Brezilya donanmasına ait içinde asbest ve başka nükleer maddenin mevcut olduğu Nae Sao Paulo adlı uçak gemisinin, söküm işlemi için İzmir'in Aliağa ilçesine doğru yola çıktıktan sonra Rio de Janeiro Federal Mahkemesi tarafından geri çağrılmasına rağmen henüz dönmemiş olması Brezilya’da da konunun tartışılmasına neden oluyor.
Uçak gemisinin Brezilya sınırlarının dışına çıkmasını engellemek için konuyu yargıya taşıyan Foch Enstitüsü geminin durumu, içindeki asbest miktarı gibi verilere ulaşmak için ilgili kurumlara yaptıkları başvuruların reddedildiğini bildirdi.
VOA Türkçe’ye konuşan, davacı konumundaki Foch Ensitüsü Direktörü Emerson Miura, “Gemideki mevcut toksiklerin envanterinin, bu konuda ulusal ve uluslararası akreditasyona sahip bağımsız uzmanlarca hazırlanması esastır ve biz bu işlemin söküm işlemini üstlenen Türk firmasıyla ilişkisi olmayan otoriteler tarafından yapılmasını talep ediyoruz” dedi.
Miura, ihalenin yapılmasının ardından gemideki asbestin önemli bir kısmının çıkarıldığını bildiklerini ancak kalan miktarın ne kadar olduğu, çıkarılan asbestin nerede ve hangi koşullarda saklandığı, yetkili kurumların ve izin belgelerinin olup olmadığı gibi çok sayıda cevapsız soru bulunduğunu, ayrıca geminin ederinin çok altında satıldığını söylüyor.
“Asbestten yılda en az 107 bin kişi ölüyor”
Brezilya Asbeste Maruz Kalanlar Derneği (ABREA) kurucusu Fernanda Giannasi, mesleki sebeplerden dolayı kanserojen madde asbeste maruz kaldığı için yılda 107 binin üzerinde kişinin yaşamını yitirdiğini söylüyor.
VOA Türkçe’nin ulaştığı Giannasi, "Gemideki asbest miktarının önce yaklaşık 900 ton olduğunu duyduk ancak daha sonra resmi kurumlar ve gemiyi bir an önce Brezilya’dan çıkarmak isteyen Türkiyeli alıcı firma tarafından bu miktarın çok daha az olduğu iddia edildi. Geminin ordu malı olmasından dolayı veriler devlet sırrı gibi gösteriliyor. Bizim icin yasamsal bir konuda seffaf bir sürecin işletilmemesi utanc verici" ifadelerini kullandı.
“Ölümcül asbeste karşı direnmeye devam edin”
Giannassi, “Bize göre Brezilyalı yetkililerin her türlü riske rağmen asbestli uçak gemisinin Türkiye’ye doğru yola çıkmasına izin vermesi çevreye karşı işlenen bir suç. Kullanmadığımız ya da zararlı şeyleri bundan kimin zarar göreceğini düşünmeden başka bir yere gönderilmesini onaylamıyoruz. Türkiyeli firmaysa sadece elde edeceği karı önemsiyor görünüyor” diyor.
ABREA olarak Türkiye’deki asbeste karşı mücadeleye sempatiyle baktıklarını söyleyen Giannasi, bu işe karışan kurum ve kuruluşların işçilerin sağlığına ve çevreye vereceği zararlardan sorumlu tutulmaları için mücadelelerine devam etme çağrısında bulundu.
“Federal Mahkeme kararının artık bir işlevi yok”
Brezilya Avukatlar Enstitüsü (IAB) başkan yardımcısı diplomat ve avukat Paulo Fernando Pinheiro, Nae Sao Paulo gemisinin Türkiye’ye götürülmesine dair ihale prosedürlerinin uygun bir şekilde yerine getirilmemesi, çevrenin korunması ve tarihi mirasın değerlendirilmesi gibi gerekçelerle yapılan itiraz sonucu Rio de Janeiro 16. Federal Mahkemesi’nin aldığı kararlar hakkında VOA Türkçe’ye açıklamalarda bulundu.
Pinheiro, federal mahkemede konuya dair 4 Ağustos’ta ihtiyati tedbir; 5 Ağustos’ta federal polisin yardımıyla geminin yerinin tespit edilmesi, durdurulması ve Rio de Janeiro Limanı'na geri götürülmesi; 8 Ağustos’ta da "asbestli geminin hala Brezilya karasularında olması halinde uçak ya da donanma gemileriyle müdahale edilmesi” kararlarının alındığını söyledi.
Pinheiro “Tartışmalı gemi 4 Ağustos’ta ihtiyati tedbir kararı teslim alınmadan yola çıktı ve 5 Ağustos’ta artık Brezilya karasuları dışına çıktığı ve mahkemenin yetki alanı dışında kaldığı için geminin durdurulma ve limana geri götürülme kararları da fiilen işlevsiz bir hale geldi” diye konuştu.
IAB, artık bu noktadan sonra gemiyi geri döndürmek için yapacak bir şey kalmadığını ancak ihalede usulsüzlükle ilgili araştırmaların devam ettiğini belirtiyor. Nitekim Brezilya’da tartışılan başlıklardan biri de 12 milyon dolara satın alınan geminin satışının 2 milyon dolar gibi uzmanlara göre oldukça düşük bir meblağa yapılması.
