İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör atamasının ardından başlayan protestolarda gözaltına alınan öğrencilerin hüküm yeme riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu.
HRW’nin bugün yayınlanan raporunda hala “gözaltında olanların serbest bırakılması ve toplanma hakkına saygı duyulması” çağrısı yapıldı.
Merkezi Amerika’da olan kurumun Avrupa ve Orta Asya Direktörü Hugh Williamson, konuyla ilgili olarak şu ifadeleri kullandı: "Erdoğan'ın seçilmemiş bir rektörü Boğaziçi Üniversitesi'ne ataması ve bunu barışçı bir şekilde protesto eden öğrencilerin şiddetle gözaltına alınmaları, hükümetin temel insan haklarını hiçe sayan yaklaşımının bir özeti niteliğinde. Seçilmemiş bir rektörü üniversiteye hiç danışmadan dayatmak, Türkiye'de akademik özgürlüklere ve üniversitelerin özerkliğine saygı duyulmadığını gösteriyor."
Raporda, HRW’de görevli uzmanların 18 öğrenci, 4 avukat ve 2 akademisyenle görüştüğü, konuyla ilgili görsel ve yasal belgeleri incelediği ve Boğaziçi Üniversitesi kampüsünde başlayan daha sonra da farklı noktalarda düzenlenen protestolar arasında dört öğrenci protestosunu yakından takip ettiği belirtiliyor. Görüşülen öğrencilerden dördü protestolar sırasında gözaltına alınarak serbest bırakılanlar arasında olduğu belirtiliyor.
5 Ocak sabahı, bir önceki gün kampüsteki protesto eylemlerine katılan öğrenciler arasından bazılarının evlerine baskın yapılarak tutuklanması da raporda dikkat çekilen ayrıntılar arasında. Bununla ilgili olarak, “Sabah 5.30 sularında polis bir gün önceki protestolara katılan öğrencileri gözaltına almak için en az 17 eve baskın düzenledi ve bunların bazıları yanlış evlerdi. Kapıları kırdı ve birinde duvar yıktı” ifadeleri yer aldı.
“Barışçı protestolarda 560’dan fazla kişinin gözaltına alındığına” ve daha sonra “LGBT grupların da yetkililerce hedef alındığına” vurgu yapan HRW uzmanları ayrıca yetkililerin “bazı gösterilere aşırı polis gücüyle karşılık verdiğini” savundu. Raporda yer alan bilgilere göre, gözaltına alınmalarından kısa bir süre sonra serbest bırakılanlardan bazıları HRW’ye gözaltı sürecini anlattı. Bunlardan üçü evlerine yapılan baskında gözaltına alındıkları sırada başlarına polis tarafından silah dayandığını söylerken, ikisi de polis memurlarının kendilerini tokatlayarak hakaret içerikli sözler söylediğini ileri sürdü.
Avrupa ve Orta Asya Direktörü Williamson, yetkililere çağrısında, “LGBT öğrencilere saldırmak yerine onların toplanma ve kendilerini ifade etme hakları korunmalı” ifadelerini kullandı ve ekledi: “Türk yetkililer toplanma hakkına saygı duymalı, muhalefeti susturmak adına polis gücünü istismar etmeyi bırakmalı ve keyfi bir şekilde tutuklanan öğrenciler bir an önce serbest bırakılmalı.”
Raporda ayrıca Boğaziçi Üniversitesi’ne, Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) yakınlığıyla bilinen Dr. Melih Bulu’nun Erdoğan tarafından atanmasına karşı düzenlenen protestoların yanı sıra, hükümetin muhalif tüm “kitlesel eylemleri kısıtladığı, azınlık grupları hedef aldığı” ve son dönemlerde bunu yaparken Corona virüsü pandemisine karşı alınan kısıtlama önlemlerini gerekçe gösterdiği savunuldu.
“Akademik özgürlük standartlarına uyulmalı”
Üniversitelere rektörlerin akademi bünyesinde yapılan seçimlerle belirlenmesine dayanan uygulama, 15 Temmuz 2016’da düzenlenen darbe girişiminin ardından yürürlüğe koyulan Olağanüstü Hal (OHAL) sürecinde Erdoğan’ın devreye soktuğu Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile değiştirildi. Tartışmalara ve protestolara neden olan, 2018 yılında imzalanan 703 sayılı KHK cumhurbaşkanına üniversitelere rektör atama yetkisi tanıyor.
HRW’nin raporunda “Akademik Özgürlük ve Kurumsal Özerklikle İlgili Uluslararası Standartlar” başlığı altında bu konuya da yer verildi. Raporda, “Akademik özgürlük, eğitmenleri ve öğrencileri tüm akademik alanlarda, resmi ve gayri resmi olarak, sınıf içinde ve ötesinde, bütünsel bir şekilde korumaya dayanan geniş kapsamlı bir ilkedir” ifadeleri kullanıldı ve Türkiye hükümetine, parçası olduğu uluslararası anlaşma ve kurumların bu yöndeki kurallarına uyma çağrısı yapıldı.
