Avrupa Birliği üyesi 27 ülke lideri, Corona virüsünün yarattığı ekonomik sarsıntının etkilerini azaltarak, ülke ekonomilerinin yeniden ayağa kaldırılmasını öngören 750 milyar Euro'luk "Next Generation EU /Yeni Nesil AB" yardım paketi üzerinde anlaşamadı. Video konferans yoluyla diyaloğun güç olduğunu dile getiren AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Temmuz ayı ortasında Brüksel'de liderlerin planı yüz yüze tartışabileceği yeni bir zirve toplayacağını açıkladı.
750 milyar Euro'luk yardım paketi görüşüldü
AB liderleri, Corona virüsü krizinin ardından, tarihi resesyona girmesi beklenen birlik ekonomilerinin yeniden ayağa kaldırılması amacıyla, AB'nin kurulmasından bu yana alınan en radikal kararlardan birine imza atarak, borçların ortak ödenmesini ve 500 milyar Euro hibe verilmesini içeren 750 milyar euroluk yardım paketini görüştü. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in 27 Mayıs'ta Avrupa Parlamentosu'nda sunumunu yaptığı plan, önce üye ülkelerde incelendi. Ardından liderler 4 saat boyunca süren video konferans buluşmasında, ilk kez plan üzerindeki görüşlerini dile getirdi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından önerilen planın ilk kez AB adına ortak borçlanma içermesi ve borç alan ülkelerin yerine tüm ülkelerin nüfuslarına orantılı biçimde bu borçları bütçe katkıları aracılığıyla ödemesi gibi iki önemli konu, AB'yi kuzey ve güney olarak ikiye böldü.
AB yardım planına “Tutumlu 4’lüler” karşı çıktı
Toplantı öncesi ortak makale yayınlayan "Tutumlu 4'lüler" diye adlandırılan Hollanda, Avusturya, İsveç ve Danimarka, 500 milyar Euroluk hibe içeren planın, hem büyüklüğüne, hem dağıtımına, hem de ödeme biçimine karşı olduklarını dile getirerek, toplantıda uzlaşma çıkmayacağının ilk işaretini verdi.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel, "Krizin benzersiz olması nedeniyle yine benzersiz ve tarihi bir yanıt verme gereği üzerinde bir görüş birliği ortaya çıkması olumlu. Ama zorlukları da küçümsememek gerekir" dedi. Bu görüş ayrılıklarının video konferansı formatında aşılmasının zorluğuna dikkat çeken Michel, "Temmuz ayı ortasında liderlerin yüz yüze gelerek tartışabileceği bir zirve organize edeceğiz" dedi. Planın oy birliği ile kabul edilmesi zorunluluğu nedeniyle tüm ülkelerin eleştirilerini dikkate alacaklarını belirten Michel, yeni zirveye, planın, eleştiriler doğrultusunda revize edilen versiyonunu sunacak.
Merkel: “Planın Ağustos öncesi geçmesini bekliyoruz”
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, birçok liderin "görüş ayrılıklarına rağmen yaz tatilinden önce bu plan üzerinde uzlaşılmasının önemine" değindiğini söyledi. Merkel, hiçbir liderin, "AB adına ortak borçlanılması" ilkesine karşı çıkmamasının önemli bir gelişme olduğunu ve Ağustos tatili öncesinde planın geçmesini beklediklerini dile getirdi.
Hollanda: "500 milyarlık hibe çok yüksek"
Plana Merkel-Macron desteği, ağırlığı planın kabulünden yana koysa da, 4 Kuzey ülkesi, borçların dağıtımı ve geri ödenmesi konusundaki kaygılarını dile getirdi. Hollanda, öncelikle 500 milyarlık hibe miktarının çok yüksek olduğunu savundu. Ve bu miktarın "hibe değil kredi olarak verilmesini, kredinin de, borcu alan şirket ve devletler tarafından geri ödenmesini" istedi. Kuzey ülkeleri, geri ödeme sürelerinin de daha kısa tutulmasını önerdi. Verilen bu borçların da "şarta bağlanmasını" örneğin, "yapısal reformlara gidilmesi" şartının plana eklenmesini istedi.
Avusturya Başbakanı Sebastien Kurz, toplantı dolayısıyla APA jansına yaptığı açıklamada, "Yardımların geri ödeme tarihlerinin net bir şekilde belirlenmesi ve zamanla sınırlandırılmasını" istedi.
AB kurumları destekliyor
Avrupa Parlamentosu'nda temsil edilen 7 siyasi gruptan 5'inin yöneticileri, toplantı öncesi Avrupa Konseyi'ne gönderdikleri mektupta plana destek vererek, "500 milyar Euroluk hibenin asgari miktar olduğunu, 2021'den itibaren yeni kaynaklar yaratılması koşuluyla AB bütçesine destek vereceklerini" bildirdi.
Avrupa Parlamentosu Başkanı David Sassoli, yardım planını "motorun çalışması için verilen yakıta" benzeterek, "Plan ekonominin iyi bir başlangıç yapabilmesi için iyi bir temel" dedi. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Chrsitine Lagarde da toplantıda, planın AB'nin büyük dönüşünün bir göstergesi olacağını belirtti ve "Paket ne kadar çabuk kabul edilirse, ekonomi açısından o kadar etkili olur" diyerek hızlı davranılmasının önemine dikkat çekti.
Komisyon yeni vergi önerisi
Avrupa Komisyonu, devletlerin katkı paylarını artırmadan yardım paketinin finansmanı için, çeşitli öneriler getirdi. AB'nin plastik ürünlerden alacağı vergiler, Avrupa karbon piyasasında toplanan gelirlerin genişletilmesi, sınırlarda karbondioksit vergisi ya da büyük şirketlerin ya da dijital firmaların faaliyetlerine ilişkin vergi gibi yeni vergi kalemlerinin konabileceğini önerdi. Ancak bu öneriler üzerinde de oy birliği ile uzlaşılması zorunlu.
Planın en büyük kazananı İtalya ve İspanya
Komisyon'un dağıtacağı 500 milyar Euro’luk hibeden en büyük payı, Corona virüsü kriziyle ekonomisi çökme noktasına gelen İtalya alacak. Komisyon, İtalya'ya 82 milyar, İspanya'ya 77 milyar, Fransa'ya 39 milyar, Polonya'ya 38 milyar, Almanya'ya ise 29 milyar Euro hibe edecek.
Borç olarak verilecek 250 milyar Euro'nun yine 91 milyarı İtalya'ya, 63 milyarı İspanya'ya, 26 milyarı Polonya'ya verilecek. Zaman içinde bu ülkeler borçlarını Komisyon'a geri ödeyecek.
