ABD Anayasa Mahkemesi'nin eski Başkan Donald Trump'ın 2020 seçimlerine müdahale davasında yargılanmaktan muaf tutulup tutulmayacağını değerlendirme kararı, duruşma tarihini 5 Kasım'da yapılacak başkanlık seçimine yaklaştırabilir, hatta bu yılın ötesine de taşıyabilir.
Mahkeme Çarşamba günü, Donald Trump'ın 2020 seçim mağlubiyetini tersine çevirme çabalarıyla ilgili olarak özel yetkili savcı Jack Smith tarafından getirilen suçlamalara ilişkin dokunulmazlık talebini karara bağlamayı kabul etmişti. Bu karar, Trump'ın başkanlığı yeniden kazanmaya çalıştığı bu dönemde ülkenin en üst yargı organını yeniden seçim mücadelesine dahil etmiş oldu.
Çarşamba günü yapılan açıklama, Trump'ın 2020 seçimlerinin sonuçlarını tersine çevirmeyi planlamakla suçlandığı ceza davasını erteleme çabaları için bir zafer oldu. Anayasa Mahkemesi, 22 Nisan haftasında tarafları dinleyecek ve yanıt bulmamış bir soruya karar verecek. Bu soru, eski başkanların görevdeyken yaptıkları resmi eylemlerden dolayı yargılanmaktan muaf olup olmadıklarıyla ilgili.
Bu karar, önümüzdeki birkaç ayın hukuki ve siyasi takvimine doğrudan bir belirsizlik getirecek. Bu durum, 6 Ocak 2021'de ABD Kongre Binası'nda yaşanan şiddet içerikli ayaklanmaya giden haftalarda Trump'ın kaybettiği seçimi geri alma çabalarından cezai olarak sorumlu olup olmadığına karar verecek bir jüri olmadan bu sonbaharda seçimlerin yapılabileceği anlamına gelebilir.
Trump'ın karşı karşıya olduğu dört ceza davasından duruşma tarihi belli olan tek dava, New York eyaletinde porno yıldızı Stormy Daniels'a sus payı ödemesiyle bağlantılı olarak iş kayıtlarında tahrifat yapmakla suçlandığı ve Mart ayı sonunda başlaması planlanan dava.
Dava 5 Kasım başkanlık seçiminden önce görülebilir mi?
Bu sorunun yanıtı, net değil.
Anayasa Mahkemesi, Trump'ın dokunulmazlık talebini reddederse, yargıçların kararının zamanlaması, davanın Kasım ayından önce jüri üyelerine gitmesinin mümkün olup olmadığını belirlemede çok önemli olacak.
Yargıçların davayı hızlı bir şekilde takip etme kararı, Anayasa Mahkemesi'nin Trump'ın yargılanabileceğine hızlı bir şekilde karar vermesi halinde davanın yaz sonu ya da sonbahar başında başlayabileceği anlamına geliyor. Ancak mahkeme kararını vermek için haftalarca beklerse, davanın seçimden önce planlanıp planlanamayacağı ya da tamamlanıp tamamlanamayacağı belirsiz.
Trump dokunulmazlık itirazlarını sürdürürken dava askıya alınmış durumda, yani Aralık ortasından bu yana duruşma öncesi hazırlık yapılmıyor. ABD Bölge Yargıcı Tanya Chutkan'ın, davanın kendi mahkemesine dönmesi halinde savcılara ve savunma avukatlarına duruşmaya hazırlanmaları için en az üç ay süre vermesi bekleniyor. Dava Yargıç Chutkan'ın mahkemesinde yeniden görülmeye başlandıktan sonra bile duruşma öncesi hukuki mücadelelerin devam edeceği kesin.
Davanın aylar sürmesi olasılığı yüksek; yani dava Ağustos ayına kadar başlamazsa seçimlere kadar uzama tehlikesi var. Özel yetkili savcı Jack Smith'in ekibi, hükümetin davasının dört ila altı haftadan uzun sürmemesi gerektiğini söylemişti. Ancak bu, Trump'ın yapabileceği herhangi bir savunmayı içermiyor. Sadece jüri seçimi bile haftalar sürebilir.
ABD Anayasa Mahkemesi, diğer önemli davalarda da hızlı hareket etmişti. Watergate kasetleri davasında 1974 yılında mahkeme, tartışmaları dinledikten sadece 16 gün sonra kararını vermiştir. George W. Bush ve Demokrat Partili rakibi Al Gore davasındaysa karar, Aralık 2000'de savunmaların yapılmasından bir gün sonra gelmişti.
Söz konusu hukuki meselenin önemi nedir?
Anayasa Mahkemesi, hukuken daha önce yanıt bulmamış olan, eski başkanların görevdeyken gerçekleştirdikleri resmi eylemler nedeniyle yargılanmaktan muaf olup olmadıkları sorusuna yanıt aramayı kabul etti.
Trump'a kadar hiçbir eski başkanın bir suçla itham edilmemiş olması nedeniyle bu, yeni bir soru. Anayasa Mahkemesi daha önce başkanların resmi eylemlerinden dolayı hukuki sorumluluktan muaf olduğuna hükmetmişti.
Yargıç Chutkan, Aralık ayında başkanlık makamının "ömür boyu 'hapisten kurtulma' hakkı" vermediğini söyleyerek, Trump'ın mutlak dokunulmazlık iddialarını kesin bir dille reddetmişti.
Bu ayın başlarında bir temyiz mahkemesi de aynı yönde karar vermiş ve üç yargıçlı bir heyet, bu davanın amaçları doğrultusunda "eski Başkan Trump'ın, diğer herhangi bir ceza sanığının sahip olduğu tüm savunmalara sahip, sıradan vatandaş haline geldiğini" kaydetmişti.
