Avrupa Birliği Komisyonu, dünya enerji fiyatlarında kış boyunca devam etmesi beklenen olağanüstü artışla başa çıkmak ve Avrupalı tüketicileri desteklemek amacıyla AB üyeleri için bir dizi geçici önlem içeren paketi açıkladı. AB Komisyonu, fiyat artışlarını önlemek üzere üyeler arasında ortak doğalgaz alımı konusunu da araştıracağını belirtti. Önlemlere ilişkin son kararı 21-22 Ekim'de toplanacak AB liderleri verecek.
Enerji fiyatlarındaki küresel artış, özellikle elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki rekor artışlar, Avrupa'da sanayi üretimini azalttı ve hane halkı ısınma faturalarını yükseltti. Bu gelişme üzerine AB'ye üye 20 ülke, enerji vergisi indirimleri veya yoksul haneler için sübvansiyonlar dahil olmak üzere, kısa vadeli acil önlemler aldı.
AB Komisyonu'nun Enerjiden Sorumlu Komiseri Kadri Simson, yeni önlemler paketini açıkladığı basın toplantısında, "Artan küresel enerji fiyatları AB için büyük bir endişe kaynağı. Pandemiden çıkıp ekonomik toparlanmaya başladığımızda, savunmasız tüketicileri korumak ve Avrupa işletmelerini desteklemek önemlidir. Komisyon, bu kış haneler ve işletmeler üzerindeki etkiyi azaltmak için derhal harekete geçen üye devletlere yardımcı oldu. Aynı zamanda, enerji sistemimizin geçiş sırasında gelecekteki fiyat dalgalanmalarına dayanacak şekilde daha dayanıklı ve esnek olmasını sağlamak için başka orta vadeli önlemler de belirliyoruz. Mevcut durum istisnai" dedi.
AB Komiseri Simson, ülkelerin bireysel önlemlerine AB yasaları çerçevesinde izin verdiklerini ancak, önümüzdeki dönemde yaşanacak daha uzun vadeli fiyat şoklarına hazırlanmak için, üyelerin koordineli önlemler alması gerektiğini söyledi. Simson, kısa vadede fiyat artışını kontrol altına almak istediklerini ancak, aynı zamanda "gelecekteki şoklar karşısında dayanıklılığı artıracak" önlemleri getirmeyi hedeflediklerini belirtti.
Stratejik doğalgaz rezervi
Avrupa Komisyonu, özellikle İspanya'nın talep ettiği "stratejik doğalgaz rezervi" projesini de incelemeye aldı. Kadri Simson, yakın gelecekte, Avrupa doğalgaz stoklarının, son 10 yıl ortalaması olan yüzde 90'ın altına inerek, yüzde 76'ya gerilediğini dile getirdi. Simson, "Bu oranın kış ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olacağına" dair güvence de verdi. Fakat uzmanlar, bu düşük stoklar kötü yönetilirse kış koşullarının da eklenmesiyle Avrupa'da "bir enerji kıtlığı" yaşanabileceği uyarısında bulunuyor. Komisyon, İspanya'nın "toplu fiyat pazarlığı" önerisini de değerlendiriyor.
Komisyonun çözüm önerileri
AB Komisyonu, üye devletlerin hassas haneleri ve işletmeleri korumak için uygulayabilecekleri acil önlemler kapsamında kısmi fatura yoluyla "yoksul hane halkına acil yardım” sağlanmasını tavsiye ediyor. Faturalarını ödeyemeyenlere geçici erteleme olanağı ve yoksul hanelere ve küçük işletmelere bütçeden maddi destek sağlanması da acil önlemler arasında yer alıyor. Komisyon, üye devletlerden enerji faturalarında KDV indirimine gitmeyi de önerdi.
AB Komisyonu, bu tedbirlerin "Avrupa elektrik piyasasını bozmaması" gerektiğini belirterek, hükümetlerin AB çerçeve hukukuna saygı duymasını sağlamak için dikkatli olacağını da hatırlattı. Fiyatlardaki artışların piyasalarda "spekülasyon ya da manipülasyon" yaratması korkusuna ilişkin olarak da, Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar İdaresi'nden (ESMA) "rekabet karşıtı davranışları araştırma ve elektrik piyasasındaki denetimini güçlendirmeyi" isteme kararı da aldı.
Çözümün kalbinde yenilenebilir enerji
Komisyonun uzun vadeli en önemli çözüm önerisi ise, yeşil enerji. Simson, "Temiz enerjilere geçiş, gelecekteki fiyat şoklarına karşı en iyi sigortadır" diyerek, bu alandaki yatırımların da hızlandırılmasını istedi. Yetkili, temiz enerjinin AB'yi fosil yakıtlara ve dünya fiyatlarının oynaklığına daha az bağımlı hale getireceğini, ayrıca yeşil kalkınma ve ekonomileri pandemiden sonra yeniden ayağa kaldırma planlarının da hızlanacağını vurguladı. Devletlerden, özellikle küçük işletmeler için, yenilenebilir kaynaklardan elektrik satın alma sözleşmelerine "erişimi daha fazla kolaylaştırmaları ve bürokratik süreci hızlandırmaları" çağrısında bulundu.
Kadri Simson, öneriler paketini 14 Ekim Perşembe günü Avrupa Parlamentosu üyelerine ve 18 Ekim'de Enerji Bakanlarına sunacaklarını kaydetti. Öneriler, 21-22 Ekim'de yapılacak AB liderler zirvesinde onaylanarak yürürlüğe girecek. Simson, İspanya başta olmak üzere pek çok üye devletten gelen "enerji fiyatlarına ortak pazarlık yapalım" önerisinin de zirveye kadar hukuki ve teknik açıdan "uygulanabilirliğini" inceleyeceklerini dile getirdi.
