ABD Başkanı seçilen Donald Trump, Ocak ayında ikinci kez göreve başladığında, kendisini en çok destekleyen kişilerin başında gelen Elon Musk ve Vivek Ramaswamy'ye, hükümet harcamalarını kısmak ve performansını arttırmak için tasarlanan yeni bir sürecin anahtarları teslim edilecek.
Gerçek bir bakanlıktan çok bir danışma komisyonu olması planlanan Devlet Verimliliği Dairesi'nin eş başkanlığını Tesla ve SpaceX'in kurucusu Elon Musk ile Cumhuriyetçi Parti'nin zengin eski başkan aday adaylarından Vivek Ramaswamy yürütecek.
Devlet Verimliliği Dairesi'nin (Department of Government Efficiency) “DOGE” şeklinde kısaltılan ismi, Musk'ın mizah anlayışının bir ürünü gibi görünüyor. Dünyanın en zengin kişisi olan Musk, uzun zamandır Dogecoin olarak bilinen bir kripto para biriminin destekçisi.
Musk ve Ramaswamy, Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'nin imzalanmasının 250. yıldönümü olan 4 Temmuz 2026'yı, çalışmalarını tamamlamak için hedef tarih olarak belirledi. Harcamaları kesmeyi ve bürokrasiyi azaltmayı hedefleyen dairenin ABD hükümetinin her köşesini hedef alması bekleniyor.
Büyük vaatler
Trump, DOGE'nin kuruluşunu duyuran açıklamasında, yeni yapının “yönetiminin devlet bürokrasisini ortadan kaldırmasının, aşırı denetimleri kesmesinin, savurganlığı azaltmasının ve federal kurumları yeniden yapılandırmasının önünü açacağını” belirtmişti.
Musk, federal bütçede yaklaşık 2 trilyon dolarlık potansiyel kesinti tespit etmenin mümkün olabileceğini kamuoyuna açıklamıştı. Bu rakam, federal hükümetin 2023 mali yılında harcadığı 6,1 trilyon doların yaklaşık üçte birine denk geliyor. Planın, hükümetin sağladığı hizmet ve programlarda ciddi kesintiler yapılmadan gerçekleştirilmesi mümkün görünmüyor.
Kendisinin ve Musk'ın tam da bu tür kesintileri önerdiğini belirten Ramaswamy, Pazar günü Fox News kanalında katıldığı bir programda, tüm devlet dairelerini kapatmayı düşünüp düşünmedikleri sorulduğunda şu yanıtı verdi:
“Dev kesintiler bekliyoruz. Bazı hükümet dairelerinin tamamen ortadan kaldırılmasını bekliyoruz. Federal hükümetin eleman fazlalığı olan bazı dairelerinde toplu işten çıkarmalara gidilmesini bekliyoruz. Federal hükümete gereğinden yüksek fatura çıkaran teşaronların işlerinin sonlandırılmasını bekliyoruz.”
Ramaswamy, insanların bu değişikliklerden bazılarını ne kadar hızlı yapabildiklerine şaşıracağını da söyledi.
Reagan'dan beri ilk
Federal harcamaların daha yakından denetlenmesi için baskı yapan kuruluşlar, DOGE'nin kurulması konusunda ihtiyatlı bir iyimserlik içindeydi.
“Hükümet İsrafına Karşı Vatandaşlar” adlı sivil toplum kuruluşunun başkanı Tom Schatz, VOA'e yaptığı açıklamada, DOGE'nin, Başkan Ronald Reagan'ın 1982 yılında hükümetin verimliliğinde iyileştirmeler öneren Grace Komisyonu'nu kurmasından bu yana “federal hükümetin ilk önemli ve kapsamlı özel sektör incelemesi” olacağını söyledi.
Schatz, DOGE'nin nihayetinde ne kadar etkili olacağının, komisyonun kontrolü dışındaki bir dizi faktöre bağlı olacağını belirtti.
