Corona virüsüne karşı bir aşının geliştirilmesinin en az bir yılı bulacağı artık biliniyor. İnsanlar üzerinde klinik deneyler başlamış olsa da güvenli ve etkili bir aşının bulunması ve tüm ülkelere gönderilecek şekilde üretilebilmesi zaman alacak. Bu nedenle bilim adamları ve ilaç firmaları kesin tedavi sağlayacak ilaçlar ve terapiler üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Şimdiye dek öne çıkan çalışmalar şu şekilde:
Remdesivir - antiviral
Salgının ilk günlerinde gündeme gelen ilaç Remdesivir, Amerikalı bilim firması Gilead’a ait bir antiviral. Grip ve soğuk algınlığına benzer şikayetlere neden olan ve tedavisinde gecikildiğinde akciğerleri tehdit eden ''Respiratuar Sinsisyal Virüs'' dahil birçok RNA virüsünün tedavisinde zaten kullanılıyordu. Şubat ayında Dünya Sağlık Örgütü’nce COVID-19’a karşı en çok gelecek vaat eden tedavi adayı olarak değerlendirilen Remdesivir ile ilgili Çin, Avrupa ve ABD’de de klinik deneyler sürüyor. Antivirallerin hastalıkların ilk aşamasında etkili olduğu biliniyor. Ağır hasta olanlar üzerindeki sonuçlarla ilgili ise henüz veri yok. Corona virüsüne karşı kullanım için yeniden tasarlanan ilaçla ilgili sonuçların üç ay içerisinde açıklanması bekleniyor.
Hidroksiklorokin - Sıtma, romatizma ve lupus tedavisinde kullanılıyor
Sıtma, romatizma ve lupus tedavisinde kullanılan hidroksiklorokin de farklı dozlarda Corona virüsüne karşı kullanılması planlanan bir tedavi. Son dönemde sık sık adını duyduğumuz ilacın da antiviral işlevi olduğuna inanılıyor.
İlaç laboratuvar ortamında yeni tip Corona virüsün (SARS-CoV-2) hücrelere girişini engelledi. Fransa’da yapılan sınırlı bir çalışmaya göre de hidroksiklorikin verilen bazı Covid-19 hastalarında iyileşme görüldü. Ancak bu düzelmenin ilaçtan mı kaynaklı olduğunu bilmenin yolu yok. Bu ay yine Fransa ve Çin’de yayınlanan iki araştırma, bu ilaçla tedavi edilen hastaların bir yarar görmediğini ortaya koydu. Dünyanın dört bir yanında ilaçla ilgili çalışmalar sürüyor. İlk sonuçların da üç ay içinde çıkması bekleniyor.
Actemra sitokin fırtınasını tedavi ediyor
Kanser hastalarında ''sitokin fırtınası'' denen ve bağışıklık sisteminin aşırı çalışmasını tedavi eden ve romatoid artrit (iltihaplı romatizma) tedavisi için de onaylanan ''monoklonal antikor'' tedavisi Corona virüsüne karşı yeniden tasarlanıyor. Çin, Avrupa ve ABD’de Covid-19 hastaları üzerinde 15 ayrı çalışma yürütülüyor. Fransa’da yürütülen bir çalışmada da Corona virüsü kapmış ileri derecede kanser hastalarında bu tedavinin 28 günlük etkilerine bakılıyor. İlk sonuçlar üç ay içinde bekleniyor.
Sitokin fırtınası, milyonlarca beyaz kan hücresinin, virüsü yok etmek için tek bir noktaya saldırması, vücudun korunma sistemi olarak alyuvarların çoğalması ve bağışıklık sisteminin bozulmasına neden oluyor. Bağışıklık sistemi vücuda da saldırmaya başlıyor ve vücutta yıkıcı süreçlere neden olabiliyor. Yani bağışıklık sistemi mikrobu yok etmek isterken ölçüyü fazla kaçırıp hayati organlara zarar verebiliyor.
Kevzara- Romatizma ilacı
Kanser tedavilerinde kullanılan ve artrit tedavisi için onaylanan bir başka monoklonal antikor tedavisi Kevzara. Ağır Covid-19 hastalarında görülen sitokin fırtınasını yatıştırmaya yönelik deneyler sürüyor. Regeneron, tedavinin etkili olup olmadığı ile ilgili ilk verilerin Nisan sonunda elde edileceğini açıkladı.
Jakavi- otoimmün hastalıkları
Jakavi de otoimmün yani vücudun bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırdığı tür hastalıklar da ve enflamasyon yani iltihaba neden olan hastalıklarda da kullanılan bir kanser ilacı. Kanada ve Meksika’da ağır solunum sorunu yaşayan ve sitokin fırtınası yaşayan hastalarda Jakavi deneniyor. İlk sonuçların Haziran ayında açıklanması bekleniyor. ABD’de de ilaç firması Novartis, klinik deneylere katılamayacak durumda hastalara ilacın onay mekanizmalarına takılmadan verilebilmesi için 7 Nisan’da ''kontrollü erişim programı'' başlattı.
Kaletra- AIDS tedavisinde kullanılıyor
AIDS’e neden olan İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü’nü (HIV) tedavide ve engellemede kullanılan antiviral karışımı Kaletra, dünyanın dört bir yanında Covid-19’un tedavisine yönelik 20 çalışmada başrolde. İlaç, bir taşıyıcı ile yüksek riskli temasta bulunmuş kişilerin hasta olmasını önleme amaçlı da deneniyor. İlk sonuçların Mayıs ayında açıklanması bekleniyor.
