El Kaide bağlantılı militan örgütlerin, Esat rejimiyle savaşan ılımlı Suriyeli muhalefet gruplarına saldırarak yenilgiye uğratması nedeniyle, Amerika’nın bu ılımlı gruplara silah yardımı yapma planları tehlikeye girdi. Uzmanlar, bu gelişmelerin Pentagon’un “eğit-donat” programını da tehlikeye atabileceği uyarısında bulunuyor.
El Nusra’nın son dönemde Suriye’deki kazanımları, Amerika’nın hem Esat rejimi hem de IŞİD gibi cihatçı gruplara karşı mücadele eden ılımlı silahlı grupları belirleme stratejisine önemli darbe vurdu. El Nusra’nın Halep’teki son saldırısında Hazzm hareketini çökertmesi sonucu, harekete bağlı savaşçılar Halep’i terk etti.
Hazzm bir dönem Suriyeli ılımlı direnişçileri silahlandırma yönünde Amerika Merkezi İstihbarat Dairesi’nin (CIA) gizli operasyonlarında önemli rol oynuyordu. El Nusra son aylarda ikinci kez ılımlı bir direnişçi örgütü tamamen çökertti.
Savaş Çalışmaları Enstitüsü’nden Suriye uzmanı Jennifer Cafarella, el Nusra’nın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat’a karşı mücadele veren gruplar arasında öne çıkmaya çalıştığını söyledi. Cafarella, el Kaide bağlantılı grupların Suriye’de güvenli bir şekilde varlığını sürdürmekle kalmadığını, aynı zamanda Suriye devrimine öncülük etme çabalarını arttırdığını bildiriyor.
El Nusra bir süre önce ele geçirdiği, aralarında tanksavarların da bulunduğu Amerikan silahlarının fotoğraflarını sosyal medyada yayınladı.
Obama yönetimi Suriyeli isyancıları silahlandırma konusunda yavaş davrandı. Bunun önemli nedeni, silahların aşırı görüşlü grupların eline geçme kaygısıydı.
El Nusra gibi örgütlerin varlığının Amerika’nın yıllardır var olan kaygılarının temelini oluşturduğunun altını çizen Demokrasileri Savunma Vakfı’ndan Jonathan Schanzer, “ılımlı” diye tanımlanabilecek tüm isyancı grupların ne toprak koruyabilecek askeri güce sahip olduğunu, ne de gelişmiş silah verilebilecek kadar güvenilir olduğunu söylüyor.
Uzmanlara göre Hazzm’ın yaşadığı yenilgi, müttefikleriyle birlikte ılımlı grupları güçlendirmeyi amaçlayan Washington açısından önemli bir kayıp oldu. Pentagon eğit-donat programı için bin 200 Suriyeli muhalefet savaşçısını tarıyor. Yetiştirilecek bu milis gücünün, IŞİD’e karşı da mücadele vermesi hedefleniyor. Eğit-donat programı için Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar’da tesisler hazırlanıyor. Programın amacı gelecek yıl içinde 5 bin kadar savaşçı yetiştirebilmek.
Jennifer Cafarella, önce Hazzm, ardından da Suriye Devrimci Cephesi’nin kaydettiği yenilgilerin, diğer isyancı gruplara destek vermenin risklerine işaret ettiğini söylüyor. Bununla birlikte uzmana göre, Suriyeli devrimcilerin anlamlı bir destekten yoksun bırakılması, uzun vadede el Kaide bağlantılı örgütlerin daha da güçlenmesine yarayabilir.
Suriye iç savaşında birçok grup arasında karışık ittifaklar bulunuyor ve zaman zaman bu gruplar silahlarını birbirlerine çeviriyor. Bu açıdan Hazzm’ın yaşadığı yenilgi de isyancı gruplara yapılabilecek yardımın ne denli riskli olduğunu ortaya koyuyor.
Uzmanlara göre el Nusra Cephesi, Batılı ülkelere bağımlı olmalarından dolayı ılımlı isyancı grupları yıkmaya çalışıyor. Bundan dolayı Cafarella, el Kaide bağlantılı militanların bu gruplara yönelik saldırılarını arttırmasını bekliyor.
Amerika’nın Ortadoğu’da bir müttefike yaptığı askeri yatırımlarını kaybettiği ilk savaş Suriye olmadı. Yemen’e yapılan yüz milyonlarca dolarlık askeri yardımın ardından Şii Husi milisleri yönetimi ele geçirdi ve Amerika’nın desteklediği idareye son verdi. Pentagon Irak ordusunu modernize etmek için milyarlarca dolarlık yatırım yaptı, ama Irak askerlerinin çoğu IŞİD ilerleyişi karşısında görev yerlerini bırakarak kaçtı.
Jonathan Schanzer da Washington’un sıklıkla askeri bahislerini yanlış ata oynadığına dikkat çekiyor. Schanzer, Amerika’nın Ortadoğu’da genellikle, yolsuzluğa bulaşan, halktan destek bulmayan, İslamcı hareketler tarafından yıkılmaya meyilli zayıf merkezi hükümetlere destek verdiğini, bunun da sonuçlarının çoğu zaman ağır olduğuna dikkati çekiyor.
Schanzer, 2011’de yaşanan Arap Baharı ayaklanmalarının ardından bölgede istikrarsızlığın arttığını, bu dönemde önce hükümetleri silahlandırmış olmanın daha güvenilir olacağını söylüyor.
