Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) umutları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan “Bakanlığımızın öncelikli gündeminde EYT ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır” açıklamasıyla bir kez daha suya düştü. AKP hükümetinin 2022 asgari ücret zammı ve 3600 ek göstergeyi masaya getirmesinin ardından EYT’liler için düzenleme yapılacağı da gündeme taşınmıştı. VOA Türkçe’nin konuştuğu EYT’lilerse bundan sonra düzenlemenin yapılacağına inançlarının kalmadığını söyledi.
Sigortalılık süresi ve bağlı oldukları sosyal güvenlik kurumuna ödedikleri prim gün sayısı kriterlerine göre emekli olabilen çalışanlar, 8 Eylül 1999’da çıkartılan yasayla belirli bir yaşa gelmiş olma kriteriyle karşı karşıya kaldı. Yasanın çıktığı tarihte sigortalı olarak çalışanlar için bu, kadınlarda 40 ila 58, erkeklerde 44 ila 60 yaş arasında emekli olacakları anlamına geliyordu. 44 yaşındaki Serap Yıldırım Kanlı da emeklilik için yaş bekleyenlerden biri. Kanlı, “Kanun değişmeseydi, yedi yıl önce emekli olacaktım ama kanun değişti. Bana 14 yıl vurdu. Yedi yıl sonra, 51 yaşında emekli olabileceğim” dedi.
“Psikolojimin bozulmasını istemediğim için bu haberlere inanmıyorum”
“Bizler emeklilik hakkımızın verilmesinin lütuf olarak görülmesini istemiyoruz. Bizler bunun gereğini yerine getirdik. Primlerimizi ödedik” diyen Kanlı, EYT’nin yeniden gündeme gelmesiyle bir kez daha umutlarıyla oynandığını söyledi. Kanlı, “Artık her gün haberlerde umut olmak istemiyoruz. Bir gün sabah kalkıyoruz, yasa görüşülüyor, akşamına yalanlanıyor. Her gün bu durumu yaşamak da bizim artık psikolojimizi bozdu. Benim 20 yaşında oğlum var. O bile artık EYT haberlerini takip ediyor. Sadece bizler değil, çocuklarımız da bu yasayı takip ediyorlar. Artık aslında çok fazla umutlu değiliz. Daha önceki haberlere de inandık, sonucunu gördük. Psikolojimin bozulmasını istemediğim için şimdi bu haberlere çok da inanmıyorum” diye konuştu.
Emekliliğine üç yıl kalan ve yasa değişmeseydi 4,5 yıl önce emekli olabileceğini söyleyen 49 yaşındaki Veli Aytar da “Beklentimiz, bu düzenleme bir an evvel çıkacaksa çıksın, çıkmayacaksa insanları bu şekilde oyalamanın anlamı yok” dedi. Aytar, “Ben gene olacağına inanmıyorum. Çünkü yaklaşık 20 yıldır bu hükümet başta. 20 yıldır yapılmayan bir şey, bir gecede olur mu? Olur. Ama ben olacağına hiç inanmıyorum. Bizi pinpon topu gibi bir oraya savunuyorlar, bir buraya savuruyorlar. Bunları yapmasınlar” sözlerini kullandı.
“Biz seçim yatırımı değiliz”
Yasa değişmeseydi altı yıl önce emekli olacağını kaydeden 49 yaşında Mehmet Yıldız ise, “Biz seçim yatırımı değiliz. Biz hakkımızı istiyoruz. Pişirip pişirip önümüze 'çıktı çıkacak’, ‘Finlandiya modeli çıkacak, Almanya modeli çıkacak, eksiltilmiş bir şekilde maaşınızı vereceğiz' gibi modellere biz kanmak istemiyoruz. Biz hakkımız olanı tamamen elde etmek istiyoruz. Bizi hiç kimse hafife almasın. Biz kolay lokma değiliz. Boş vaatlere karnımız tok. Resmi Gazete'de görmedikten sonra, maaşımı cebime almadıktan sonra hiçbir vaade kanmıyoruz, inanmıyoruz” dedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT, 3600 ek gösterge ve asgari ücret düzenlemesine ilişkin sorulara, “Kapsamlı bir çalışma yapıyoruz. Maliyetleri ve diğer detayları çalışıp diğer bakanlıklarla ve sendikalarla bir araya gelip görüşeceğiz. Karar aşamasına gelince paylaşırız” yanıtını vermişti. Bu, iktidara yakınlığıyla bilinen medyada da EYT için düğmeye basıldığı şeklinde yorumlandı. Ancak daha sonra Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yaş şartı sağlanmadan emeklilik hakkının kazanılamayacağını açıkladı. Bunun ardından Bakanlık tarafından da EYT’nin öncelikli gündemde olmadığı yönünde açıklama geldi.
