Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde, bir süredir yükselişte olan aşırı sağın ne tür bir sonuç elde edeceği merak konusu.
Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede yaşayan 400 milyona yakın seçmen, Avrupa Parlamentosu’nda görev yapacak 720 milletvekilini belirlemek için, 6-9 Haziran günlerinde sandığa gidecek.
Ipsos araştırma şirketi tarafından Euronews için yapılan ve AB nüfusunun yüzde 96'sını temsil eden ülkelerde yaklaşık 26 bin kişinin katılımıyla yapılan anket; bu büyük seçim öncesinde, genel siyasi tabloyu ortaya koyuyor.
Ankette, uzun süredir dile getirilen “aşırı sağın yükselişi” ile Yeşiller ve Liberallerin çöküşü tespit ediliyor.
Ancak bu değişimin daha çok ulusal etkiler yaratması ve 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu'nun aritmetiğini “temelden” değiştirmesi beklenmiyor.
Yani radikal ve aşırı sağcı partiler bir sonraki Avrupa seçimlerinde önemli kazanımlar elde edecekler; ancak ilerlemeleri Avrupa Parlamentosu'ndaki temel siyasi dengeleri altüst edecek kadar güçlü olmayacak.
Ipsos’un sonuçlarına göre, Avrupa sağı (EPP), Sosyal Demokratlar (S&D) ve Renew liberallerini biraraya getiren koalisyon daha da küçülecek; ancak yeterli çoğunluğa sahip olmaya devam edecek.
Avrupa yanlısı bu 3 grup, sandalyelerin yüzde 63'ünü elinde tutacak.
En büyük düşüş Yeşiller’de, yükseliş aşırı sağda olabilir
Ipsos anketine göre büyük düşüş, 17’şer sandalye ile Yeşiller ve Liberal Grup’ta yaşanacak. En büyük yükseliş ise 22 sandalye ile aşırı sağcı grupta (I&D) ve 19 sandalye ile bağımsızlarda yaşanacak.
Avrupa Parlamentosu’nun 705 sandalyeli mevcut yapısında Radikal sol milletvekili sayısı 37’den 42’ye yükselecek. Yeşiller 72’den 55’e gerileyecek; Sosyal demokratlar (S&D) 140’ten 136’ya; Liberaller/Renew Europe 102’den 85’e düşecek.
Siyasi yelpazenin sağ kanadında ise AP’nin en büyük grubu sağcı Avrupa Halk Partisi (PPE) 178’den 177’ye gerileyecek.
Muhafazakar/Reformist (CRE) grup 68’den 76’ya, aşırı sağ Kimlik ve Demokrasi Grubu (I&D) 59’dan 81’e, herhangi bir gruba dahil olmayan Avrupa karşıtı partiler ise 49’dan 68 sandalyeye yükselecek.
“Aşırı sağ, parlamentonun 5’te 1’ine hakim olacak”
Ipsos kamuoyu yoklaması, AP’deki en sağcı iki partinin CRE ile I&D’nin çok sayıda sandalye kazandığını gösteren son aylarda yayınlanan tüm anketleri doğrular nitelikte.
Ipsos'a göre, 720 seçilmiş yetkilinin yer alacağı AP’de bu iki partinin milletvekili sayısı toplam 127'den 157'ye çıkacak.
Ipsos Araştırma Direktörü Mathieu Gallard, “İki aşırı sağ grup ilk kez 5’te 1’den fazlasını, yani sandalyelerin yüzde 22'sini biraraya getiriyor. Halbuki bu oran 2019'da yüzde 18, 20 yıl önce ise yüzde 10'un altındaydı” diyerek aşırı sağın yükseliş eğrisine dikkat çekiyor.
Ankette ortaya çıkan bir başka tespit de, Avrupa’nın büyük ülkelerindeki aşırı sağcı partilerin yer aldığı I&D grubunun, Fransa, Avusturya, Belçika ve Hollanda’da birinci partiler olması. Diğer aşırı sağ gruba mensup partiler de İtalya ve Letonya’da birinci geliyor.
Ipsos bu ilerlemenin, “yüksek enflasyon, Avrupa'ya göçmen gelişlerinin güçlü bir şekilde yeniden başlaması ve sığınmacıların yönetiminde çekilen zorluklar ile Avrupa vatandaşlarının AB'nin Ukrayna'ya verdiği desteğe ilişkin artan soru ve şüphelerinin” bir sonucu olduğunun altını çiziyor.
