Amerika’nın Rusya’ya yönelik son yaptırımları 24 kişiyi ve Vladimir Putin ile Kremlin’e yakın olan bu kişilerin firmalarını hedef alıyor. Uzmanlar, bu yaptırımların beklentilerin ötesinde ciddi zarar verecek nitelikte olduğunu söylüyorlar. Ancak yine de söz konusu yaptırımların sıradan Rus halkını Kremlin’e karşı öfkelendirecek ya da Rusya’da Putin’in popülaritesini etkileyecek bir özelliğe sahip olmadığına dikkat çekiyorlar.
Rus para birimi Ruble, 24 zengin işadamı ve 14 şirkete 6 Nisan’da uygulanmaya başlanana ambargoların etkisiyle son dört yılın en kötü haftasını yaşadı. Yeni yaptırımların eklenmesi tavsiyeleri Rus ekonomisini kötü etkileyebilir.
Kara listeye alınan Rus zengin işadamları arasında en çok etkileneni Oleg Deripaska oldu. Deripaska, dünyanın en büyük alüminyum üreticisi Rusal şirketinin sahibi ve yaptırımlar üretiminin yüzde 82’sini ihraç eden şirketi vurmaya başladı.
Reuters haber ajansının görüşlerine başvurduğu ekonomistler ve uzmanlar, son yaptırımların Moskova’nın faiz oranlarını düşürme planlarına engel olacağını, yükselen petrol fiyatlarına rağmen bunun da ekonomik toparlanmayı yavaşlatacağını savunuyorlar.
Misilleme tehdidi
Eski Rus devlet görevlisi ve şu an Loko-Invest yatırım şirketinin yöneticisi olan Kirill Tremasov, “Yaptırımların uygulanması Rus iş çevrelerinde belirsizliği şiddetle arttırdı. Rus parlamentosunun yaptırımlara karşı attığı adımlar türbülansı hafifletmeye yetmiyor” dedi.
Kremlin, Amerika’nın iddialarının ardından uygulamaya koyduğu yaptırımların yasal bir dayanağı olmadığını söylüyor ve misilleme yapacakları uyarısında bulunuyorlar.
Mayıs ayının ortalarında Rusya parlamentosunun alt kanadının, aralarında uzay çalışmalarında işbirliği, Amerikan tarım, kozmetik, tütün ve alkollü içki ürünlerinin ithalatı dahil bazı alanlarda misillemeye yönelik adımlar atması bekleniyor. Bazı Rus parlamenterler, Amerikalı kişi ya da kurumlar tarafından geliştirilmiş bilgisayar yazılımlarının Rusya topraklarında kullanımıyla ilgili telif haklarının da askıya alınmasını talep ediyorlar.
İngiliz Chatham House düşünce kuruluşundan Nigel Gould-Davies’e göre Rusya’nın Kırım’ı ilhakının ardından Batılı ülkeler tarafından getirilen ilk yaptırımlar konusunda Rusya kendine bir çözüm yolu üretebildi ve bu yaptırımların etkisi sınırlı oldu.
Yatırım kaygıları
Gould-Davies yeni yaptırımların yeni belirsizlikler yarattığına dikkat çekti ve “Ancak Amerika’nın 6 Nisan’da uygulamaya soktuğu finansal yaptırımlar ezber bozar nitelikte. Bir sonraki hedefin kim olacağı belli değil. Rusya şu an yeni bir riskle karşı karşıya. Amerika’dan yeni yaptırımlar beklentisi, petrol fiyatları konusundaki beklenti kadar önemli bir hal aldı Rusya’nın varlıkları açısından” dedi.
Davies ve diğer uzmanların bahsettiği yaptırımlar, diğer şirketleri de kara listeye alınmış aralarında alüminyum kralı Deripaska ve Rusya’nın üçüncü büyük petrol şirketinin CEO’su Vladimir Bogdanov’un da bulunduğu kişilerle iş yapmaktan alıkoyuyor.
Halka açık bu şirketleri hedef alan yaptırımlar Londra, New York ya da Hong Kong borsalarında işlem gören bu firmaların değerlerinin düşmesine neden oluyor.
Deripaska’yı hedef olan ve Rusal’ı küresel alüminyum pazarının dışına iten yaptırımlar pazara zarar verdi ve fiyatların ciddi biçimde yükselmesine neden oldu. Deripaska şirketin yönetiminden çıkar ve kontrolü elinden bırakırsa Amerika Maliye Bakanlığı, bu şirkete yönelik yaptırımları kaldırma konusunu değerlendirebileceğini söyledi. Sektöründe bazı önde gelen firmaları da Deripaska’nın çekilmek zorunda kalabileceğine işaret etti.
Daha fazla yaptırım yolda
İngiliz parlamenterler de Rusya’daki insan hakları ihlalleri nedeniyle Rus oligarkları ve bazı yetkilileri İngiltere’de iş yapmak ve gayrimenkul almaktan men edecek bir yasa üzerinde çalıştıklarını duyurdu. Bu, Rus elitler üzerindeki baskıyı daha da arttırdı.
İngiliz muhafazakar milletvekili John Penrose, “Suça bulaşmış ya da insan hakları ihlalinde bulunmuş Rus oligarklar ve kleptokratlar kendilerini bir anda İngiltere’den gayrimenkul alamaz ve paralarını İngiltere’de saklayamaz hale gelebilirler ve bu onlar için çok acı olur” ifadelerini kullandı.
Ancak “Amerika’nın yaptırımları Ruslar arasında Putin’in popülaritesini etkiliyor mu ya da gelecekte etkileyecek mi?” soruları belirsizliğini koruyor.
Kremlin, rezervlerini kısarak ve yükselen petrol fiyatlarından elde ettiği gelirlerle şu ana kadar fiyat istikrarını koruyabildi edebildi.
Uzmanlar, yaptırımların Rusya’nın eski ajan Sergey Skripal’i zehirlemesi benzeri agresif saldırılarından caydıracağı konusundaysa görüş ayrılığı taşıyorlar. Washington’un bu konudaki görüşlerine rağmen Rusya zehirleme olayını da kendisinin yaptığını kabul etmiyor.