Bunun üzerine AKP Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ise, konunun asgari ücret ve 3600 ek gösterge çalışmaları tamamlandıktan sonra gündeme alınacağını söyledi. Son olarak AKP hükümetinin Cumhur İttifakı ortağı olan MHP lideri Devlet Bahçeli de “EYT sorunu bizim sorunumuzdur. Kademeli geçiş uygulamasını dikkate alarak EYT sorunu TBMM'de çözülerek gündemden çıkarılmalıdır” sözleriyle çıkış yaptı.
“Mağdur edilmekle kalmıyoruz, bir de umutlarımızla, hayallerimizle oynanıyor”
İzmir Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma Derneği Başkanı Doğan Türker, iktidarın EYT’yi seçim hazırlığı için gündeme getirdiği görüşünde. 2018 ve 2019'da da EYT’nin iktidar tarafından bu amaçla gündeme taşındığını söyleyen Türker, “Biz buna inanmadığımızı ta başından söylemiştik ve son açıklamalarla da bu haklılığımız ortaya çıktı. 15 gündür ‘EYT yasası çıkıyor’ diye tüm basında çıktı. Ama en son Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Bakanlığın 'Şu anda EYT gündemimizde yok' söylemleri bir kez daha haklılığımızı ortaya çıkardı. Biz inanmıyoruz, güvenmiyoruz. Her seçim dönemi genelde bu açıklamalar gündeme geliyor. Yine bir seçim arifesine girdik” dedi.
EYT’nin birçok kez gündeme getirilmesine karşın düzenleme yapılmamasına tepki gösteren Türker, “İnsanlar artık kendileriyle dalga geçilmesinden bıktı. Bugün çıkılıyor deniliyor ki 'hallediyoruz, yapıyoruz'. Yarın çıkıp deniyor ki 'gündemimizde yok'. Mağdur edilmekle kalmıyoruz. Bir de umutlarımızla, hayallerimizle oynanıyor. En acısı da bu zaten” diye konuştu.
“Ben devletime borcumu ödediysem siz de artık bu borçlarınızı bize ödemek zorundasınız”
Devletten yasa değişmeden önce yapılan emeklilik sözleşmesine sadık kalmasını beklediklerini ifade eden Türker, “Ben işe girdiğimde devletimle yaptığım bir protokol var. Devletim bana demiş ki 'sen 25 yıl, 5000 gün çalıştığın zaman, ben seni emekli edeceğim'. O şekilde ben sisteme dahil olmuşum. 1999'da 9 Eylül sabahı bir uyandık, bu haklarımız ellerimizden alınmış. Buna istinaden, 25 yıl 5 bin güne istinaden bir de yaş şartı getirilerek devlet tek taraflı yaptığımız sözleşmeyi feshetmiş. Yasalar geriye doğru işletilerek insanlar mağdur edilmiştir. Yasa çıktığı günden itibaren geçerli olması lazım. Zaten sıkıntı da burada. Biz başka bir şey talep etmiyoruz. Diyoruz ki 'elimizden aldığınız haklarımızı iade edin'. Yaptığınız sözleşmeye sadık kalın. Biz nasıl sadık kaldık, 25 yılımızı, 5000 günümüzü, hatta benim şu anda 10 bin günden fazlasıyla ben devletime borcumu ödediysem o sözleşmeye sadık kalarak, siz de artık bu borçlarınızı bize ödemek zorundasınız” dedi.
Yasanın değişmesinin 11 milyon sigortalıyı etkilediğini söyleyen Türker, “11 milyonun bugün yaklaşık 7 milyonu emekli oldu. Bugün geriye kalan 4-4,5 milyon EYT'li var. Bugün yasa çıksa dahi bunun hepsi zaten anında emekli olmayacak. Senesini doldurmayan var. Gününü doldurmayan var. Bugün yasa çıksa, hemen emekli olacakların sayısı 700 binle 1 milyon arasında” sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘çift dikiş’ ve ‘erken yaşta emeklilik’ ifadeleriyle karşı çıkmıştı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise birçok konuşmasında EYT'lilerin taleplerini karşılamamakta kararlı olduklarını vurgulamıştı. 2018’de Erdoğan EYT düzenlemesine karşı çıkma gerekçelerinden birini, “Erken emekli olacak, çalışmaya devam edecek. Yani çift dikiş” diye açıklamıştı.2019’da da “Seçim kaybetsek de yokum" diyen Erdoğan, “Tutturmuş bir EYT, erken emeklilik. İskandinav ülkelerinin hepsi bu sistemle battı. Bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar bunun bedelini ödediler. Niçin erken emeklilik? Bırakalım ne zaman emekli olması gerekiyorsa o zaman emekli olsun ve parasını alsın. Erken emekli olduğu zaman ideal ücreti alamayacak hem de ikinci bir iş aramak suretiyle ikinci iş ile işsizliğe öncü olacak” şeklinde konuşmuştu.
