlet bankalarının şu an uyguladığı yüzde 1,29’luk faizin çok düşük bir faiz olmadığını vurgulayan Özmen, bu süreçte bazı özel bankaların ise faiz artırımına gittiğini kaydetti.
Özmen, “Bizim bir psikolojik eşiğimiz var. O da yüzde 1 bile değil, 0,99. 0,99 olunca insanlar kendisini daha iyi hissediyor sanki. Yani 'faiz gerçekten iyi, alalım' o zaman deniyor. Şimdi 1'in üstü olunca o psikolojik eşiği sanki aşıyor, çok faydası olmuyor” diye konuştu.
Konut fiyatlarının zaten çok şiştiğini söyleyen Özmen kamu bankalarının faiz indirimi nedeniyle fiyatlarda ekstra bir artış olmadığını da sözlerine ekledi: “Geçen sene faizler aşırı düşmüştü, 0,65’lere kadar. O zaman konut fiyatlarına yansımıştı. Çünkü müteahhit zaten satamamıştı. Satamadığı için indirmişti, faiz indiriminden dolayı ciddi bir talep oldu. O talep de fiyatlara yansıdı. Ama şu anda öyle bir şey görmüyoruz.”
Konut üretiminde bir azalma olduğunu vurgulayan Özmen, bunun hem kiralara hem de konut satış rakamlarına da yansıdığını belirtti: “Sektörde gerçekten sıkıntılı bir süreç yaşanıyor. Çünkü inşaat yapmak, teklif vermek, adım atmak şu anda mümkün değil. Neden mümkün değil? Bilmiyorsunuz bu işin nereye gideceğini. Fiyat istikrarının mutlaka bir şekilde sağlanması lazım. Öbür türlü bizim bir hareket yapma şansımız yok. Beklemedeyiz.”
“İnsanlar dolarını bozup daire aldı”
Sıfır konut üretiminde azalma olsa da ikinci el konut piyasasında bir hareketlilik var. Ancak emlak danışmanı Mehmet Salih Kızılboğa’ya göre bu hareketliliğin nedeni kamu bankalarının kredi faizlerini indirmesi değil: “Şu an piyasada bir yoğunluk var. Tapularda bir yoğunluk var. Şu an herkes nakitle alıyor, krediyle almıyor. Doların yükselmesiyle insanlar dolarını bozup daire aldı. Konut faizlerinin düşmesi piyasayı etkilemedi açıkçası. Avantajlı bir yanı yok. Avantajlı olabilmesi için 1'lerin altına düşmesi gerekiyor ki o zaman insanlar faydalanabiliyorlar.”
Piyasada zaten sıfır konut bulunmadığını belirten Kızılboğa, ikinci el konutların fiyatlarının da aşırı derecede yükseldiğini vurguladı. Kızılbağa, kiralık daire bulma sıkıntısının insanları ev almaya zorladığını ancak konut fiyatlarındaki artışın da vatandaşı zorladığını ifade etti. Yüksek fiyatlı evlerin satışında bir durgunluk olduğunu belirten Kızılboğa, “Ucuz daire arıyor herkes” diye konuştu.
“Satışların yüzde 90’ı peşin parayla”
Bir başka gayrimenkul danışmanı Ümit Sevinç de şu anda satılan konutların yüzde 90’ının peşin parayla alındığını belirterek, kredi çekenlerin de çok az miktarda kredi çektiğini söyledi. Daha çok dar gelirli kesimin krediye ihtiyaç duyduğunu belirten Sevinç, “Faizler çok yüksek olduğundan, dar gelirli şu anda kredi çekemiyor. Toplumun büyük bir kısmı kredi kullanmıyor. Bekliyor daha çok düşerse diye. Orta gelirli kısmının kredi kullanabilmesi için faizlerin düşürülmesi gerekiyor. Bu düşmediği sürece bizim satışlarda da sıkıntı olacak. Yani şimdi kriz var diyor herkes ama gayrimenkul fiyatları da düşmüyor,” ifadesini kullandı.
Sevinç, insanların konut satarken fiyatlarını dolar ya da altın üzerinden hesaplayarak belirlediklerini de sözlerine ekledi: “Mülkünün alış tarihindeki (değeri) şu kadar dolara tekabül etti diye (hesap yapıyorlar). Satacağı zaman da tekrar dolarla çarpıyor. O rakamın üzerinden bir hesap görüyor. O yüzden satıcılar çok sıkışmadığı sürece fiyatları kendi hesaplarına göre belirliyorlar. Hani herkes diyor 'Emlakçılar yükseltti piyasayı’ ama mal sahipleri dolarla altınla çarpan yapıyor. Onun üzerinden fiyatları belirliyor. O yüzden de fiyatlar yüksek şu anda. Tabii ki altın, dolar çıktığına göre, fiyatlar yüksek.”
