Rusya Cezaevi Servisi tarafından Cuma günü öldüğü açıklanan Aleksey Navalni, 47 yaşındaydı. Navalni, kendisini öldürmeye çalışmakla, düzmece suçlamalarla hapse attırmakla ve tıbbi bakımdan mahrum bırakmakla suçladığı Vladimir Putin'in Rusya'daki en sert muhalifiydi.
Kremlin iddiaları reddetti ve Navalni'yi Batı'nın bir kuklası ve dolandırıcılık, mahkemeye itaatsizlik ve aşırıcılık gibi suçlardan hüküm giymiş adi bir suçlu olarak gösterdi. Navalni'nin yattığı hapishane, ölümünün soruşturulduğunu açıkladı.
Birçok Batılı hükümet tarafından Kremlin'in siyasi mahkumu olarak görülen Navalni'nin destekçileri, muhalif ismin Rusya'nın 20 yılı aşkın süredir en güçlü lideri olan Putin'e meydan okuduğu için sistematik olarak zulüm gördüğünü söylüyor.
Eski bir avukat olan Navalni'nin 2018'de cumhurbaşkanlığına aday olması engellenmişti. Rus elitlerine karşı yolsuzluk iddialarında bulunan Navalni, Putin ve müttefiklerini Rusya'yı Ukrayna'da feci bir savaşa sürükleyen otokratlar olmakla suçlamıştı.
“Cesur, karizmatik, muhalif”
Kremlin, Navalni'nin yetkilileri devirmek ve Moskova'yı ABD'nin uysal bir tebasına dönüştürmek isteyen bir CIA yardakçısı ve baş belası olduğunu öne sürdü. Putin, Navalni'den hiçbir zaman ismen bahsetmiyor; “şu kişi” diyordu.
Navalni ve çoğu 30 yaşın altında olan destekçileri, güç kullanılarak dağıtılan hükümet karşıtı protestolar düzenledikten ve Kremlin yanlısı adayları devirmeye çalışmak için taktik oylamayı teşvik ettikten sonra aşırılık yanlısı olarak tanımlanmış ve yasadışı ilan edilmişti.
Batı'da çok sayıda kişi Navalni'yi, bir gün özgür ve mutlu olacağına inandığını söylediği bir Rusya için her şeyi riske atmaya hazır, cesur ve karizmatik bir muhalif politikacı olarak gördü.
Navalni'nin Rusya'da başlattığı hareketi, bir ara 700 bin kişiye ulaşmıştı. Ancak devlet medyası uzun yıllar Navalni'den bahsetmedi ve Navalni hakkındaki kamuoyu görüşü bölündü.
Genç seçmenleri "geleceğin güzel Rusya'sı" olarak adlandırdığı ülkeye inanmaya çağırmak için YouTube'u kullanan Navalni, büyük şehirlerin dışındaki insanlarla bağlantı kurmaktaysa zorlanmıştı.
“Zehir taciri Putin”
Evli ve iki çocuk babası olan Navalni, 2020 yılında Sibirya'da bir uçakta Batılı doktorların sinir gazı zehirlenmesi olduğunu söylediği bir saldırıdan sağ kurtulmuştu.
Navalni o dönemde Putin hakkında, "Her ne kadar büyük bir jeopolitik lider gibi davransa da tarihe bir zehir taciri olarak geçecek" demişti.
Putin, Rus devletinin Navalni'yi öldürmeye çalıştığını reddederek, Rusya'nın bunu gerçekten istemesi durumunda "işi bitireceğini" söylemişti.
Müttefikleri, Navalni'nin bir politika platformu oluşturmayı ve Putin dönemi sona erdiğinde ülkeyi yönetmeye hazır bir insan havuzu oluşturmayı planladığını söylüyordu.
Navalni, gelecek Rusya'da yapılacak olan başkanlık seçimlerinde, kazanması beklenen Putin'e muhalif olduklarını ifade etmek üzere tam öğlen saatinde sandık başına gitmeye çağırmıştı.
Rusya içinde Kremlin yanlısı aktivistler tarafından birkaç kez fiziksel saldırıya uğrayan Navalni, bir saldırı sırasında neredeyse gözünü kaybediyordu.
