Türkiye’deki dış ticaret açığı bu yıl rekor seviyeye ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı’nın ortaklaşa hazırladığı dış ticaret verilerine göre, 2021 yılında 46,2 milyar dolar olan dış ticaret açığı, bu yılı 109,5 milyar dolarla tamamlarken, yıllık artış yüzde 137 olarak kayıtlara geçti.
Geçtiğimiz yıl dış ticaret açığı 45,2 milyar dolardı.
Türkiye’nin 2022 yılından önceki en büyük dış ticaret açığı 2011 yılında gerçekleşti. O yıl dış ticaret 105,9 milyar dolar açık verirken, 2011 yılını 99,3 milyar dolarla 2013, 84,6 milyar dolar ile 2014 yılı izliyor.
2022 yılında ihracat bir önceki yıla göre yüzde 3 artarak 252,1 milyar dolara ulaşırken ithalat aynı dönemi yüzde 12,2 yükselişle 363,7 milyar dolardan kapadı.
Önceki yıl yüzde 83 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı da 2022’de yüzde 69,9’a geriledi.
Ekonomistler dış ticaretteki açığın artmasının ekonomi üzerindeki riskleri de arrtırdığı görüşünü savunuyor.
Prof. Güneş: “Bu yıl ihracat geçen yılın gölgesinde kaldı, bunun nedeni ihracat pazarlarındaki ekonomik durgunluk”
Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü’nden Hurşit Güneş başta Avrupa olmak üzere ihracat pazarlarındaki durgunluk ile asgari ücret artışının ihracatçılar için öncelikli sorunlar olduğunu dile getirdi.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Prof. Güneş, “Bu yıl ihracat geçen yılın gölgesinde kaldı. Bunun ana nedeni gerek Avrupa gerekse Türkiye’nin diğer ihracat pazarlarında yaşanan ekonomik durgunluk. Bir de bildiğiniz gibi ihracatçılar uzun süredir kur seviyelerinden şikayet ediyor. Kurun kendileri için rekabetçi seviyeden çok uzaklaştığından yakınıyorlar. Yılın son ayı yani Aralık ayında ihracatta yüzde 3 artış gözüküyor. Ama bu aslında ağırlıklı olarak parite kaynaklı olduğundan yanıltıcı. Son iki ayda Euro dolar karşısında değer kazandığından bu hesap da dolar üzerinden yapıldığından yansıyan artış aslında yanıltıcı. Parite etkisi çıkartıldığında Aralık ayında hiçbir ihracat artışı olmadığı ortaya çıkabilir” dedi.
İhracatçılar uzun süredir kur seviyesinden şikayetçi
Uzun süredir başta tekstil olmak üzere ihracat ağırlıklı sektörler kur seviyeleriyle ilgili şikayetlerini başta Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati olmak üzere devlet yetkilileri ile paylaşıyorlardı.
Ege Hazır Giyim ve İhracatçı Birlikleri Başkanı Burak Sertbaş, geçen hafta düzenlediği basın toplantısında, “Kur rakamları bu seviyede gider ve devlet teşvik vermezse işimiz zor. Aslında doların 23-24 lira bandında olması gerek. Bu gidişle kur yükselmez, devlet başka destekler vermezse batarız” demişti.
Prof. Güneş: “İç talepte yavaşlama olduğundan ithalat artışı da yavaşladı”
İthalatta yılın ortalarında görülen iştahın son aylarda azaldığına dikkat çeken Profesör Hurşit Güneş, kur korumalı mevduatın sona ermesi halinde dövize yeniden güçlü bir talebin oluşabileceğine işaret etti.
Marmara Üniversitesi öğretim üyesi, “İthalat yılın ilk üç çeyreğinde ciddi yükseliş içindeydi. Aralık ayında yıl ortalamasındaki artışın gerisinde kalmış gözüküyor. Bu da iç talepte bir yavaşlamaya işaret. Ancak ihracattaki artış çok daha sınırlı olduğundan dış ticaret açığı büyüdü. Ancak bu bir döviz darboğazına neden olmuyor. Çünkü Rusya-Ukrayna savaşının yarattığı birtakım avantajlar oldu. Rusya ile yapılan özel anlaşmalarla doğal gaz borcu ötelendi. Bu da bir rahatlama getirdi. Turizm gelirleri yüksek oldu ve özellikle Ortadoğu’dan gelen turistlerin ülkedeki alışverişi de döviz lehinde olumlu sonuçlar doğurdu. Ancak bu parametreler normal seyrine döndüğünde enflasyon üzerinde yeniden olumsuz neticeler doğurabilir. İçeride dövize talebi kıran ana mekanizma Kur Korumalı Mevduat oldu. Bunun kaldırılacağı tarihte dövize talep artabilir” dedi.
İhracatta Almanya ithalatta Çin zirvede
Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülke 2022’de Almanya olurken ithalatta zirve el değiştirdi; geçen yılı zirvede tamamlayan Çin Halk Cumhuriyeti yerini Rusya Federasyonu’na bıraktı.
Türkiye’den Almanya'ya yapılan ihracat 2022 yılında 21 milyar 145 milyon dolara ulaşırken, bu ülkeyi 16 milyar 882 milyon dolar ile ABD, 13 milyar 751 milyon dolar ile Irak, 13 milyar 11 milyon dolar ile Birleşik Krallık, 12 milyar 354 milyon dolar ile İtalya takip etti.
İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 30,4'üne tekabül ediyor.
Rusya Federasyonu'ndan yapılan ithalat 2022’de 58 milyar 853 milyon dolar olurken, Türkiye’nin kuzey komşusunu 41 milyar 354 milyon dolar ile Çin, 24 milyar 33 milyon dolar ile Almanya, 15 milyar 335 milyon dolar ile İsviçre, 15 milyar 229 milyon dolar ile ABD izledi.
İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, Türkiye’nin toplam ithalatın yüzde 42,6'sını oluşturuyor.
