Corona virüsü aşıları üzerindeki çalışmalar son aşamasında.
Peki, önce kimler aşı olacak? İkinci sırada sırada kimler var?
İki firma Kasım ayının sonuna kadar klinik deneylerin ilk sonuçlarını almayı ve geliştirdikleri aşıların güvenli ve etkili olup olmadığını belirlemeyi hedefliyor. Birçok başka firma da deneylerde oldukça ilerledi.
Ancak aşı üretildiğinde ilk aşamada herkes için yeterli sayıda olmayacak. Bu durumda da kimin önce aşı olacağıyla ilgili zor kararlar alınması gerekecek. Sağlık uzmanları kısıtlı kaynaklarla mümkün olduğunca en iyi adımın atılması için yol göstermeye çalışıyor.
ABD Ulusal Bilim, Mühendislik ve Tıp Akademileri ile Johns Hopkins Üniversitesi bununla ilgili önerilerini açıkladı bile. Ancak durum oldukça karışık.
Johns Hopkins Üniversitesi Uluslararası Aşı Erişim Merkezi yöneticisi William Moss, “Bu tür basit çerçeveler, formatlar çok önemlidir. Ancak şeytan ayrıntıda gizlidir” diyor.
Ön safta çalışanlar
Uzmanlar aşıda önceliğin Corona virüsü enfeksiyonu geçirenlerle doğrudan ilgilenen sağlık çalışanlarında olduğunu söylüyor. Bu kişilerin enfeksiyona yakalanma riski çok yüksek ve aynı zamanda toplumun normal hayatına devam edebilmesi için de çok önemli bir sorumlulukları var.
Peki, tam olarak kimler sağlık çalışanı olarak nitelendiriliyor? Corona vakalarını tedavi eden doktorlar ve hemşireler elbette bu kategoride. Corona virüsü enfeksiyonu geçiren hastaların tedavi gördüğü hastanelerde çalışan bakım ve onarım personeli de öyle. Huzur evlerindeki aşçılar da belki ön saf sağlık çalışanı olarak görülebilir. Ancak hastalarla doğrudan temas söz konusu olmadığında durum karışıyor.
Amerikan Toplum Sağlığı Birliği Müdürü Georges Benjamin, “İdari bir görevdeyseniz, önceliğiniz yaptığınız işe bağlı” diyor.
Örneğin, Benjamin’e göre hastalara form imzalatan idari personelin aşıyı ilk yaptıranlardan olması gerekiyor. Bununla ilgili karar yetkisi muhtemelen hastanelerin yönetimlerine bırakılacak.
Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezi’inden bulaşıcı hastalıklar profesörü William Schaffner, “Merkezimizde kimlerin aşı için ilk, kimlerin ikinci ve üçüncü sıralarda yer alacağını belirleyen bir yapı kurmak için bir komitemiz olacak. Çünkü hemen aşının hazır olmasından sonraki gün elimizde yeterli dozda aşı olmayacak” diyor.
Risk altındaki gruplar
Uzmanlar, diğer sağlık sorunları nedeniyle Corona virüsünden çok daha fazla etkilenip ölüm riskiyle karşı karşıya olanların, aşının öncelikli olarak yapılması gereken gruplar arasında yer aldığı görüşünde. Bu gruba, kalp, akciğer ya da böbrek rahatsızlıkları olanların yanı sıra şeker ve obezite hastaları dahil.
BABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre risk grubundaki kişilerin sayısı ülke genelinde 100 milyondan fazla. Dolayısıyla, bu listenin daha da daraltılması gerekecek. Ulusal Akademiler’in yayınladığı bir raporda, iki ya da daha fazla ilgili rahatsızlığı olanlara aşıda öncelik verilmesi öneriliyor.
Bir sonraki grup ise toplum hayatının devam etmesinde kritik rol oynayan çalışanlar.
Peki tam olarak kim bu çalışanlar?
“Dört kişi bir araya geldiğinde beş farklı görüş ortaya çıkıyor” diyen Schaffner’a göre bununla ilgili “tek bir doğru yanıt yok.”
Önerilen meslek grupları arasında öğretmenler, ulaşım hizmeti verenler ve gıda tedarik zincirinde çalışanlar yer alıyor. Ancak net bir liste mevcut değil.
Ulusal Bölge ve Kent Sağlık Çalışanları Birliği’nden üst düzey yetkili Adriane Casalotti, bu gruba girenler tam olarak tanımlanana kadar kimlerin dahil edileceğini tahmin etmenin zor olduğunu söylüyor. Casalotti, yerel sağlık bakanlığı personelinin bile şu an ön safta çalışanlar olarak görülmediğine dikkat çekiyor.
CDC’nin Ekim ayının sonunda düzenleyeceği bir toplantının ardından bu soruların yanıtlarını yayınlaması bekleniyor.
Casalotti, “Bunun ne kadar da pürüzlü olduğunu görmek ilginç olacak” diyor ve ekliyor ve pandemiden çıkmanın tek yolunun, herkesin aynı tehlikeyle karşı karşıya olduğunu hissetmesine bağlı olduğunu söylüyor.
Ancak yerel koşullara göre esneklik sağlanması gerektiğinden, CDC yetkililerinin sınırları dikkatli bir şekilde belirlemesi gerekecek.
Casalotti’ye göre bu esneklik gerekliliği, “hem fazla kurallı hem de yeteri kadar kurallı olmama” riski taşıyor.
İsim listesi olacak mı?
Hangi gruptakilerin öncelikli olarak aşı olacağını belirlemenin yanı sıra yetkililerin bu bireylerin isimlerini listeleyip aşı olup olmadıklarını nasıl takip edeceği sorusu da gündemde.
Diğer taraftan, sağlık uzmanları yetişkinlerin diğer hastalıklar için bile aşı olmasını sağlamada sıkıntı yaşarken, Corona virüsü aşısının takibinin nasıl yapılacağı henüz bilinmiyor.
2009 yılında H1N1 salgınına karşı geliştirilen aşı, mobil aşı noktalarında uygulanmıştı. Şu an Corona testi için de birçok yerde mobil klinikler kuruldu.
Hala birçok sorunun yanıtsız kalmasının doğal olduğunu söyleyen Casalotti, yanıtların kriz sürecinde arandığına ve bu nedenle büyük bir çaba gerektirdiğine de vurgu yapıyor.
