Washington'daki Atlantik Konseyi’nde Salı günü yapılan bir toplantıda Irak’ın geleceği konuşuldu. Toplantıya, Amerika’nın eski Bağdat Büyükelçisi Ryan Crocker, Irak’ta görev yapmış komutanlardan Michael Barbero ve Türkiye’nin yakından tanıdığı ABD’nin eski Ankara ve Bağdat Büyükelçisi James Jeffrey katıldı. Ancak toplantıda Türkiye ve Suriye öne çıktı.
Bu çerçevede eski Ankara Büyükelçisi’ne James Jeffrey’e Türkiye’nin Başika’daki varlığı, Musul’daki rolü ve ne tür bir strateji izlediği de soruldu. James Jeffrey, “Bence kimse, hatta Erdoğan’ın kendisi bile, günü gününe ne yaptığını açıklayamaz. Bölgedeki tüm aktörler çıkarları doğrultusunda 6-8 yıl öncesinden farklı hareket ediyor. Türkiye’nin, Irak’ta o dönemde de çıkarları vardı ve bunu farklı biçimlerde belli ettiler. Geçmişteki deneyimlerine bakıldığında Türkiye, Irak’ı bir tehdit olarak ele alıyor. Bazen daha etkin bir rol üstlenmek için, bazen ABD’nin politikasını değiştirmesi için provoke ediyor. Diğer zamanlarda ise Erdoğan çaresizce kendine müttefik arıyor,” diye konuştu.
Güvenli bölgeye destek
Toplantı sonrası James Jeffrey, Amerika’nın Sesi’nin de sorularını yanıtladı ve bu defa Suriye’deki son gelişmeleri değerlendirdi. Jeffrey, Türkiye, Fransa ve Almanya’nın desteklediği güvenli bölge oluşturma projesine destek verdi.
Jeffrey “Bu gerçekleştirilmesi mümkün olan bir proje. Bizim önerimiz önce Rusya’ya yaklaşmaktı, Rusya da yeterince fazla uluslararası baskı altında, hafta sonunda iki hastaneyi vurdukları için de ayrıca kınandılar. Münih anlaşmasının uygulanmasında Ruslar bizim ortağımız. Özellikle önümüzdeki bu iki günde göreceğiz bakalım, Rusya oyun alanını toparlayacak mı, düşmanca tutumlara karşı ortak tavır sergileyecek mi ve yardım gitmesine izin verecek mi? Eğer bunları yaparlarsa güvenli bölge meselesini tekrar düşünebiliriz. Ama yapmazlarsa, ABD adına Kerry’nin bir B planını hayata geçirmesi gerekir. Güvenli bölge de en uygulanabilir olanı,” dedi.
Güvenli bölge ile ABD’yi tekrar bu denklemde görebileceğini söyleyen Jeffrey, “Bu denklemin içinde Suudiler, Katarlılar, diğer emirlikler var. Suriye’ye kara birlikleri göndermeyi düşünenler var, bir yandan da Türkler’in sınır ötesine topçu ateşleri var. Ortalık karmakarışık ve ABD bir lider ve yol gösterici olmak zorunda. Bunu daha önce Balkanlar’da gördük. Ne zaman daha güçlü, başrol oynasak, diğer ülkeler bizle işbirliği yapmanın yolunu buluyor. Ama şu anda böyle bir durum yok,” diye konuştu.
“Sahada bağımlı hale geldik”
Jeffrey, Obama yönetiminin, IŞİD’i bozguna uğratmaya kararlı olduğunu ancak bunu yapmak için ciddi bir Amerikan askeri gücü kullanmayı reddettiğini, Putin’in de bunu yaptığına dikkat çekti ve “Bu yüzden sahada IŞİD’e karşı kim savaşıyorsa ona bağımlı hale geldik. Bu yüzden Suriyeli Kürtleri yani PYD’yi olası bir müttefik olarak gördük. Ama IŞİD’le savaşmaktaki güçleri sınırlı, çünkü Kürt bölgesi olmayan yerlere konuşlanmaları mümkün değil. Üstelik Türkiye bu savaşta hayati öneme sahip ve onlar da PYD’yi düşman olarak görüyor,” dedi.
Emekli büyükelçi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, bir yandan Rusya, Suriye, İran ittifakına çaresizce karşılık vermeye çalışırken, bir yandan da ABD’ye elini uzatmaya çalıştığını savundu. Jeffrey’e göre Suriye’nin geleceği tamamen Münih anlaşmasının uygulanıp-uygulanmayacağına bağlı. Eski büyükelçi, eğer uygulanmazsa diplomasinin sonuna gelineceğini söyledi.
Irak itirafları
James Jeffrey, Ortadoğu’nun geneline bakıldığında Irak’ın nispeten daha iyi durumda olduğunu savundu ve bunun kanıtı olarak anayasal sistemi olmasını, demokrasisini ve oy kullanma hakkını gösterdi.
Ortadoğu’da yaşananların özellikle son 3-4 yıldır ABD’nin lehine değişmediğini de söyleyen eski büyükelçi bir itirafta da bulundu. Jeffrey, “Obama yönetimi 2011’e kadar Irak’ta başarı kazandığını düşündü ve Afganistan’a odaklandı. 2011’de birliklerimizi Irak’tan çektik. Bana göre eğer potansiyel olarak tehlikeli ve zor bir bölgede askeri varlığınız olmazsa, Washington’ın da odaklanabileceği şeyler de kısıtlı kalır. Bunun bir bölümü benim hatam, bir bölümü yönetimin, bir bölümü de Maliki hükümeti ve diğer Iraklılar’ın. Sonuçta 2012’den sonra daha iyisini yapabilirdik,” dedi.
