Mersin’de 2015 yılı sonunda faaliyete geçen "Down Kafe” diğer kafelerden farklı. Burada Down sendromlu ve zihinsel yetersizliğe sahip bireyler çalışıyor. Kafe 21 Mart Dünya Down Sendromu Farkındalık Günü’nü düzenlediği bir etkinlikle kutluyor.
Kafe fikri Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme ve Koruma Vakfı’na (ZİÇEV) ait. VOA Türkçe’ye konuşan ZİÇEV Kurum Sorumlusu Burcu Ünlü Türkcan projenin amacını şöyle anlatıyor: “Bir farkındalık yaratmak ve öğrencilerimizin kendilerine olan güvenini kazanmaları, kendilerini yaşamın, iş yaşamının içinde hissetmelerini sağlamak.”
Türkcan kafede Down sendromlu bireylerin sürekli değil, dönüşümlü olarak çalıştığını söylüyor. Her biri emekleri karşılığı cüzi de olsa para kazanıyor. “Bu onları çok mutlu ediyor, çok kıymetli oluyor. ‘Kazandığım parayla bunu aldım hocam’ diyorlar, mutlu oluyorlar. Paraları değerli oluyor, vermek istemiyorlar. Kendilerini iyi hissediyorlar ve gitmek için sabırsızlanıyorlar. Çocuklar doğru alanda konumlandırıldıklarında verimli olabiliyorlar.”
Kafe çalışanlarından Gözde Civaş iş hayatından son derece memnun: “Burayı çok seviyorum. Arkadaşlarım da burada çalışıyor. Bizimle çalışıyor. Parayı aldım, kazandım.”
Ezgi Yılmaz da işini çok sevdiğini söylüyor: “Çok kişi oluyorlar burada. Çay kahve filan ısmarlıyorum onlara. Çalışmak iyi geliyor. Okulumu bitirdim, mezun oldum. Şimdi evdeyim. Spor yapıyorum, jimnastik yapıyorum, havuza iniyorum tek başıma. Kitap okuyorum.”
“Birlikte Varız!”
Down Kafe Mersin’in Mezitli ilçesinde. Kafenin duvarları çalışmaya gelen Down sendromlu ve zihinsel yetersiz bireylerin fotoğraflarıyla dolu. Çerçevelerin üzeri ve masalardaki servis kağıtlarında hep aynı mesai var: “Birlikte Varız!"
10 yıl boyunca Down sendromlularla çalışan psikolog Füsun Ersoy, bu mesajın önemine dikkat çekiyor. Ersoy’a göre en önemlisi down sendromluların toplumsal hayattan izole edilmemeleri. “Aile her türlü desteği verirse, benimserse, ailenin bir üyesi olarak onu kabul ederse ve sosyal ortamlardan soyutlamazsa çok gelişiyorlar.”
Ersoy Down sendromluların çocukken kendilerini diğer çocuklardan farklı görmediklerini söylüyor. Ama bu durum yaşları ilerledikçe değişiyor. “Gençlik döneminde o farkın farkında oluyorlar. Ama iyi yetiştirilirlerse, aile tarafından benimsenirse bu onlar için bir sorun olmuyor.”
Ersoy Down sendromlu bireylerin en çok ailenin ve sosyal çevrenin yaptığı şeyleri yapmak istediklerini söylüyor. “Evlenmek istiyorlar, mezun olup işe girmek istiyorlar, askere gitmek istiyorlar.”
Ersoy Down sendromluların sosyal zekalarının fazlasıyla geliştiğini ancak örneğin matematik zekalarının çok fazla gelişmediğini söylüyor. Para hesabı yaparken zorlanıyorlar. Ama duygusal yönleri fazlasıyla gelişmiş oluyor. “En büyük özellikleridir, hep mutlular. Ama o mutluluklarının yanında çok duygusal travmaları da olur. Ne kadar mutlularsa o kadar da duygusal anlamda zıt kutupları yaşayabiliyorlar ama çabuk unuturlar. Hemen onları eğlendirebilirsiniz, çok üzgün anında bile onun ilgisini çekecek bir şey bulup, o konuyu açıp veya bir eyleme geçerseniz hemen havaya girerler.”
ZİÇEV
Kamu yararına hizmet veren vakıflardan biri olan ZİÇEV, sadece down sendromlulara değil zihinsel yetersizliğe sahip bireylere de eğitim veriyor. Eğitimler ücretsiz, ZİÇEV bağış ve düzenlediği projelerle kendini finanse ediyor. Ankara merkezli vakfın Mersin’deki şubesi sadece sanat atölyeleri düzenliyor. Ritim, dans, heykel, takı atölyeleri gibi sürekli etkinlikler düzenliyorlar. Katılımcı öğrencilerde aradıkları koşullar belirli düzeyde iletişim kurabiliyor olmaları, öz bakımlarını yapabilmeleri ve saldırgan olmamaları.
Birleşmiş Milletler Down Sendromu Farkındalık Günü’nü 2011’de tanıdı. Tarih olarak 21 Mart’ın seçilme nedeni, down sendromlu bireylerde 21. kromozomun diğer bireylerden farklı olarak 3 tane olması.
