Başkan Joe Biden ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin düzenledikleri ilk yüz yüze görüşmede silah kontrolu müzakerelerine yeniden başlama ve bu yılın başında karşılıklı olarak geri çağırdıkları büyükelçilerini yeniden görevlerine gönderme konusunda anlaştı.
Cenevre'de göl kıyısındaki Villa La Grange'da yapılan görüşme 4 saatten kısa sürdü. Biden'ın danışmanları, bu sürenin çok daha uzun olmasını tahmin ediyordu.
Görüşmenin ardından iki lider de basın toplantısı yaptı.
Biden: “İnsan haklarının her zaman masada olacağını söyledim”
Basın toplantısını Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'den sonra düzenleyen Başkan Joe Biden, Rus liderle yaptığı görüşmenin “dolambaçsız” geçtiğini söyledi.
ABD ve Rusya'nın eşsiz sorumlulukları paylaştığını kaydeden Biden, iki ülke arasındaki ilişkinin istikrarlı ve öngörülebilir olması gerektiğinin altını çizdi.
Putin'e, amacının Rusya karşıtlığı yapmak olmadığını söylediğini belirten Biden, demokratik değerleri savunmayan hiçbir ABD başkanının ABD halkının inancına sahip olamayacağının altını çizdiğini kaydetti.
İnsan haklarının ABD'nin DNA'sının bir parçası olduğunu vurgulayan Biden, Putin'e, insan hakları meselelerinin her zaman masada olacağını söylediğini belirtti.
“Cumhurbaşkanı Putin'e hepimizin uyabileceği bazı temel kurallar olması gerektiğini söyledim” diyen Biden, ABD'nin demokratik egemenliğini ihlal etmeye yönelik hiçbir girişimi hoşgörüyle karşılamayacağını, stratejik istikrarın da bunun içinde yer aldığını söyledi.
"Silah kontrolu konusunda diyalog başlatmada anlaştık"
Silah kontrolu kurallarının bir sonraki adımlarının ayrıntılarını ele aldıklarını söyleyen Biden, siber saldırılar konusundaysa kritik altyapıların bu tür saldırılara maruz kalmaması gerektiğini vurguladığını kaydetti, Putin'le siber güvenlik üzerinde uzun süre konuştuklarını söyledi.
“Silah kontrolu konusunda ikili istikrar diyaloğu başlatma konusunda anlaştık” diyen Biden, Putin'in de İran'ın nükleer silah elde etmemesi için çaba göstermeyi kabul ettiğini söyledi.
Putin'le yüz yüze konuşmanın önemli olduğunun altını çizen Biden, Kuzey Kutbu bölgesinin serbest olması gerektiğini ele aldıklarını, Putin'e ABD'nin Ukrayna'nın egemenliğine yönelik kararlı taahhüdünü ilettiğini, Belarus konusundaki kaygılarını paylaştığını söyledi.
Anlaşmazlıkları abartısız bir biçimde dile getirdiklerini söyleyen Biden, ABD'nin hayati çıkarlarını zedeleyecek hamlelere yanıt vermekten çekinmeyeceğini vurguladı.
"Navalny hayatını kaybederse bunun Rusya açısından yıkıcı sonuçları olur"
Siber saldırılar konusundaysa Rusya'nın hamlelerinin küresel arenadaki itibarına zarar verdiğini kaydeden Biden, Putin'e, Rusya'nın petrol yataklarının fidye yazılımı saldırısına uğraması durumunda kendisini nasıl hissedeceğini sorduğunu söyledi. Biden, muhalif Rus lider Navalny'nin hayatını kaybetmesinin sonuçlarının Rusya açısından yıkıcı olacağı uyarısında bulundu.
Biden, uluslararası kurallara uyduğu sürece Rusya'yla iş yapmakla hiçbir sorunu olmadığını, ancak Putin'in ABD firmalarının Rusya'da yatırım yapmasını istemesi durumunda öncelikle gözaltında tuttuğu ABD vatandaşlarını serbest bırakması gerektiğini belirtti.
"Yeni bir Soğuk Savaş kimsenin çıkarına değil"
“Putin'in isteyeceği son şey soğuk savaş” diyen Biden, yeni bir Soğuk Savaş başlatmanın kimsenin çıkarına olmadığını vurguladı.
Üç ila altı ay sonra kaydedilen ilerlemenin mercek altına alınabileceğini söyleyen Biden, görüşme sırasında hiçbir tehdidin yapılmadığını, sadece karşılıklı açıklama ve iddiaları dile getirdiklerini sözlerine ekledi.
