Türkiye’de döviz kurundaki tablo ve artan enflasyon uluslararası ekonomi çevrelerinin de takibinde. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan düşük faiz politikasının büyüme ve ihracatı güçlendireceğini söyleyerek yeni bir ekonomik modeli savunuyor.
Türk Lirası yalnızca Kasım ayında yüzde 30 değer kaybetti, resmi verilere göre yüzde 20 civarında olan enflasyonun bu ay içinde yüzde 30’lara dayanması öngörülüyor. Artan fiyatlar ve Türk Lirası’ndaki değer kaybı bütçeleri zorluyor.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Johns Hopkins Üniversitesi’nden uygulamalı ekonomi profesörü Steve Hanke, hükümet politikasını değiştirmediği sürece döviz kuru ve enflasyondaki artışın devam edeceğini söyledi.
“Bağımsızlık savaşı söylemini gerçek dışı buluyorum”
Türkiye’de gerçek enflasyonun çok daha yüksek olduğunu belirten Profesör Steve Hanke, Türkiye’nin ekonomik bağımsızlık savaşı verdiği yönündeki iddiaları değerlendirdi.
Röportajın yapıldığı gün yani 30 Kasım’da, Türkiye’de yıllık enflasyonun günlük ölçümünü yüzde 82,9 olarak ölçen Profesör Steve Hanke, ekonomik bağımsızlık savaşı iddiasını “milliyetçi bir düşünce” olarak nitelendirdi.
Türkiye’nin küresel piyasalara ve küresel mali sisteme son derece entegre ve uluslararası sermaye akışıyla beslenen bir ekonomi olduğunu belirten Steve Hanke ekonomik bağımsızlık savaşı fikrini gerçek dışı bulduğunu söyledi.
“Türk Lirası’ndaki düşüşün nerede duracağını kestirmek zor”
Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 25 Kasım’da banka yöneticileri ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile görüştükten sonra Türkiye’de bankacılık sektörünün güçlü olduğunu söylemişti. Peki bankalar ve büyük şirketler bu fırtınayı atlatabilir mi?
Steve Hanke, “Bu savaş devam ederse düşüş de sürer. Bu durum özellikle varlıkları lira cinsinden, ancak borçları dolar ya da Euro cinsinden olan şirketleri zor durumda bırakacak. Bu şirketlerin borç yükü artacak. O nedenle bazı şirketler iflas edebilir ya da borçlarını yeniden yapılandırmak isteyebilir” dedi.
Türk Lirası’nın şu anda kontrolu kaybetmiş bir şekilde düştüğünü belirten Steve Hanke bu düşüşün nerede duracağını kestirmenin de zor olduğuna işaret etti.
“Türkiye’deki varlıkları ucuza alabileceğinden BAE için iyi bir anlaşma olabilir”
Birleşik Arap Emirlikleri Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayid 24 Kasım’da Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüştü. Ankara ve Abu Dhabi arasında ilişkiler bir süredir aralarında dış politika başlıklarının da olduğu sorunlar nedeniyle gergindi.
Görüşmelerin ardından BAE 10 milyar dolarlık yatırım desteği açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Şubat ayında Birleşik Arap Emirlikleri’ne gitmesi bekleniyor. Peki, bu miktarda bir yatırım Türkiye’nin krizi atlatmasına yardımcı olur mu?
Türkiye’nin temel sorununun Türk Lirası’ndaki değer kaybı ve döviz krizi olduğunu vurgulayan Steve Hanke bu yatırımın krizin atlatılmasına yardımcı olacağını düşünmediğini söyledi.
Hanke yatırım anlaşmasını, “Euro ya da dolar cinsinden borcu olan şirketler Birleşik Arap Emirlikleri’nin yatırımına karşı daha savunmasız olabilir. BAE açısından bu iyi bir anlaşma olabilir çünkü Türkiye’deki varlıkları ucuza alabilecekler” sözleriyle değerlendirdi.
“Çözüm para kurulu”
Türkiye ekonomisini 1994 krizinden bu yana yakından izleyen ve analiz eden Steve Hanke, 2019 yılında Türkçe’ye çevrilen "Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Para Kurulları" adlı Kurt Schuler ile birlikte yazdığı kitapta ayrıntılı şekilde anlattığı sisteme atıfta bulunarak çözümün “para kurulu sistemi” olduğunu yineledi; “Türk Lirası’nı başka hiçbir şey kurtaramaz” dedi.
Merkez bankalarının bağımsızlığının tartışma konusu olması sebebiyle güvenilirliğini kaybettiğini belirten Profesör Hanke, Merkez Bankasını yeniden güvenilir bir kurum haline getirmenin yolunun 1997’de Bulgaristan’da yapıldığı gibi para kurulu sisteminden geçtiğini belirtti.
“Kriz ortamı yatırım ve büyüme için cazip bir ortam değil”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türk ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 7,4 oranında büyüdü. Büyüme verilerini değerlendiren Profesör Hanke, “Türkiye’nin içinde bulunduğu kriz ortamının yatırım ve büyüme için cazip bir ortam olmadığı” görüşünü dile getirdi.
Steve Hanke, “Türkiye’de bir döviz krizi var ve bu konuda bir soru işareti yok. Yatırımcılar böyle bir ortamda riskli olarak görüldüğü için parasını Türkiye’ye yatırmak değil, parasını oradan çıkarmak ister” diye konuştu.
