İran ve vekil güçlerinin, İsrail'e beklenen saldırısının Ortadoğu'yu daha büyük bir savaşa sürükleyeceği endişesi sürerken, Biden yönetiminden Gazze'de ateşkesin yakın olduğu açıklamaları geliyor.
Amerikalı yetkililer, Başkan Joe Biden'ın Salı günü arabulucu Katar'ın liderlerine verdiği, görüşmelerin "artık son aşamaya geldiği" ve "mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılması gerektiği" mesajını yineledi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller de günlük basın brifinginde gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bir çerçeve üzerinde anlaşmanın son aşamasına geldiğimizi düşünüyoruz" dedi.
Analistler yönetimin iyimserliğinin, İran'ın geçen hafta İsmail Haniye'nin öldürülmesine misilleme yapma sözü vermesi sonrası bölgede artan gerilimle tezat oluşturduğunu söylüyor. Hamas liderinin Tahran'da uğradığı suikastın İsrail tarafından gerçekleştirildiği varsayılıyor. Ancak İsrail, saldırıyı hala üstlenmiş değil.
Haniye’nin öldürülmesinden bir gün önce ise İsrail, Lübnan’ın başkenti Beyrut'un banliyölerine düzenlediği hava saldırısı nedeniyle Hizbullah'ın misillemesiyle karşı karşıya. Saldırıda İran destekli grubun komutanlarından Fuad Şükr ölmüştü.
Şu anda Carnegie Uluslararası Barış Vakfı’nda kıdemli araştırmacı olan ABD'nin eski Ortadoğu müzakerecisi Aaron David Miller, "Büyük bir bölgesel savaşın eşiğindeyiz" uyarısında bulundu.
Miller VOA'ya yaptığı açıklamada "Hizbullah muhtemelen bugün, yarın ya da ertesi gün sabahın erken saatlerinde İsrailliler’e ıstırap çektirmek için ciddi bir çaba harcayacak" dedi.
Amerikalı yetkililer, İran destekli diğer milislerin son haftalarda Irak ve Suriye'deki ABD askeri mevzilerine saldırılar düzenlediğine ve aylardır süren görece sükunetin sona erdiğine de dikkat çekiyor.
Anlaşma olacak mı?
Uluslararası Kriz Grubu'nun İsrail konusundaki kıdemli analisti Mairav Zonszein’a göre İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, bölgeyi uçurumun kenarına getirse bile suikastların Hamas’ı ateşkes anlaşması için uygun şartları kabul etmeye zorlayacağına inandığını söyledi.
Biden, Haniye'nin öldürülmesinin ve İsrail'in müzakere masasındaki yeni taleplerinin ateşkese ulaşmaya elverişli olmadığını söyleyerek, Netanyahu'yu hem kamuoyu önünde hem de özel görüşmelerinde eleştirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken geçen hafta, Biden'ın tüm tarafların "gerginliği tırmandırıcı adımlar atmayı bırakması ve anlaşmaya varmak için nedenler bulması gerektiği, anlaşmayı geciktirmek ya da anlaşmaya hayır demek için nedenler aramaması gerektiği" yönündeki mesajını yineledi.
VOA'ya konuşan Zonszein, ABD'nin İsrail üzerindeki baskısına rağmen, "Netanyahu'nun savunma ekibi, Başbakan’ın masadaki anlaşmayı istediğini düşünmediklerini söyledi" dedi.
Blinken, Amerikalı yetkililerin İran ve İsrail'le doğrudan konuşmanın yanısıra müttefik ve ortaklarıyla da yoğun bir diplomasi yürüttüğünü söyledi.
Biden ayrıca Pazartesi günü Ürdün Kralı II. Abdullah ile görüşerek gerilimi azaltma çabalarını ele aldı ve Tahran'ın vereceği karşılığı hafifletmek için bölgeye ek ABD askeri varlıkları konuşlandırdı.
Johns Hopkins İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu'nda kıdemli araştırmacı olan Laura Blumenfeld’e göre Ortadoğu'ya giden F-22A savaş uçaklarının tek kelimelik bir mesajı var; “Yapmayın.”
Hamas'ın yeni lideri
Yahya Sinvar'ı Haniye'nin halefi olarak atayan Hamas ise pozisyonunu sertleştiriyor olabilir.
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Devorah Margolin'e göre, 7 Ekim'de İsrail'e düzenlenen saldırının planlayıcısının bu göreve getirilmesi, örgütün İran'la ilişkilerini diğer destekçilerden daha fazla güçlendirmeye yöneldiğini gösteriyor.
Margolin VOA'ya yaptığı değerlendirmede, "Bu aynı zamanda örgütün asıl hedefi olan İsrail'e karşı her ne şekilde olursa olsun şiddet içeren bir mücadeleye yöneldiğini de gösteriyor" dedi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby, Sinvar'ın göreve gelmesinin ateşkes görüşmelerini daha da zorlaştıracağı yönündeki endişeleri önemsemedi.
Kirby Çarşamba günü gazetecilere verdiği brifing sırasında VOA'ya yaptığı açıklamada "Sinvar dokuz ay boyunca müzakereler söz konusu olduğunda her zaman baş karar verici olmuştur. Bu anlaşmayı kabul etmek için şimdi de karar vermesi gerekiyor" dedi.
Gerçek mi yoksa sadece bir umut mu?
Ortadoğu Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacılarından Brian Katulis, Biden yönetiminin aylardır ateşkes müzakerelerinin son aşamaya geldiğini söylemesiyle birlikte, dışarıdan gözlemcilerin bu değerlendirmenin gerçekçi mi yoksa bir umut mu olduğuna karar vermekte zorlandığını söyledi.
VOA'ya konuşan Katulis, bazı "Star Wars" film karakterlerinin zihinsel manipülasyon yoluyla davranışları etkileme yeteneğine atıfta bulunarak, dünyayı bir anlaşmanın eli kulağında olduğuna inandırmaya çalışmak "Jedi zihin numarasının dış politikadaki karşılığı olabilir" dedi.
Bu aynı zamanda tarafları, özellikle de İran'ı itidalli davranmaya teşvik eden stratejik bir mesaj da olabilir.
John Hopkins'ten Blumenfeld VOA'ya yaptığı açıklamada, "ABD yönetimi 'oyunun sonundayız ve eğer topu düşürürseniz, sizi suçlu bulacağız' diyor" dedi.
ABD'nin ve bölgenin ateşkes baskısı, İsrail halkının rehinelerin iadesi için bir anlaşma yapılması yönündeki yoğun talebi ve İsrail Parlamentosu Knesset'in üç aylık tatile girmesi, Netanyahu'ya siyasi manevra alanı yaratabilir ve koalisyonunu sağlam tutarak bir atılım yapabilir.
Blumenfeld, “Önümüzdeki günlerde süreç iki yöne de gidebilir. Ateşkes de olabilir, bölgesel yangın da çıkabilir” dedi.
Nike Ching ve Jeff Seldin bu habere katkıda bulunmuştur.
Forum