Bu da özel yetkili savcı Jack Smith'in pozisyonuyla aynı doğrultuda. Smith'in ofisi, yasalarda başkanlık dokunulmazlığı için bir dayanak bulunmadığı gibi, Trump'ın suçlandığı eylemlerin (Başkan Joe Biden'ın kazandığı çekişmeli eyaletlerde sahte seçmenler kaydetme planına katılmak da dahil olmak üzere) hiçbir şekilde bir başkanın resmi görevlerinin bir parçası olmadığını söyledi.
Trump'ın avukatları, dokunulmazlık haklarının olmaması halinde eski başkanlara yönelik kovuşturmaların artabileceği konusunda defalarca uyarıda bulunmuştu. Ancak bu argüman bugüne kadar yargıçlar nezdinde ikna edici olmadı. Trump'ın ekibi ayrıca Florida'da kendisini gizli belgeleri toplamakla suçlayan ayrı bir davaya bakan federal yargıçtan da aynı dokunulmazlık gerekçesiyle davayı reddetmesini istedi.
Anayasa Mahkemesi'nin önünde hangi seçenekler var?
Yargıçlar 22 Nisan haftası savunmaları dinleyecek ve ardından muhtemelen kısa bir süre sonra sonuçla ilgili bir ön oylama yapmak üzere özel olarak toplanacak.
Mahkemenin bu noktadan sonra ne kadar hızlı hareket edeceği, yargıçlar arasında ne kadar uzlaşma olduğuna bağlı olabilir. Oybirliğiyle alınan görüşlerin yazılması neredeyse her zaman mahkemeyi keskin bir şekilde bölen görüşlerden daha az zaman alır.
Yargıçlar Çarşamba günü yaptıkları açıklamada, "eski bir başkanın görevde bulunduğu süre zarfında resmi eylemleri içerdiği iddia edilen davranışlar için cezai kovuşturmadan başkanlık dokunulmazlığına sahip olup olmadığını ve eğer öyleyse ne ölçüde sahip olduğunu" değerlendireceklerini söyledi.
Mahkeme, temyiz mahkemesinin kararını onaylar ve Trump'ın cezai kovuşturmadan muaf olmadığını teyit ederse, dava hazırlıklarında zaman yeniden işlemeye başlayacak.
Ancak yargıçlar, eski başkanların resmi eylemleri için bazı dokunulmazlıklara sahip olduğunu da söyleyebilir. Böyle bir sonuç, gelecekteki kovuşturmaları kısıtlayabilir.
Yargıçların alt mahkemenin kararını bozması ise ilk kez eski başkanların görevde bulundukları süre boyunca resmi eylemlerle ilgili davranışları nedeniyle yargılanamayacağını ilan etmeleri anlamına gelir. Böyle bir karar kovuşturmanın önünü keser.
Anayasa Mahkemesi hükmünden sonra ne olacak?
Yargıçlar Trump aleyhine ve hükümet lehine karar verirse dava, duruşma yargıcı Tanya Chutkan'a geri dönecek ve Chutkan da yargılamayı yeniden başlatma ve bir duruşma tarihi belirleme yetkisine sahip olacak.
Ancak, kısmen Chutkan'ın geçtiğimiz Aralık ayında Trump'ın temyiz başvurusunun sonucunu beklemek üzere davayı etkin bir şekilde dondurma kararı nedeniyle, herhangi bir duruşma hala aylar sonrasında yapılabilir.
Bu da aylardır çözülemeyen hukuki anlaşmazlıkların yeniden gündeme geleceği ve henüz su yüzüne çıkmamış ancak takvimde zaman alacak yeni argümanların takvime alınacağı anlamına gelebilir.
Örneğin Smith'in beklemekte olan bir talebi, Trump'ın davaya siyaset karıştırmasının engellenmesini talep ediyor.
Trump duruşmayı neden ertelemek istiyor?
Davanın zamanlaması ve Trump'ın seçimden önceki haftalarda Washington'daki bir mahkeme salonunda oturmak zorunda kalıp kalmayacağı, çok önemli siyasi sonuçları beraberinde getiriyor.
Eğer Trump Cumhuriyetçi Parti adaylığını garantiler ve Kasım ayında Biden'ı mağlup ederse, yeni bir başsavcıya kendisine karşı açılan federal davaları düşürmesini emredebilir ya da kendisi için bir af bile isteyebilir. Ancak bu hukuki olarak emsali bulunmayan bir durum.
Özel yetkili savcı Smith'in ekibi, Anayasa Mahkemesi'ni Trump'ın davayı daha fazla geciktirme çabasını reddetmeye çağıran başvurusunda seçimlerden bahsetmedi. Ancak savcılar, davanın "benzersiz bir ulusal öneme" sahip olduğunu belirterek, "bu suçlamaların çözümünün gecikmesi, hızlı ve adil bir karara varılmasındaki kamu yararını engelleme tehdidi oluşturmaktadır" dedi.
Bu arada Trump, Smith'i siyasi nedenlerle davayı aceleye getirmeye çalışmakla suçladı. Trump'ın avukatları, Anayasa Mahkemesi'ne yaptıkları başvuruda davanın "seçim sezonunun zirvesinde görülmesinin, Başkan Trump'ın Başkan Biden'a karşı kampanya yürütme kabiliyetini kökten sekteye uğratacağını, ki özel yetkili savcının ısrarla davanın hızlandırılmasını talep etmesinin tüm amacının da bu olduğunun anlaşıldığını" belirtti.
Forum