Türkiye Cumhuriyeti’nin 97’nci kuruluş yıldönümü için bir grup sanatçı tarafından “Cumhuriyet Marşı” hazırlandı. Son yıllarda sosyal medya kullanımına ilgi gösterilmesi nedeniyle siyasi partiler, özel şirketler, sivil toplum örgütleri gibi farklı kesimlerce videolar hazırlanırken, sanatçılar bu yeni marşı arkalarında herhangi bir sponsor olmadan hayata geçirdi.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı’ndan emekli Cumhur Bakışkan ile İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü mezunu söz yazarı Zeynep Anacan müzik ile sözü birleştirdi ve geleceğe miras olması umuduyla yeni bir marş ortaya çıktı.
Son yıllarda Kenan Doğulu gibi popüler sanatçılarca da seslendirilen ve Türkiye genelinde sıklıkla çalınan “Onuncu Yıl Marşı” gibi, bugün sanat ve mimari gibi alanlarda kalıcı eserler bırakılmasını amaçlayan yarışmalar yapılmıyor. Ünlü şairler Faruk Nafiz Çamlıbel ile Behçet Kemal Çağlar’ın sözlerini yazdığı ve ünlü müzisyen Cemal Reşit Rey’in bestelediği “Onuncu Yıl Marşı”, Türkiye Cumhuriyeti’nin onuncu yılı anısına düzenlenen yarışmada seçilmişti.
Bugün sosyal medya aracılığıyla tanıtımı yapılan ve Youtube aracılığıyla paylaşılan “Cumhuriyet Marşı” ise, opera ve ses sanatçılarınca gönüllü yapılan koro seslendirmesiyle halkla buluştu. Aralarında ünlü oyuncu Cem Davran’ın da bulunduğu koroda, Bakışkan’ın kendisiyle birlikte Asude Karayavuz, Begüm Efe, Enver Tuğrul Töre, Erdem Erdoğan, Eylül Dur, İbrahim Raci Öksüz, Sermin Töre, Simge Büyükedes, Şebnem Doğruer, Şeyma Özbay Tomris Çetinel, Volkan Efe ve Yağmur Candemir yer aldı. Marşın bestesine ise flüt ile Funda Kıran, keman ile Selen Kesova, çello ile Emirhan Tunca, davul ile Cem Pilevneli ve piyano başında Bakışkan hayat verdi.
Neden “Cumhuriyet Marşı” hazırladıklarıyla ilgili VOA Tükçe’nin sorularını yanıtlayan Cumhur Bakışkan ve Zeynep Anacan, Cumhuriyet için özel bir eser ortaya koymak isteğiyle buluştuklarını belirterek, marşın kalıcı olup olmayacağına halkın karar vereceği görüşünü paylaştı.
“Onuncu Yıl Marşı” gibi nesiller boyunca seslendirilecek, ortak duygulara ses olarak “Cumhuriyet Marşı”nın kabul görüp görmeyeceğini yorumlayan besteci Bakışkan, “Marşın ya da herhangi bir eserin kalıcı olması, zamanın kabul edeceği bir şeydir. Halkın dilinde ve gözünde eskimeyen; senelerce tekrarlandığını görebildiğimiz eserler kendi kalıcılıklarını sağlamış olurlar” dedi.
“Peki iyi bir marş nasıl olur?” diye sorduğumuz Bakışkan, öncelikle iyi bir söz ve müzik birlikteliği gerektiğini söyleyerek, “İyi bir söz ve ona eşlik edecek iyi bir melodik, armonik ve orkestral yapı gereklidir. Uzun yıllar kontrpuan, füg ve yüksek armoni dersi veren biri olarak şunu söylemek isterim ki; çoğu zaman çok iyi bir melodi yakalamanın ya da birkaç akoru ard arda getirmenin, ya da birkaç kelimeyle bunu birleştirmenin iyi bir bestenin çatkısını oluşturmadığını görürüz” görüşünü aktardı.
“Cumhuriyet Marşı”nın söz yazarı Anacan ise, “Söz yazarken de pek çok kriter göz önünde bulundurmalı. Senelerdir pek çok edebi formda eserler yazdım. Başka yazarların tiyatro oyunlarını çevirdim. Ama söz yazmak; hele ki bir marşın sözlerini yazmak, diğer tüm formlardan ayrışıyor. Kalıcılık için, özenli bir çalışma gerekiyor. En çok göz önünde bulundurduğum kriterler; eşlik edilebilirliği, ulaşılabilirliği, anlaşılabilirliği ve her yaşa hitap edebilmesi oldu” diye konuştu.
Marşın telif hakları bakımından Bakışkan ve Anacan’ın sanatçılar olarak temsilcisi kurumları söz konusu ancak her ikisi de “Marş her yerde söylenmeli, her şekilde yorumlanmalı. Marşın nasıl ayakta kalıp kalmayacağını bize bu gösterecektir” görüşünü dile getirdi.
Devletin desteği yok sponsor talepli işler sıkıntılı
Bu arada müzisyen Bakışkan, önceki dönemlerde Kültür Bakanlığı ve konservatuvarlar arasında ciddi bir işbirliği olduğunu ancak şimdi bu bağın koptuğunu söyledi. Bakışkan, geçmişte özellikle Ankara’da Hacettepe Devlet Konservatuvarı ve İstanbul’da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nın üretkenliğinden yararlanılarak Kültür Bakanlığı’nın sanatçılarla etkileşim içerisinde olduğunu anlattı. “Son dönemlere dair böyle bir şey söylemek gerçekçi olmaz” diyen Bakışkan, sponsor şirketlerle yapılan çalışmalarda kalıcılık hedefiyle hareket edilmediğini ve bir süre sonra hatırlanmayan işler olarak geride kaldığını kaydetti.
Söz yazarı Zeynep Anacan ise, bakanlık aracılığıyla devletin sanata desteğini pek bu dönemde göremediğine işaret ederek, sponsorlu işler konusunda ise, “Günümüz toplumunda kalıcı bir eser yaratma düşüncesi, zaman zaman yerini anlık popülariteye bırakabiliyor. Buna yalnızca sanatta değil, pek çok alanda rastlıyoruz. Çağın getirdiği bir durum olsa gerek maalesef” düşüncesini paylaştı.
Cumhuriyet Marşı’nın sözlerinde demokrasi ön planda
“Cumhuriyet Marşı”nın dörtlükler halindeki sözleri ise şöyle:
"Cumhuriyet demokrasi
Özgürlüğün simgesi
Yüzyıl önce atıldı
Yüce meclisin temeli
Aynı göğün altında
Şanlı ay yıldızımızla
Sonsuz inancımızla
Aydınlık yüzyıllara
Şerefli onurlu şanlı Türkiye
El ele hep birlikte aydın günlere
Yolumuz cumhuriyet demokrasi hürriyet
Yürekten inandık hep asırlarca sürecek
Bize emanet bu vatan
Çıkmayız senin yolundan
Kalplerde hep var hatıran
İzindeyiz hep atam
Ülkenin dört bir yanında
Çok sesli bir inançla
Birlikte hep bir ağızdan
Kutlansın bu büyük bayram."
