Corona virüsü salgınıyla mücadelede aşı yetersizliği AB üyesi ülkeleri farklı arayışlara itince, Avrupa Birliği yetkilileri, çareyi Rus aşısı Sputnik V için yeşil ışık yakmakta buldu. AB aşı onay kurumu Avrupa İlaç Dairesi (EMA) uzun tartışmaların ardından Sputnik V'i onay incelemesine aldı. Rusya ise, onayın ardından, AB'ye, Haziran ayından itibaren, 50 milyon doz teslim edebileceğini açıkladı.
AB'nin bugüne kadar temkinli yaklaştığı Sputnik V, Avrupa İlaç Dairesi'nin (EMA) inceleme sürecini başlatmasıyla, Avrupa pazarına girebilmek için önemli bir etabı aştı. EMA'dan yapılan açıklamada, sürekli inceleme başlatma kararının, yetişkinlerde yapılan laboratuvar ve klinik çalışmalarının sonuçlarına dayanarak alındığı belirtildi. Bu çalışmalarda, Sputnik V'in, SARS-CoV-2 Corona virüsünü hedef alan antikorların ve bağışıklık hücrelerinin üretimini tetiklediği ve Covid-19'a karşı korunmaya yardımcı olduğu tespit edildi.
İnceleme ve tasfiye arasındaki süre şimdiye kadar iki ila dört ay arasındaydı, ancak AB Dairesi, yürütülen hazırlık çalışmaları nedeniyle onay için zaman çizelgesinin "normalden daha kısa sürmesini" beklediklerini açıkladı. EMA, açıklamasında, "faydaların risklerden daha ağır basıp basmadığına" karar vermek için verileri değerlendireceklerini belirterek, "Sputnik V'in etkinlik, güvenlik ve kalite için olağan Avrupa standartlarına uygunluğu değerlendirilecek. Genel zaman çizelgeleri tahmin edilemez ancak bugüne kadar yapılan çalışmalar nedeniyle normalden daha kısa sürmesini bekliyoruz" dedi. Avrupa İlaç Dairesi, "İncelemenin resmi bir pazarlama izni başvurusu için yeterli kanıt elde edilene kadar devam edeceğini" de söyledi.
Rus yetkililer: "50 milyon doz için hazırız"
Bu açıklamanın ardından Rus yetkililer, Haziran ayı itibarıyla, Avrupa'ya aşı sağlamaya hazır olduklarını açıkladı. Sputnik V aşısını geliştiren Gamaleya Ulusal Salgın ve Mikrobiyoloji Merkezi'ne katkı sunan Rus Ulusal Varlık Fonu Başkanı Kirill Dmitriev, "EMA'nın onayını takiben, Haziran 2021'den itibaren 50 milyon doz aşı sağlayabileceğiz. Aşı konusundaki işbirliği çabaları siyasetten koparılmalı. Avrupa İlaç Dairesi ile işbirliğimiz, salgını, ancak çabalarımızı birleştirerek yenebileceğimizi gösteren mükemmel bir örnek" dedi.
Avrupa Birliği şimdiye kadar Pfizer, Moderna ve AstraZeneca olmak üzere üç aşıyı onayladı. EMA, 11 Mart'ta, Johnson & Johnson'ın tek doz aşısına onay vermeye hazırlanıyor. Novavax ve CureVac dosyaları da ön inceleme için görüşülmeye başlandı.
Avrupa'da aşı endüstrisini izlemekle görevli AB İç Pazar Komisyonu Başkanı Thierry Breton, Perşembe günü Roma'da yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği'nin tüm Avrupa vatandaşlarını "yaz sonuna kadar aşılayabileceğini" açıkladı.
AB, temkinli yaklaştığı Sputnik V aşısı hakkında, Lancet dergisinde yayınlanan ve aşının yüzde 91,6 oranında etkilli olduğu açıklanan makalenin ardından daha açık bir politika izledi.
Avrupa'da Çin ve Rus aşısı bölünmesi
Pandemiyle mücadelede işbirliği kararı alan AB'nin 27 ülkesi, ilaç firmalarının söz verdikleri teslimatı yerine getirmemeleri üzerine, AB Komisyonu'nu beklemeden kendi olanaklarıyla aşı arayışına girdi. İsrail ve İngiltere'deki yüksek aşılama oranlarına bakan AB üyesi ülkeler, AB'den bağımsız, Rusya ve Çin hükümetleri ile temasa geçti. Dünyada 40'tan fazla ülkenin onay verdiği Rus aşısına AB içinde ilk onay Macaristan ve Slovakya'dan geldi. Avusturya Başbakanı Sebastien Kurz de, Danimarka ile birlikte gelecekteki araştırma ve aşı üretimi çalışmaları için İsrail’le temasta olduklarını açıkladı.
AB'de Çin aşısını ilk kullanan ülke olan Macaristan, Sputnik V'in yanı sıra, 24 Şubat tarihinden bu yana Çin aşısı Sinopharm'ı kullanmaya başladı. Başbakan Victor Orban, kameraların karşısında Çin aşısı yaptırarak, aşıya onay vermeyen AB'ye adeta meydan okudu.
Macaristan'dan sonra Rus aşısı alan ikinci AB ülkesi Slovakya oldu. Başbakan Igor Mateviç, havaalanında 200 bin doz Rus aşısının önünde yaptığı açıklamada, "Rus aşısını aldık çünkü pandemi sınır tanımıyor" dedi. Sağlık Bakanı da, Avrupa İlaç Dairesi onay vermese de, Sputnik V'in ülke topraklarında kullanılması için bir genelge göndereceğini kaydetti.
Salgından en çok etkilenen AB ülkelerinden Çek Cumhuriyeti de, AB'nin onay verdiği aşı teslimatlarındaki gecikme nedeniyle Rus aşısı alacağını açıklayan üçüncü ülke oldu. Cumhurbaşkanı Milos Zeman, Çin aşısı için de temasların başladığını duyurdu. Zeman, ülkede 1 milyon 200 bin vaka, 20 bin ölü sayısına ulaşıldığının altını çizerek, "Rakamlar çok vahim. Aşının ideolojisi olmaz. Halkımızı tehlikeye atamayız" dedi.
Başbakan Andrej Babis de, "İhtiyacımız olan tek şey Çek Ulusal İlaç Düzenleme Dairesi’nin onay damgasıdır. Dünyanın dört bir yanındaki 65 ülke, altı AB ülkesi dahil olmak üzere Rus aşısını istiyor, öyleyse neden 'Tanrım, bu korkunç!' deniyor? İnanın, birkaç ay içinde diğer AB üyeleri de Sputnik V aşısı isteyecek" diye konuştu.
Çin aşısı ile ilgili bir açıklama da Polonya'dan geldi. Polonya Cumhurbaşkanı Duda'nın, Çin devlet başkanı Xi Jinping ile aşı alımı konusunu görüştüğü açıklandı. Çin Dışişleri Bakanlığı da Polonya'nın ihtiyacı olan miktarda aşıyı sağlamaya hazır olduklarını açıkladı.
