Türkiye, Avrupa Birliği Misyonu "Irini" bünyesinde görevli "Hamburg" adlı Alman ordusuna ait fırkateynin, dün öğleden sonra Libya'nın doğusundaki Bingazi kentinin 200 kilometre açıklarında "Rosaline-A" adlı Türk yük gemisini durdurmasına tepkisini bu kez yazılı açıklamayla dile getirdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, "AB tarafından yürütülen; ancak amacı ve faydası tartışmaya açık bir harekat" dediği Irini Harekatı kapsamında Türk ticari gemisi ve personeline yapılanları hukuk dışı olarak protesto ettiklerini bildirdi.
"AB, İtalya ve Almanya'ya nota verildi"
Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan bilgilendirmeye göre, Türkiye bayraklı gemiye askeri müdahalede bulunulması nedeniyle AB, İtalya ve Almanya'ya nota verildi.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal'ın, AB, İtalya ve Almanya büyükelçiliklerine Türkiye'in tepkisini bizzat ilettiği ifade edildi.
Bu kapsamda, AB Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut, İtalya'nın Ankara Büyükelçisi Massimo Gaiani ve Büyükelçi şehir dışında olduğu için Almanya'nın Ankara Elçiliği Maslahatgüzarı bakanlığa çağrıldı.
Büyükelçilikler nezdinde AB, Almanya ve İtalya'ya verilen mesaja ilişkin "Roseline-A adlı ticari gemimize İrini Operasyonu çerçevesinde ülkemizin açık izni olmadan çıkılması ve denetlenmesi olayı protesto edilmiş ve ilgili ülkelere Nota verilmiştir. Notamızda olayın uluslararası hukuka aykırı olduğu ve tazminat haklarımızın da muhafaza edildiği kayıt altına alınmıştır" bilgisi verildi.
Uluslararası hukuk çerçevesinde gemisi şirketi ve personeline tarafından tazminat taleple dava süreci başlatılabileceğini işaret eden Aksoy, Alman savaş gemisi "Hamburg" üzerinden Türkiye bayraklı ticari gemiye hukuksuz şekilde saatlerce müdahalede bulunulduğunu ifade etti.
Aksoy, AB'nin Irini Harekatı çerçevesinde dün yaşanan durumu Türkiye'nin kınadığını ve gereğini yapacağı mesajını vererek şunları ifade etti:
“(Dün) Hamburg isimli Alman savaş gemisi, Ambarlı Limanı'ndan Misurata’ya boya, boya malzemesi ve insani yardım malzemesi taşımakta olan MV Roseline A adlı Türk bayraklı ticaret gemisini sabah saatlerinde ayrıntılı şekilde sorgulamıştır. Kaptan işbirliği göstererek geminin yükü ve seferi hakkında ayrıntılı bilgi paylaşmıştır. Buna rağmen saat 17:45’te Irini Harekatı silahlı unsurları tarafından gemiye çıkılarak uzun saatler süren bir 'denetleme' yapılmıştır. Tüm personelin, Kaptan dahil, zorla üstleri aranmış, bütün personel bir yerde toplanarak alıkonulmuş, kaptanın başına silahlı asker dikilerek, zor kullanmak suretiyle konteynerler aranmıştır. Söz konusu müdahale, ne bayrak devleti olarak ülkemizin, ne de gemi kaptanının rızası alınarak gerçekleştirilmiştir. Kaptanın taşınan kargonun niteliğine dair beyanlarına rağmen, muğlak bir şüphe üzerine başlatılan ve geceyarısı sonrasına kadar devam eden bu müdahale, ancak ülkemizin ısrarlı itirazları üzerine sonlandırılmıştır. Silahlı personel sabaha kadar ticaret gemisinde beklemiş, (bugün) sabah saat 09:38’de gemiyi terketmiştir. Silah ambargosunu ihlal etmediği görülen gemimizin ağır hava şartları altında saatlerce güzergâhından alıkonulmasını, ayrıca denetleme sırasında personele adeta suçlu muamelesi yapılmış olmasını esefle karşılıyoruz. Yetkisiz ve güç kullanılarak yapılan bu eylemi protesto ediyoruz."
"BMGK kararlarına aykırı şekilde müdahale edildi"
Bu yaşanan durumdan doğabilecek zarar ve kayıplara karşı ilgili gerçek ve tüzel kişiler olarak gemi personeli ve şirketinin her türlü tazminat hakkının saklı olduğunu işaret eden Aksoy, Libya'ya silah ambargosu bulunsa da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararları uyarınca ticari gemilere askeri müdahalede bulunulamayacağını kaydetti. Aksoy, "Uluslararası sularda ticari gemilere müdahale edilebilmesi için bayrak devletinin rızasının alınması esastır. Libya silah ambargosuna dair BMGK kararları bu yükümlülüğü ortadan kaldırmamaktadır" dedi.
