MARDİN- İki yıl üst üste dünyanın en iyi 10 şefi arasına giren Mardinli şef Ebru Baybara Demir, gastronomi dünyasının Nobel’i olarak kabul edilen ‘Bask Mutfağı Dünya Ödülü 2023’e layık görüldü. Baybara Demir, dünyanın farklı ülkelerinden aday gösterilen 1000 ve değerlendirmeye kalan 700 şef arasından seçildi.
“Ben turist rehberiyim 2000 yılının Eylül ayında gezdirdiğim bir Alman turist grubu, şehrin tek restoranındaki yemekleri beğenmeyince, grubu alıp eve götürdüm. Ailemin ve mahallenin kadınları yemek yaptılar ve grubum bundan çok memnun kaldı. Sonra kadınlarla birlikte bu işi devam ettirme kararı aldım ve evlerde yemek vermeye başladık”
Ebru Baybara Demir’in dünyaca ünlü bir gastronom olduğu öykü işte böyle başladı. Baybara Demir, Mardinli bir ailenin, erkek olarak beklenen ama kız doğan, üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiş. Aile 46 yıl önce İstanbul’a taşındı. Üç kız kardeş burada üniversite okudu.
Turizm eğitimi alan Baybara Demir, 23 yıl önce doğduğu topraklara geri dönme kararı verdi. Hayat hikayesini VOA Türkçe’ye anlatan Baybara Demir, çok zor bir dönemde dönme kararı verdiğini söyledi. Döndüğü zaman kadınların günlük hayatın dışında kaldığına dikkat çeken Baybara Demir,” Kadın çok kıymetliydi fakat evin içindeydi ve dışarıda, toplumsal hayatta yoktu. Benim yapmak istediğim iş insan ilişkileri gerektiriyordu. Ve dolayısıyla benim başlangıç noktam aslında bu oldu” dedi.
Kente gelen turistleri evde ağırlamaya başlayan Baybara Demir, kadınlarla birlikte gastronomi sektörüne girmeye karar verdi. Eski bir tarihi konağı kiralayarak restoran haline dönüştüren Baybara Demir, kentin yemek kültürünü kadınlar için gelir kapısına çevirdi. Baybara Demir, restoranla başladığı işini kadınlarla birlikte büyüttü.
Yemekle kadınların hayatlarını değiştirdiğini savunan Baybara Demir, şöyle devam etti: “Ben sadece yemek yaparak başlamadım. Ben Mardin'de kadınlara öncülük eden bir kadın haline geldim. Herkes beni öyle bilmeye başladı. Fakat gördüm ki aslında sadece iş yemek yapmak ve para kazanmak değil, insanların kabuğunu kırmak çok önemliydi. İnsanların en iyi kadim kültürünü, onların geleneksel bilgilerini ekonomiye çevirmek, burası bir başlangıç noktasıydı. Dolayısıyla birçok proje yapmaya başladım aslında. Bunlar yerel kalkınma ve kadın istihdamına dayalı projelerde. Fakat buradaki en önemli konu yemekti. Yemek onların bildiği en iyi işti ve o işte o yemekle birlikte ben o insanların hayatını yeniden en iyisi onları meslek haline getirmeye başladım.”
Mülteci kadınlara iş imkanı
Tarım ve gastronomiyle ilgili birçok projeye imza atan Baybara Demir, Suriye’deki iç savaştan sonra kente gelen sığınmacı kadınları da yanına aldı. Sığınmacı kadınların tarım bilgisinden de yararlandığını söyleyen Baybara Demir, “Bu göçten en çok etkilenen kadınlar ve çocuklardı. İstihdam ve yerel kalkınma projelerine onları da dahil ettik. Ama benim için en kıymetlisi bu kadınların tarım bilgisiydi. 2011 yılından beri toprakla uğraşmaya başladım. 2017 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı’yla bölgede yerel tohumların ekimiyle ilgili yapmış olduğumuz projede Suriyeli kadınlar çok büyük etkendi. Onlardan öğreneceğimiz çok şey olduğunu gördük”
Baybara Demir kendi yetiştirdiği buğdaylardan kadınlara, erişte makarna gibi ürünler yapmayı öğretiyor. Kadınların ürettiği ürünler ise yine Baybara Demir tarafından açılan mağazada satılıyor. Baybara Demir, kendi projeleriyle 360 kadının iş sahibi olduğunu söyledi.
