ABD Çalışma Bakanlığı'nın Salı günü açıkladığı verilere göre ABD'de tüketici fiyatları Haziran ayında son 13 yılın en üst seviyesine tırmandı. Bu durum, yüksek enflasyonunun hakim olduğu sürenin uzayacağı ve hızla toparlanan ekonominin mal ve hizmetlerin giderek daha pahalı hale getirdiği kaygılarının körüklenmesine neden oldu.
Bakanlık verileri, Haziran ayında tüketici fiyatlarının Mayıs'a kıyasla yüzde 0,9 oranında arttığına, fiyatların son bir yıl içindeyse yüzde 5,4 oranında yükseldiğine işaret ediyor. Bu veriler, enflasyonun 2008 yılı Ağustos ayından bu yana en sert yükselişi kaydettiğini gösteriyor. Değişken petrol ve doğalgaz fiyatları hariç tutulduğunda geçen yıl çekirdek enflasyon yüzde 4,5 oranında arttı. Bu, 1991 yılı Kasım ayından bu yana çekirdek enflasyonda kaydedilen en büyük yükseliş.
ABD ekonomisinin Corona pandemisinin yol açtığı gerilemeden sonra hızla iyileştiği döneme denk gelen enflasyon artışı ABD Merkez Bankası'nın (FED) düşük faiz oranı uygulamasını beklenenden erken sonlandırmaya başlayabileceği kaygılarını da beraberinde getirdi.
FED'in düşük faiz uygulamasına son vermesi, ekonominin zayıflaması ve toparlanma sürecini rayından çıkarması riskini beraberinde getiriyor. FED yetkilileriyse daha önce de yaptıkları açıklamalarda, enflasyondaki yükselişin ekonominin hızla toparlanmasıyla ortaya çıkan arz sıkıntısı ve diğer kısa vadeki aksamalara verilen geçici bir tepki olduğunu kaydediyordu.
Fiyatlardaki yükselişin nedenlerinden biri, yarı iletkenlerden ikinci el otomobile piyasadaki mevcut ürünlerin az, talebinse fazla olması. Giderek daha çok seyahat eden, alışveriş yapan ve restoranlarda yemek yiyen tüketicilere hizmet verecek çalışanların az olması da fiyatların artmasına katkıda bulunuyor. Bunun sonucu olarak hem maaşlar hem de restoran menülerindeki yemeklerin, uçak biletlerinin ve otel odalarının fiyatları yükseldi.
Sadece Haziran ayında ortalama ikinci el otomobil fiyatları yüzde 10,5 oranında arttı. Bu artış, ikinci el otomobil satışlarına ilişkin kayıtların tutulmaya başlandığı 1953 yılı Ocak ayından bu yana kaydedilen en hızlı aylık fiyat artışı.
Otel odası fiyatlarıysa Haziran ayında yüzde 7 oranında arttı. Yeni otomobil fiyatları da 1981 yılı Mayıs ayından bu yana en yüksek aylık artışı kaydetti. Buna göre Haziran ayında yeni otomobil fiyatları yüzde 2 oranında arttı. Bunun nedeni, yarı iletken piyasasında yaşanan arz sıkıntısı nedeniyle otomotiv sektörünün üretimi azaltma yoluna gitmek zorunda kalması.
Restoranlardaysa fiyatlar Haziran'da yüzde 0,7, son bir yılda yüzde 4,2 arttı. Bu artış, şirketlerin yüksek işçilik maliyetini telafi etmek için fiyatları yükselttiğine işaret ediyor.
Yatırımcılar şimdilik FED'in yüksek enflasyonun kısa vadeli olacağı inancını kabul ediyor. Tahvil gelirleri de Wall Street'teki enflasyon kaygılarının azalmaya başladığını gösteriyor. Tahvil yatırımcıları, önümüzdeki beş yıl içinde enflasyonun ortalama yüzde 2,4 olarak gerçekleşmesini bekliyor. Bu oran, Mayıs ortası yapılan tahminlerde yüzde 2,7'ydi.
Öte yandan New York Merkez Bankası'nın yaptığı ve sonuçları Pazartesi günü açıklanan bir anket, tüketicilerin bundan bir yıl sonra enflasyonun yaklaşık yüzde 5 seviyesinde seyredeceği tahmininde bulunduğunu ortaya koyuyor. Ancak aynı ankete göre bundan üç yıl sonra tüketiciler, enflasyonun yüzde 3,5 olacağını tahmin ediyor. Tüketiciler, geleceğe yönelik enflasyon tahminlerini genel olarak yüksek tutar.
Kamuoyunun enflasyon beklentileriyse genellikle gerçekleşme olasılığı yüksek olduğu için önemli. Tüketiciler fiyatların yüksek seyredeceğini tahmin ederse daha yüksek maaş talep etme olasılıkları da yükseliyor. Bu durumda şirketler de yüksek maliyetleri telafi etmek için fiyatları yükseltiyor.
FED, son on yılın büyük bölümünde enflasyonun hedef oran olan yüzde 2'nin altında seyrettiği için bir süreliğine enflasyon oranının yüzde 2'nin üzerine çıkmasını hedefliyor. Amerikan kamuoyunun enflasyon beklentilerinin aşırı derecede düşmesini engellemeyi amaçlayan FED, bu nedenle zaman içinde enflasyon oranının ortalama yüzde 2 olmasını hedefliyor.