AB'yi Libya'daki darbe girişimine destek olmakla suçlayan ve buna karşı Türkiye'ye çifte standart uygulandığını söyleyen Aksoy, "AB’nin ne meşru Libya hükümetiyle, ne ülkemizle, ne de NATO’yla istişare etmeden başlattığı Irini Harekatının tarafsızlığı halihazırda tartışmalıdır. Hal böyleyken, ülkemizden Libya’ya taşımacılık yapan gemilere uygulanan bu çifte standartlı ve hukuk dışı muamele asla kabul edilemez. Daha önce de birçok kez belirttiğimiz gibi İrini operasyonu taraflı bir operasyondur. Darbeci Hafter'e gelen silah desteklerini denetlemeyen, keyfi uygulamalarda bulunulan, meşru Libya hükümetini cezalandırmaya yönelik bir harekattır" tepkisini gösterdi.
CHP: "Türkiye’den özür dilenmelidir"
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, Almanya ve tatbikattan sorumlu AB makamlarının Türkiye'den resmi olarak özür dilemesi gerektiğini söyledi.
Öztrak, "Bu son derece vahim bir gelişmedir. Uluslararası sularda bayrak devletinin izni olmadan gemiye çıkılmaz. Ticari bir gemi; ne oldu ticaret serbestisi? Almanya ve AB'nin yaptığı uluslararası hukuka aykırıdır. Türkiye'den derhal özür dilenmelidir... Bu gemiye neden devletimiz bir koruma vermemiştir. Benim gemimi benim iznim olmadan arayacaklar. Böyle bir şey olamaz. Bu konu ile ilgili olarak hükümet de kamuoyunu aydınlatmalıdır...Burası öyle herhangi bir devlet değil, Türkiye Cumhuriyeti devletidir" dedi.
"AB'nin askeri harekatı Libya'daki meşru hükümet bilgisi dahilinde değil"
Türk savunma kaynakları da, İrini Harekatı'nın BM'nin Libya'ya yönelik silah ambargosunun denetlenmesi için başlatılmasına rağmen 2292 No’lu BM Güvenlik Konseyi kararında meşru hükümet Milli Mutabakat Hükümeti ile istişare şartına uyumadığını dile getirdi.
Türk savunma kaynakları gemiye müdahaleyi nasıl yorumlandı?
Türk savunma kaynakları, İstanbul'dan Libya'ya doğru yola çıkmış Türkiye bayraklı gemiye müdahale sürecini şöyle anlattı ve değerlendirdi:
"Gemi, dün gece Yunanistan Deniz Kuvvetleri’nden bir komutanın sevk ve idaresinde yapılan İrini Harekatı'nda görevli bir Alman fırtakeyni tarafından Mora Yarımadası’nın güneybatısında uluslararası hukuka aykırı bir şekilde durduruldu. Deniz hukukuna göre, gemilerde arama yapabilmek üzere gemiye personelin çıkması için bayrak devletinin rızasının alınması gerekiyor. Türkiye'den böyle bir izin almadan Hamburg Fırkateyni'nin personeli gemiye helikopterden iniş yaptı. Personelin gemiye helikopterden inişi ve Hamburg Fırkateyni'nin ROSELINA-A gemisi çevresindeki hareketleri de gemi personeli tarafından cep telefonuyla anlık olarak kaydedildi. Geminin süratini düşürterek, yolundan engelleyen askerler Türkiye’den izin almadan, yapılanın hukuki olmadığı yönünde yapılan tüm ikazlara uymayarak gemideki tüm konteynerleri açarak aradı. Sabahın ilk ışıklarına kadar süren aramanın ardından gemide insani yardım malzemesi, bisküvi gibi gıda maddeleri, boya gibi maddeler dışında bir şey olmadığını anlayan askerler gemiden ayrıldı."
Alman kaynaklara göre, Türk gemisine misyonun komuta karargahı Roma’dan gelen bir ihbar üzerine müdahale edildi. Almanya Savunma Bakanlığı da Libya açıklarında kaçak silah taşıdığı şüphesiyle durdurulan Türk bandıralı yük gemisinin incelenmesini Ankara’nın engellediğini açıklamıştı