23 yılda 18 ödül
Baybara Demir’in Mardin’de başlayan gastronomi öyküsü, kısa sürede bütün dünyada duyulmaya başladı. Kendine ait internet sitesinde yer alan bilgilere göre Baybara Demir, 18 yılda 23 ulusal ve uluslararası ödül aldı. İlk ödülü 2001’de Dünya Gazetesi tarafından verilen “Türkiye’nin Başarılı Kadını Ödülü” oldu. Amerikalı online içerik platformu HBO Max tarafından 2022 yılında dünyanın 12 ‘Zero Waste’ şefi arasına seçilen Baybara Demir’in aldığı diğer bazı ödüller şunlar:
“2022’de Yves Rocher Vakfı Toprağın Kadınları Yarışması’nda “Toprağın Kadınları Türkiye Kazananı” oldu.
-2022’de İstanbul Medipol Üniversitesi tarafından “Yılın Sosyal Girişimcisi” seçildi.
-2021’de Google Book üzerinden yayınlanan ‘Lessons from Lockdown: Cooking after Covid’ kitabında Şemim Sabunları ve Topraktan Tabağa Tarımsal Kalkınma Kooperatifi projeleriyle dünyadaki 120 şefle yer aldı.
-2019’da Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından düzenlenen Dünya Gastronomi Turizm Forum’unda katılan tek Türk şef oldu.
-2018’de Yves Rocher Vakfı’nın düzenlediği Toprağın Kadınları yarışmasında Türkiye’de ödülün sahibi oldu.
-2018’de Tarım ve Orman Başkanlığı tarafından düzenlenen Girişimci Kadın Çiftçiler Ödül Töreni’nde “Kırsalda Kadın İstihdamına Katkı Sağlama Alanında” ödüle layık görüldü.
-2018’de Bask Mutfağı Dünya Ödülü'nde, “Topraktan Tabağa Projesi” ile 30 farklı ülkeden 140 aday arasından ikinci kez en iyi 10 şef arasına giren tek Türk şef oldu.
Gastronomi Nobel’i Baybara Demir’in
Baybara Demir son olarak gastronomi dünyasının Nobel’i olarak adlandırılan Bask Mutfağı Dünya Ödülü'nde (BCWP) 700 şef arasında birinci oldu. BCWP, internet sitesinde yer alan makalede şu cümleler yer alıyor: “Bask Mutfağı Dünya Ödülü (BCWP), "mutfağın ötesinde" bir etki yaratan şefleri ödüllendirerek gastronominin toplumumuzu nasıl dönüştürebileceğini kutlamak için oluşturulmuş uluslararası bir ödüldür. Bask Mutfağı Merkezi (BCC) ve Bask Hükümeti tarafından 2016'dan beri teşvik edilen bu ödül, gastronominin değişimin itici gücü olarak gücünün altını çiziyor.”
Baybara Demir, BCWP’ın bugüne kadar aldığı en önemli ödül olduğuna dikkat çekerek, nedenini “Benim yapmış olduğum işin tam karşılığında bana verilen bir ödüldü” şeklinde açıkladı.
Ödülü ‘Sosyal Gastronomi Şefi’ olarak aldığını ifade eden Baybara Demir, duygularını şöyle dile getirdi: “Dünyanın en iyi sosyal gastronomi şefi ödülüdür bu. Çünkü biz sadece tabak yapmıyoruz. O yemeği kimin yaptığı, nasıl yaptığı ve nereden geldiğiyle de ilgileniyoruz. Yani misafirimizin önüne koyduğumuz tabağın kaç kişinin hayatını değiştirdiğiyle ilgileniyoruz aslında. Dolayısıyla tarladan başlayan, bu topraktan başlayan ve tabağa kadar uzanan kısmındaki bütün insanların hayatını değiştirerek o tabağı yapıyoruz. Dolayısıyla bu dünyanın en kıymetli gastronomi ödüllerinden birisi.”
Baybara Demir’in kadınlarla birlikte çalıştığı atölyenin adı ‘hayatım yenibahar’. Yenibahar bölgede kullanılan en önemli baharatlardan biri.
Baybara Demir, kadınların yeni bir hayata başlamasından esinlenerek atölyeye hayatım yenibahar adını vermiş. Baybara Demir ile sadece kadınlar değil erkekler de çalışıyor. Evli ve üç çocuk annesi olan Baybara Demir’in büyük kızı Pelin Dökmen de, gastronomi eğitimi alarak pasta şefi oldu.
Depremzedelere yardım eli
11 ili etkileyen Şubat ayındaki depremin ardından Hatay’da bir aşevi kuran Baybara Demir, on binlerce kişiye yemek dağıtmaya başladı.
Forum