Putin: "Pragmatik bir diyalog gerçekleştirdik"
78 yaşındaki Başkan Biden'ı yapıcı ve deneyimli bir ortak olarak tanımlayan Putin de, “aynı dili” konuştuklarını söyledi, ancak aralarında herhangi bir dostluk ilişkisi olmadığını, iki ülkenin çıkarları hakkında pragmatik bir diyalog gerçekleştirdiklerini kaydetti.
ABD'yle ilişkilerin iyileşip-iyileşmeyeceğini söylemenin zor olduğunu belirten Putin, buna karşın karşılıklı güven konusunda “umut ışığı” doğduğunu söyledi. Moskova ya da Washington'dan karşılıklı herhangi bir ziyaret davetiyse olmadı.
İki liderin basın toplantılarını farklı saatlerde düzenlenmesi, 2018'de Putin ve dönemin ABD Başkanı Donald Trump arasında Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de yapılan görüşmeye eşlik eden arkadaşlık havasının Cenevre'de hakim olmadığı anlamına geliyor. Putin, 2018'deki görüşmede Trump'a bir futbol topu vermişti. Putin ve Biden beraber yemek de yemedi.
Basın toplantısını Biden'dan önce düzenleyen 68 yaşındaki Rusya Cumhurbaşkanı, görüşmenin, düşmanlık havasının hakim olmadığı yapıcı bir ortamda geçtiğini, iki liderin birbirini anlama istekliliği sergilediğini söyledi.
Putin ayrıca Rusya ve ABD'nin nükleer istikrarlılık sağlama sorumluluğu paylaştığını, nükleer silahları kısıtlamayı amaçlayan ve kısa süre önce süresi uzatılan Yeni START anlaşmasına yapılacak olası değişikliklere ilişkin görüşmeler yapılabileceğini kaydetti.
"Navalny yasalara aldırmadı"
Ancak Putin, Washington'un muhalif Rus lider Aleksey Navalny'nin tutuklanması, Rusya'nın Ukrayna'nın doğu sınırındaki askeri varlığını arttırması ve kimliği belirsiz bazı Ruslar'ın ABD'ye yönelik bir dizi siber saldırıdan sorumlu olduğu iddialarıyla ilgili kaygılarını göz ardı etti.
Navalny'nin yasalara aldırmadığını ve tedavi gördüğü Almanya'dan Rusya'ya dönmesi durumunda başına gelecekleri bildiğini söyleyen Putin, Kiev'iyse Ukrayna'nın doğusundaki Rusya yanlısı isyancılarla yapılan ateşkes anlaşmasının şartlarını ihlal etmekle suçladı.
"Siber güvenlik alanında danışmalara başlayacağız"
Rus lider, Washington ve Moskova'nın siber güvenlik alanında danışmalara başlayacağını söyledi, Rusya'ya yönelik siber saldırıların büyük çoğunluğunun da ABD'den geldiğini belirtti.
Biden'ın insan hakları meselelerini ve Rusya'da tutuklu olan ABD vatandaşlarının akıbetini de gündeme getirdiğini söyleyen Putin, tutuklu takasına ilişkin herhangi bir anlaşmanın işaretiniyse vermedi.
Silah kontrolu alanında ilerleme
Silah kontrolu, tarihsel açıdan bakıldığında geniş kapsamlı anlaşmazlıklara rağmen ABD ve Rusya'nın ilerleme kaydedebildiği alan olarak öne çıkıyor.
ABD ve Rusya, Şubat ayında, iki ülkenin konuşlandırabileceği stratejik nükleer savaş başlıklarının sayısına üst sınır getiren, karada ve denizaltılarda konuşlu füzeleri ve füzeleri nakleden bombardıman uçaklarını kısıtlayan Yeni START anlaşmasının süresini beş yıllığına uzatma kararı almıştı.
Her iki ülke de zirve toplantısından önce silah kontrolundan siber saldırılara, seçimlere müdahaleden Ukrayna'ya hemen her konuda anlaşmazlık yaşasa da daha istikrarlı ve öngörülebilir ilişkiler içinde olmayı umduklarını belirtmişti.
Biden ve Putin, görüşme için içeriye girmeden önce el sıkıştı. Biden, görüşmeden sonra limuzinine binerken gazetecilere baş parmağını kaldırarak onay işareti verdi. Yetkililer; Biden, Putin, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un katılımıyla gerçekleşen görüşmenin ilk turunun yaklaşık 2 saat sürdüğünü söyledi.
Görüşmelere ara verildikten sonra Cenevre saatiyle 16.00'da yeniden başlandı. İkinci tur görüşmelerde Rusya'nın Mart ayında geri çağırdığı ABD büyükelçisi Anatoly Antonov da hazır bulundu. İkinci tur görüşmeler bir saat sürdü.
