AstraZeneca'nın geliştirdiği Corona virüsü aşısının ABD'de her yaş grubunda yürütülen ileri aşama denemelerin sonucuna göre aşı, Corona enfeksiyonundan kaynaklanan hastalığa karşı güçlü koruma sağlıyor, hastaneye yatışları ve ölümü önlüyor.
Associated Press haber ajansına göre firmadan Pazartesi günü yapılan açıklamada uzmanların Corona aşısına ilişkin herhangi bir güvenlik sorunuyla karşılaşmadıkları, Avrupa'da kısa süre önce tespit edilen kan pıhtılaşması riskinin yükseldiğine ilişkin bulguya da rastlamadıkları bildirildi.
AstraZeneca aşısı 50'den fazla ülkede acil kullanım ruhsatı aldı. Ancak ABD, kamu güveni inşa etmede zorlanan AstraZeneca aşısına henüz yeşil ışık yakmadı. Firmanın ABD'de yürüttüğü çalışmaya 30 binden fazla gönüllü denek katıldı. Deneklerin üçte ikisine AstraZeneca aşısı, üçte birineyse plasebo enjeksiyonu yapıldı. Gönüllülere dört hafta arayla iki doz AstraZeneca aşısı yapıldı.
Yapılan açıklamada Corona virüsü aşısının Corona enfeksiyonu belirtilerini önlemede yüzde 79, ağır hastalık ve hastaneye yatışları önlemede de yüzde 100 etkili olduğu kaydedildi. Ancak verilerin tamamı henüz yayınlanmış değil. Uzmanlar, aşının yaşlılar dahil tüm yaş gruplarında etkili olduğunun görüldüğünü söyledi. AstraZeneca aşısının yaşlılarda da etkili olduğu verisi, başka ülkelerde yürütülen denemelerde saptanmamıştı.
AstraZeneca aşısının ABD'deki denemelerinin yürütülmesine katkıda bulunan Rochester Üniversitesi Tıp Fakültesi uzmanı Ann Falsey, "Bu bulgular daha önce elde edilen sonuçları yeniden doğruladı. İlk kez 65 yaş ve üzerindeki kişilerde aşıdan benzer etkinlik sonucu almak heyecan verici" dedi.
İngiliz ilaç firması AstraZeneca'nın Oxford Üniversitesi'yle ortak geliştirdiği Corona virüsü aşısı, yoksul ülkelere aşı tedarik etmeyi amaçlayan Birleşmiş Milletler destekli aşı koalisyonu projesi COVAX'ın bel kemiğini oluşturuyor. AstraZeneca aşısı, Avrupa ülkelerinin yavaş başlayan kitlesel aşılama çalışmaları için de kilit bir kaynak.
ABD'deki deneylerden gelen ilk bulgular, AstraZeneca'nın ABD'de de acil kullanım onayı almak için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'ne (FDA) sunacağı verilerin sadece bir kısmını oluşturuyor. FDA tavsiye kurulu, aşının acil kullanımına ruhsat vermeden önce kanıtları kamuoyuna açık olarak ele alacak. Geçmişte bir ilaç firmasının etkinlik verilerini açıklamasıyla ABD'de ruhsat alması arasındaki süre yaklaşık bir aydı.
Leicester Üniversitesi'nden virolog Julian Tang, aşıya ilişkin verileri olumlu bir gelişme olarak yorumladı.
Julian Tang, "İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika deneyleri daha değişken ve istikrarsız bir seyir izliyordu. ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin bu bulguya dayanarak aşıya onay vermesi imkansız gibi görünüyordu. Ancak ABD'de yürütülen klinik denetler aşının etkinliğini kanıtladı" dedi.
Uzmanlar, AstraZeneca aşısının özellikle yaşlılarda ne kadar etkili olduğuna ilişkin sorulara yanıt bulmak için ABD'de yürütülen deneylerin sonucunu merakla bekliyordu. Daha önceki araştırmalar, aşınının genç nüfusta etkili olduğunu ortaya koymuş, ancak aşının, Corona enfeksiyonuna karşı en savunmasız gruplardan biri olan 65 yaş ve üzerindeki bireylerdeki etkinliğine ilişkin somut veri elde edilememişti.