Ancak Çin’de Mart ayında açıklanan ve 199 hasta üzerinde yapılan çalışma, hastaların viral yükü yani vücutlarında virüs yoğunluğunda bir değişiklik göstermediği gibi, ilacı alanlar almayanlara göre sadece bir gün daha erken iyileşti.
Ancak aynı doktorlar, Nisan ayında bir başka açıklama daha yaptı ve Kaletra’nın ikinci bir ilaçla ''bizmut potasyum sitrat'' ile birlikte kullanıldığında bazı hastalara iyi geldiğini bildirdi.
rhACE2 - henüz deneme aşamasındaki akciğer tedavisinde kullanılan ilaç
''Rekombinant insan anjiyotensin dönüştürücü enzim 2'' (rhACE2) Bu ilaç üzerinde yeni çalışılan yani piyasada olmayan bir girişim. Akut akciğer hasarı ve akciğer tansiyonunun tedavisi için insanlar üzerinde ikinci faz çalışmaları sürüyor. Corona virüsü en çok akciğer, kalp ve böbrekte bulunan ACE2 proteinine saldırıyor. Avusturya’da yürütülen araştırmalarda ACE2’nin sentetik versiyonu geliştirilerek virüsün girişini engelleyip engellemediğine bakılıyor. Böylelikle hastalarda Corona virüsünün işgal ettiği sağlıklı hücrelerin azalmasının engellenmesi amaçlanıyor. 2 Nisan’da açıklanan bu araştırmanın ilk sonuçları Eylül ayında bekleniyor.
Camostat Mesylate - klinik deneyleri süren pankreas ilacı
Bu ilaç Japonya ve Güney Kore’de kronik pankreas hastalığının tedavisi için onaylanmış bir proteaz inhibitörü. Yani bazı enzimleri engelliyor. Laboratuvar ortamındaki deneylerde yeni tip Corona virüsün insan hücrelerine girmesini sağlayan mekanizması devre dışı bıraktığı belirlendi. Çalışmalar Danimarka’da sürdürülüyor ve yaşları 18 ile 110 arasında değişen 180 Corona hastası bu ay ikinci faz deneylere katılıyor. Çalışmada hastalığın seyrinde ve ölüm oranlarındaki 30 günlük değişime bakılacak. Sonuçların Aralık ayında açıklanması bekleniyor. Japonya’da Tokyo Üniversitesi de Camostat Mesylate ve benzer bir ilaç nafamostat mesylate üzerine çalışma başlatacağını duyurdu. Sonuçları 12 ayı bulabilir.
IFX-1 – deneysel ilaç
Bu monoklonal antikor tedavisi de vücutta enflamasyonu uyaran C5a isimli peptitleri hedef alıyor. Yani amacı enflamasyon mekanizmasını engellemek. Deneysel bir ilaç olan IFX-1, Hollanda’da Nisan ayı başında Corona virüsüne bağlı ağır zatürre hastalarında denenmeye başlandı. İlk sonuçların Ekim ayında açıklanması bekleniyor.
Aspirin, Clopidogrel, Rivaroxaban, Atorvastatin, Omeprazole
Covid-19’un kalp kaslarında hasara neden olduğunun anlaşılmasıyla kalbi korumaya yönelik tüm bu ilaçlar da denenen tedaviler arasında yerini aldı. İngiltere’de 3 bin hastanın katıldığı çalışmaların tamamlanma tarihi 30 Mart 2021. Yani ilk sonuçların açıklanmasına bir yıl var.
İlaçsız tedavi yöntemlerinden Plazma Terapisi
Corona virüsünü atlatan hastalardan alınan kan plazması, halen hasta olan kişilere verilerek, plazmanın içerdiği virüsle savaşan antikorların, hastanın vücudunda da aynı görevi yapmasını sağlamak. Başka hastalıklara karşı da 100 yıldan fazladır kullanılan bu yöntem, çok az risk ya da yan etki barındırıyor. Bazı küçük çaplı araştırmalarda bu sayede vücuttaki virüs seviyesinin düştüğü görüldü. Çin, Avrupa ve ABD’deki kontrol grubu karşılaştırmalı deneylerde de plazma terapisinin yarar sağladığına dair güçlü kanıtlar toplandı. Nisan ayında açıklanan sonuçlara göre Çin’de ağır durumdaki 20 hastanın 10’una bu tedavi uygulandı ve aynı tedaviyi almayan diğer 10 hastaya göre dikkate değer bir iyileşme görüldü. Bu tedavi yöntemi hali hazırda mümkün, ama sınırlı. İyileşmiş hastalardan toplanacak plazma, tüm ihtiyacı karşılayamayabilir.
Nkg2d-Ace2 Car-Nk Hücreleri
Bağışıklık sisteminin doğal öldürücü hücreleri (NK hücreleri) virüs enfeksiyonlarına karşı savunmanın ön cephesinde yer alıyor. NK2GD proteini de bu hücreleri faaliyete geçiren bir reseptör. NK hücreleri, Corona virüsünün bulaştığı hücreleri tanıyabilir ve temizleyebilir. ACE2 reseptörünü de Corona virüsünü hücrelere girmek için kullanıyor. Bilimadamları bu iki reseptörün kullanıldığı hücre terapisiyle Corona virüsünün hücrelere girmesini ve çoğalmasını engellemeyi umuyor. Covid-19’a bağlı ağır zatürre geçiren 90 hasta üzerinde 28 günlük deneme sürüyor.