Tom Schatz, “Her şey, Başkan Trump'ın, verilecek tavsiyelerle ne yapacağına bağlı. Tavsiyelerin ya başkanlık kararnameleri ya da yasalar yoluyla uygulanması gerekiyor. Ancak tavsiyelerin uygulanabilmesi için liderlik sergilenmesi ve çoğu durumda gerçekten Kongre'nin devreye girmesi gerekiyor” diye konuştu.
Kâr amacı gütmeyen partilerüstü kamu politikaları kuruluşu Sorumlu Federal Bütçe Komisyonu'nun Başkanı Maya MacGuineas, Trump'ın DOGE'nin kurulduğunu duyurmasının ardından yaptığı açıklamada, çabanın arkasındaki fikri övdü ancak gerçek değişikliklerin uygulandığını görmek için Cumhuriyetçiler’in ve Demokratlar’ın işbirliğinin gerektiği konusunda uyardı.
MacGuineas, “Fikirlerin uygulanması ve hayata geçirilmesi için sürecin mümkün olduğunca partilerüstü işlemesi gerekecek” ifadesini kullandı.
Dev bütçe
Musk ve Ramaswamy'nin eş başkanlığını yürüteceği Devlet Verimliliği Dairesi, hükümet masraflarının büyük çoğunluğunun “zorunlu” olarak bilinen harcamalara ayrıldığı federal bütçeyi mercek altına alacak.
Zorunlu harcamalar, hükümetin yasalar uyarınca yükümlü olduğu ödemelerden oluşuyor. Bu harcamalar, 2023 yılında 6,1 trilyon dolarlık bütçenin 3,8 trilyon dolarlık kısmını oluşturmuştu.
Kongre Bütçe Ofisi'ne göre en büyük tek kalem, emeklilere gelir sağlayan federal program olan Sosyal Güvenlik İdaresi tarafından ödenen 1,3 trilyon dolardı. Hükümet, işsizler ve düşük gelirli ebeveynler dahil diğer Amerikalılar'a yönelik gelir desteği ödemeleri için 448 milyar dolar daha harcadı. Yaşlı Amerikalılar'ın yararlandığı sağlık programı Medicare için yapılan harcama 839 milyar dolar, düşük gelirli Amerikalılar'ın sağlık hizmetlerini destekleyen Medicaid için yapılan harcama ise 616 milyar dolar oldu.
İkinci büyük kategori olan “zorunlu olmayan harcamalar” ise Kongre'nin her bütçede kabul ettiği ödemeleri içeriyor. 2023 yılında “zorunlu olmayan harcamalar” 1,7 trilyon dolardı.
Federal hükümetin günlük işleyişini finanse eden ve zorunlu olmayan bu harcamaların neredeyse yarısı savunma bütçesine gidiyor. 2023 yılında savunma bütçesi 805 milyar dolardı. Geri kalan 917 milyar dolar ise başlıca devlet dairelerini, Kongre'yi, Beyaz Saray'ı ve hükümetin diğer işlevlerini finanse etmişti.
Son ana kategori olan federal borç faizi, zorunlu ve zorunlu olmayan harcamalar arasında, gri bir alanda yer alıyor. Hükümet teorik olarak borcunu ödememeyi tercih edebilir, ancak bu yönde bir karar, ABD ve küresel ekonomiler için felaket anlamına gelebilir. Hükümetin borç ödemeleri, 2023 yılında 659 milyar dolarlık harcamaya karşılık gelmişti.
DOGE'un yapısı belirsiz
DOGE'nin tam olarak nasıl yapılandırılacağı belirsizliğini koruyor. Başkanlık kararnamesiyle kurulması durumunda DOGE, Federal Danışma Komisyonu Yasası'na tabi olabilir. Bu yasa, şeffaflığın sağlanması için belirli adımların atılmasını gerektiriyor ve çıkar çatışmalarına ilişkin kurallar içeriyor.
Bu kurallar, çeşitli şirketlerinin federal hükümetle milyarlarca dolar değerinde sözleşmesi olan Musk için sorun oluşturabilir.
Ancak DOGE, liderleri sadece başkana rapor verecek tamamen özel bir girişim olarak kurulursa bu kurallar geçerli olmayacak.
Forum