2021'de hapse atılmadan önce, kendisinin ve ailesinin Rusya'nın istihbarat servisleri tarafından her yerde takip edildiğini söyleyen Navalni, 2017'de Reuters haber ajansına verdiği bir röportajda riskleri görmezden gelmiş, "Güvenlik güçleri bizi takip ediyor. Çocuklarımı, eşimi (Yulia) ve beni takip ediyorlar. Arabalar sürekli yanımızdan geçiyor. Ben artık buna dikkat etmiyorum bile ama Yulia
"Rusya benim ülkem"
Bir ordu subayının oğlu olan Aleksey Anatolieviç Navalni, 4 Haziran 1976'da doğdu ve Moskova'nın yaklaşık 100 kilometre güneybatısındaki Obninsk'te büyüdü.
Hukuk ve ayrıca finans diploması olan Navalni, ABD’nin Yale Üniversitesi'nde burslu olarak okudu. Kremlin yanlıları, bir ajan olduğunu öne sürse de Navalni ve müttefikleri bu suçlamayı reddediyordu.
Birleşik Rusya Partisi'nin Aralık 2011'deki şaibeli seçim zaferinin ardından Moskova'da protestolar patlak verdiğinde Navalni, ateşli konuşmalarıyla uluslararası arenada öne çıkmış ve ilk tutuklananlardan biri olmuştu.
İnternetten anlayan kot pantolonlu Navalni, "Rusya'nın kanını emmekle" suçladığı eski KGB ajanı Putin'in muhafazakar imajıyla tam bir tezat oluşturuyordu.
İktidar partisini "dolandırıcılar ve hırsızlar" olarak tanımlaması takipçileri arasında yankı bulan Navalni, sonraki yıllarda birçok kez gözaltına alındı. 2013 yılında yolsuzluk suçlamasıyla beş yıl hapis cezasına çarptırıldı ve ertesi gün serbest bırakıldı.
Aynı yılın sonlarında Moskova belediye başkanlığına adaylığını koyan Navalni, Kremlin destekli bir adaya karşı kaybetti ancak oyların yüzde 27'sini aldı. Destekçileri, Navalni'nin devlet medyasında yer almadan elde ettiği bu sonucu, etkileyici olarak nitelendirdi.
COVID-19 salgını sırasında Putin'i "sığınağındaki yaşlı adam" olarak adlandıran Navalni, zaman içinde Putin'e olan halk desteğini erozyona uğratacağını umduğu bir strateji olarak, YouTube'da yolsuzluklarla ilgili soruşturmaları teşvik etti.
Navalni'nin ekibi, servetlerini inceledikleri yetkililerin lüks konutlarını filme almak için insansız hava araçları kullandı. Bu nedenle Navalni'ye defalarca dava açıldı. Putin'in zengin bir sarayın sahibi olduğunu iddia eden bir video kaydı, 128 milyondan fazla kez izlendi.
Ömür boyu hapis cezasına hazırdı
Zehirlenmesi nedeniyle Almanya'da tedavi gördükten sonra 2021'de Rusya'ya dönen Navalni, tutuklanacağının kesin olduğunu biliyordu.
Rusya'ya dönüşünden önce "Dönüp dönmemek gibi bir mesele asla olmadı. Çünkü ben hiç ayrılmadım. Almanya'ya yoğun bakım ünitesinde gelmemin tek bir nedeni vardı; beni öldürmeye çalıştılar" diyen Navalni, "Rusya benim ülkem, Moskova benim şehrim ve özlüyorum" ifadelerini kullanmıştı.
Ağustos 2023'te Navalni, Rus halkını siyasi boyun eğmeye zorlamak için tasarlandığını söylediği bir ceza davasında halihazırda yatmakta olduğu 11 buçuk yılın üzerine 19 yıl daha hapis cezasına çarptırılmıştı.
Suçlamalar, yetkililerin bir devrimi kışkırtmaya çalışmakla suçladığı, o zamanlar Rusya içinde feshedilmiş olan hareketindeki rolüyle ilgiliydi.
O dönemde Navalni, "Pek çok siyasi mahkum gibi benim de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığımı gayet iyi anlıyorum. Ömür boyu hapis cezası benim hayatımın uzunluğu ya da bu rejimin hayatının uzunluğu ile ölçülür" demişti.
Forum