AstraZeneca aşısına ilk acil kullanım onayı, İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika'da yürütülen ve aşının yüzde 70 etkinlik oranına sahip olduğu saptanan denemelerin kısmı sonuçlarına dayanarak İngiltere tarafından verilmişti. Ancak bu verilerin güvenilirliği, bazı deneklerin, imalat hatası sonucu aşının ilk uygulamasında yarım doz almasıyla sonuçlanması nedeniyle zedelenmişti.
Daha sonraysa aşının yaşlıları ne kadar koruduğu ve ikinci dozdan önce ne kadar süre beklenmesi gerektiğine ilişkin soru işaretleri kafaları kurcalamaya başladı. Aralarında Almanya, Fransa ve Belçika'nın da olduğu bazı Avrupa ülkeleri ilk aşamada yaşlı bireylere AstraZeneca aşısı uygulamama kararı alsa da daha sonra yeni verilerin aşının yaşlılarda etkili olduğunu ortaya koymasıyla bu karar geri çevrildi.
AstraZeneca aşısının ABD'deki gelişimi de çalkantılı bir süreç geçirdi. FDA, İngiltere'de aşının nörolojik semptomlara neden olduğuna ilişkin veriler nedeniyle sonbahar aylarında AstraZeneca deneylerini olağandışı bir şekilde altı haftalığına durdurdu. Ancak daha sonra bu nörolojik semptomların nedeninin AstraZeneca aşısı olmadığı anlaşıldı.
Geçtiğimiz hafta da çoğu Avrupa ülkesi olmak üzere bazı ülkeler, kan pıhtılaşmasına yol açtığına ilişkin bazı bulgular üzerine AstraZeneca aşısının uygulanmasını askıya aldı. Avrupa İlaç Dairesi'nden (EMA) Perşembe günü yapılan açıklamada, AstraZeneca aşısının kan pıhtılaşması riskini arttırmadığı bildirildi. Ancak EMA'nın yürüttüğü inceleme, aşının çok nadir görülen iki ayrı türde kan pıhtılaşmasına bağlı olduğunu tam olarak ortadan kaldırmadı. EMA bu nedenle aşının prospektüsüne kan pıhtılaşması vakalarına ilişkin bir uyarı mesajı eklenmesi tavsiyesinde bulundu.
Aşıların kitlesel çapta uygulanmaya başlanmasından sonra nadir rastlanan bazı sorunların çıkması, olağandışı değil. Aşıların klinik deneyleri binlerle ölçülen kitleler üzerinde gerçekleştiriliyor. Ancak bazı yan etkiler, aşı ancak milyonlarca insana yapıldıktan sonra tespit edilebiliyor.
Fransa, Almanya, İtalya ve diğer ülkeler, geçen hafta Cuma gününden itibaren yeniden AstraZeneca aşısını kullanmaya başladı. Hatta bazı üst düzey siyasetçiler, aşının güvenli olduğu mesajını vermek için kamuoyunun gözü önünde AstraZeneca aşısı oldu.
AstraZeneca, verileri Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’ne önümüzdeki hafta sunmadan önce ABD'de elde edilen bulguları analiz etmeye devam edeceğini bildirdi. Bulguların bağımsız bilim kurulları tarafından incelendikten sonra bir tıp dergisinde yayınlanacğaı açıklandı.
"Viral vektör" aşısı olan AstraZeneca Corona virüsü aşısı, genellikle şempanzelerde enfeksiyona yol açan zararsız bir soğuk algınlığı virüsüyle elde ediliyor. Bu virüs, Corona virüsünün üzerindeki spike proteininin genetik materyalini insan bedeniyle tanıştırıyor. Bu yolla elde edilen bağışıklık, gerçek virüs vücuda girdiğinde mücadele verilmesini sağlıyor.
Amerikan Johnson & Johnson ve Çin firması CanSino Biologics'in geliştirdiği Corona virüsü aşıları da aynı teknolojiyi ancak farklı soğuk algınlığı virüslerini kullanıyor.