İzmir EYT Sosyal Yardımlaşma Derneği Başkanı Türker ise, taleplerinin erken emeklilik olarak adlandırılmasına tepki göstererek, “Biz bu söylemi kesinlikle kabul etmiyoruz. Bu algıyı da kimse yaratmaya çalışmasın. Bizim durumumuz çok farklı. Biz sisteme girdiğimiz şartlarda emekli olmak istiyoruz. Bugün bizim içimizde de 38 yaşında, 40 yaşında kimse yok. Bugün en küçüğümüz 45-51 yaş aralığında insanlarız. Bir insan niçin emekli olmak ister? Yıllarca çalışmıştır, emek vermiştir, yıpranmıştır. Artık sistemden kendisini çekip çoluğu çocuğuyla, ailesiyle vakit geçirmek, kalan ömrünü torunuyla yaşamak, bağıyla bahçesiyle uğraşmak için. Fakat ülkemizde bu mümkün mü? 1500-2000 liraya emekli maaşı alan bir emekli çift dikiş yapmasın da ne yapsın? Çift dikişi biz yapmıyoruz. Bizi buna yapmaya aslında hükümetimiz zorluyor, onlar teşvik ediyorlar” dedi.
“Devlet ‘gençsin emekli edemem’ diyor, özel sektör ‘yaşlısın işe alamam’ diyor”
Ancak EYT’liler, emeklilik için yaş beklerken dahi iş bulamamaktan şikayetçi. Beş yıldır iş aradığını belirten Serap Yıldırım Kanlı şöyle konuştu: “21 yıl çalıştım, 7 bin 360 günüm var ama devlet bana 'gençsin, emekli edemem' diyor. Özel sektör de 'yaşlısın işe alamam' diyor. Ben şu an bir tane iş bulamadım. Yedi yıl sonra nasıl çift dikiş yapacağım? Nereye gitsem 'genç görünüyorsunuz ama yaşınız 44, maalesef size uygun bir iş yok' deniyor.”
Daha önce apartman görevlisi olarak çalışırken işsiz kalan Veli Aytar da yaşı gerekçe gösterilerek iş bulamayanlardan biri. Aytar, “Eşimizin, dostumuzun, arkadaşlarımızın, ailemizin yardımlarıyla idare etmeye çalışıyoruz. Bu arada tabii boş durmuyoruz, iş arıyoruz. İş arayınca da gittiğimiz yerlerden olumlu cevap alamıyoruz. Türkiye'nin hayat şartları oldukça zor. Emekli olduktan sonra alacağımız aylıklar bizi tatmin etse biz de çift dikiş olmayı istemeyiz. Bizim gibi milyonlarca arkadaşımız var, işsiz gezen, iş arayan. Aylık oranlarımız düştüğü için bugün emekli olsak bile 1500 lira para alacağız. Biz bugün 3 bin lira, 3 bin 500 lira maaş alırsak biz de çift dikiş olmayı istemeyiz” diye konuştu.
“Devlete olan borcumuzu katbekat ödedik”
49 yaşında olduğu için iş bulamadığını söyleyen Mehmet Yıldız da “Sadece maaşımızı alalım da ‘çift dikiş’ hasbelkader, bir yerde bulabilirsek belki öyle. Alacağımız maaş da üç kuruş maaş. Hiç kimse emekli olduktan sonra çalışmak istemez. Niye çalışsın ki? Eğer yetiyorsa maaşınız, eğer ihtiyaçlarınızı karşılayabiliyorsanız 'bu kadar çalıştığım yeter, ben çalışmak istemiyorum' deyip kenara çekilmek, oturmak istiyorsunuz. Gezmek, dolaşmak istiyorsunuz. Hobi edinmek istiyorsunuz, ülke görmek istiyorsunuz, kültürler tanımak istiyorsunuz. Neden elimizden alıyorsunuz bunu?” dedi.
Hükümet tarafından hiçbir zaman muhatap alınmadıklarını kaydeden Dernek Başkanı Türker ise şunları söyledi: “Bu memlekete iğneden ipliğe emeği geçen, emeği olan, alın teri dökmüş insanlarız. Ve devlete olan borcumuzu da katbekat ödedik. Bundan sonra devletin, hükümetin yapması gereken bizim haklarımızın iadesi. Son zamanlarda çıkan, o model, bu modelle değil, 8 Eylül 1999'da çıkartılan yasalar geriye doğru işletilerek elimizden alınan haklarımızın verilmesidir. Bunun da tek modeli budur. Bunun dışında ne bir modele inanıyoruz ve güveniyoruz ne onayımız var ne de isteğimiz var. Resmî Gazete'de görmeden biz hiçbir şeye inanmayacağız.” Türker, yalnızca EYT’lileri değil emekli olanları da verdikleri mücadeleye destek çıkmaya çağırdı.