Ulusal dinamikler farklı
Ancak Mathieu Gallard, bu yükselişin halen “aşırı sağ lehine dev bir dalga” olarak tanımlanamayacağı analizini yaparak, aşırı sağın “yavaş ve istikrarlı bir ilerlemesinden” söz edilebileceğine dikkat çekiyor.
Bu yükselişin “neden bir dalgaya dönüşmediğini” ise, durumun ülkeden ülkeye değişmesi ve AB üyesi ülkelerin birbirine oldukça zıt bir tablo çizmesiyle açıklıyor.
Bu seçimlerde, Fransa, Almanya, Hollanda, hatta Romanya'da da aşırı sağ partilerin güçlü artışlar sergilemesi bekleniyor.
Aşırı sağın en büyük artışa imza atması beklenen Fransa’da, Ulusal Bütünleşme (RN), iktidar partisi Rönesans’ın 13 puan önünde, yüzde 31 civarında oy alıyor.
Almanya'da AfD yüzde 16 oyla, yüzde 29 oy alması beklenen sağ parti CDU/CSU ve yüzde 17 alması öngörülen Olaf Scholz'un SPD'sinin ardından, üçüncü sıraya yerleşiyor.
Romanya'da Aur ikinci sırada yer alıyor ve şu anda yalnızca 1 sandalyeye sahipken, seçimlerin ardından 7 sandalye kazanması bekleniyor.
Hollanda'da, 2023 genel seçimlerini kazanan Geert Wilders'in PVV'si yüzde 22,4'lük oy oranıyla yarışa liderlik etmeye devam ediyor.
Buna karşılık Yeşiller ve Sosyalistler İttifakı yüzde 16 ve Mark Rutte’nin partisi VVD ise yüzde 12,7 ’de kalıyor.
Ancak bu dört ülkede ortaya çıkan sonuçlar, diğer aşırı sağ partilerin elde edebileceği puanları temsil etmiyor.
İtalya'da, Başbakan Giorgia Meloni'nin İtalya Kardeşler partisi oylarını yükseltiyor. Ancak yeni seçmen kazanmak yerine, diğer aşırı sağcı lider Matteo Salvini'nin Ligue partisinde hayal kırıklığı yaşayan seçmenin oylarını toplayarak ilerliyor.
Polonya'da, Donald Tusk liderliğindeki Sivil Platform tarafından mağlup edilen muhafazakar sağcı Hukuk ve Adalet Partisi (PiS), Ipsos'a göre 11 sandalyeye kadar kaybedebilecek.
PiS'in daha da sağında yer alan aşırı sağcı Konfederasyon ise 7 sandalye alabilecek.
IPSOS Direktörü Maillard bu durumu, “Bazı ülkelerde radikal sağ gerçekten ilerleyecek, bazılarında istikrarlı, bazılarında ise düşüşte. ‘Avrupa dinamiği’ diye bir dinamik yok açıkçası. Belirleyici olan ulusal dinamikler” diye tanımlıyor.
Sağ ve sol koalisyon olasılıkları
Bu durumda, önümüzdeki beş yıl boyunca Strasbourg'da yeniden iki koalisyon belirleyici çoğunluğa sahip olabilecek.
PPE, S&D ve Renew, birlikte oyların yüzde 55'ine sahip olacak. Çevrecilerle birlikte bu koalisyon neredeyse yüzde 63'e çıkacak.
Buna karşılık sağcı bir koalisyon ihtimali, hiçbiri AP Genel Kurulu’nda salt çoğunluğu yani oyların yüzde 50’den fazlasını elde edemeyeceği için düşük.
Anket sonuçlarına göre, Renew, EPP ve CRE'den oluşan bir koalisyon oyların yalnızca yüzde 46,9'unu alabiliyor. PPE, CRE ve I&D de yüzde 46,4’te kalıyor.
Seçimlere yaklaşık 3 ay var ve bu sonuçlar, özellikle Avrupa ve dünyadaki önemli stratejik gelişmelerle değişebilir.
Ancak mevcut eğilimi yansıtan bu geniş kapsamlı anket, şimdilik AB içindeki “aşırı sağ yükselişinin” ulaşabileceği limitleri göstermesi açısından önem taşıyor.
Forum